ماراتن خرید خودرو – دیباروز

بررسی ها حکایت از آن دارد که در سال۸۹ میانگین زمان انتظار برای خرید یک خودروی ارزان قیمت مانند پراید با تخصیص تمام حقوق پایه ۲۵ماه بوده حال آنکه در سال جاری این رقم برای خودروی اقتصادی به بیش از ۴سال رسیده است.

ماراتن خرید خودرو

به گزارش دیباروز دنیای اقتصاد نوشت: زمان انتظار خرید «خودروی اول» از سال ۸۹ تاکنون ۱۰۰درصد رشد را به خود می بیند. «دنیای اقتصاد» با بررسی قیمتی ۱۵خودروی داخلی و مونتاژی از سال ۹۸ و با در نظر گرفتن حقوق پایه در این بازه به سنجش مدت زمان انتظار خرید «خودروی اول» پرداخته است. بررسی ها حکایت از آن دارد که در سال ۸۹ میانگین زمان انتظار برای خرید یک خودروی ارزان قیمت مانند پراید با اختصاص دادن تمام حقوق (بدون هیچ پس اندازی) ۲۵ماه  است؛ حال آنکه در سال جاری این رقم برای خودروی ساینا به ۵۰ ماه رسیده است. این به این معناست که «خودرو اولی ها» اگر تمام حقوق خود را برای خرید خودرو پس انداز کنند آن هم با فرض رشد برابر قیمت خودرو و دستمزد با گذشت بیش از چهار سال می توانند این محصول ارزان بازار را خریداری کنند.

 نکته برجسته در بررسی های «دنیای اقتصاد» این است که استطاعت خرید خودرو طی این سال ها به شدت به وضعیت تحریم های بین المللی علیه کشور گره خورده است. اما در کنار تحریم موضوع دیگری که به صورت دومینووار تشدید بحران در بازار خودرو را تقویت کرده سیاست های اجرایی نادرست در این سال ها بوده است. به خصوص توقف واردات خودرو طی پنج سال پیش و همچنین تشدید قیمت گذاری دستوری که خودرو را وارد فاز بحران کرده است و تولیدکننده و مصرف کننده بازندگان اصلی آن بوده اند.

همان طور که عنوان شد در این زمینه «دنیای اقتصاد» برای بررسی استطاعت خرید خودرو در سال های ۸۹ ۹۲ ۹۶ ۱۴۰۰ و سال جاری مدت انتظار برای خرید خودرو با در نظر گرفتن کل حقوق پایه (بدون احتساب مزایای جانبی) را محاسبه کرده است. مدت زمان این انتظار در سال ۹۲ که تحریم ها شدت گرفت افزایش قابل توجهی داشته؛ بااین حال با انعقاد برجام و کاهش تدریجی فشارهای خارجی مدت انتظار خرید خودرو نیز کاهش یافته است.

اما با خروج دونالد ترامپ از برجام و شروع دور دوم تحریم ها استطاعت خرید خودرو کاهش قابل توجهی داشت و متقاضیان خرید خودرو باید مدت زمان بیشتری را برای خرید پس انداز می کردند. پس از آن نیز با خطای سیاستگذار در قیمت گذاری خودرو و شکافی که این سیاست ها بین قیمت کارخانه و بازار خودرو ایجاد کرد این وضعیت بغرنج تر شد؛ به طوری که اکنون اگر فردی با پایه حقوق (هشت میلیون و ۵۰۰ هزار تومان) کل درآمد خود را پس انداز کند و هیچ خرج دیگری برای مسکن پوشاک خوراک و غیره نداشته باشد باید ۵۰ ماه معادل چهار سال برای خرید ارزان ترین محصول بازار یعنی ساینا دنده ای صبر کند.

کاهش قابل توجه توان خرید خودرو طی ۲۴ سال گذشته علاوه بر تحریم های بین المللی تحت تاثیر عوامل مختلف دیگری نیز بوده است. یکی از این عوامل تورم عمومی حاکم بر کشور طی این سال هاست که این موضوع هم تحت تاثیر تحریم ها بوده و هم از برخی تصمیمات تورم زا مانند استقراض از بانک مرکزی که به صورت مداوم با آن مواجه بودیم شدت گرفته است.

همچنین درآمد سرانه در کشور رو به کاهش بوده است. این عامل تا حد زیادی تحت تاثیر افت ارزش پول ملی در سال های گذشته رخ داده است.  گرچه محاسباتی که در این گزارش انجام شده با احتساب پس انداز کل حقوق دریافتی بوده؛ اما باید توجه کرد که به خاطر تورم در دیگر موارد سبد هزینه ای افراد مانند مسکن و خوراک و همچنین افت درآمد سرانه شاخص پس انداز نیز افت بسیار چشمگیری داشته است.

 بنابراین افراد نسبت به گذشته درصد بسیار کمتری از درآمد خود را برای خرید خودرو پس انداز می کنند. با این وجود برای سادگی در محاسبات ما فرض را بر پس انداز کل پایه حقوق گرفته و از آنجا که مزایای دیگر مانند حق فرزند و غیره بین افراد مختلف متفاوت است مبنای محاسبات را بدون در نظر گرفتن این مزایا قرار داده ایم.

اما خودرو نسبت به تورم عمومی با رشد بیشتری در قیمت ها مواجه بوده و اصطلاحا اضافه پرش قیمتی داشته است. برای مثال بررسی قیمت انواع خودروهای داخلی مونتاژی و وارداتی از سال ۹۶ تا سال جاری نشان از آن دارد که گرچه نرخ دلار در هفت سال گذشته ۱۴۵۲درصد رشد کرده اما قیمت خودرو در این بازه زمانی به طور میانگین رشد ۱۸۴۸درصدی داشته است.

 به عبارت دیگر تورم در بازار خودرو از تورم عمومی پیشی گرفته است. این موضوع را می توان متاثر از سیاست هایی دانست که دسترسی شهروندان به خرید خودرو محدودتر کرده است. ممنوعیت واردات خودرو و قیمت گذاری دستوری از خطاهای سیاستی بود که به حباب در بهای خودرو منجر شده و توان خرید خودرو را کاهش داد.

برای مثال قیمت گذاری دستوری در برخی موارد اختلاف ۱۰۰درصدی بین قیمت کارخانه و بازار خودرو ایجاد کرد؛ بستری بسیار مهیا و پرسود که سیاستگذار با دستان خود برای دلالان و واسطه گران ایجاد کرد. تنها خرید و فروش یک خودرو بین کارخانه و بازار می توانست سودی بسیار هنگفت عاید دلالان کند بنابراین تقاضا رو افزایش گذشت؛ تقاضای کاذبی که به خودی خود می تواند در هر بازاری حباب قیمتی تولید کند.

 بنابراین توان خرید خودرو با توجه به پایه حقوق تحت سه عامل مشکلات اقتصاد کلان تحریم های بین المللی و سیاست های غلط داخلی تا حد زیادی کاهش داشته است.

چهار سال تا خرید ارزان ترین خودروی بازار

«دنیای اقتصاد» برای بررسی توان خرید خودرو در سال ۸۹ ۹۲ ۹۶ ۱۴۰۰ و سال جاری مدت انتظار برای خرید خودرو با در نظر گرفتن کل حقوق پایه (بدون احتساب مزایا) را برای سه رده قیمتی (ارزان قیمت میان رده و گران قیمت) محاسبه کرده است.

بر این اساس در سال ۸۹ که پایه حقوق کارگران ۳۰۳هزار تومان بود ارزان ترین خودروی بازار یعنی پراید صبا هفت میلیون و ۷۰۰هزار تومان قیمت داشت. بنابراین اگر فردی کل درآمد خود را تنها برای خرید خودرو پس انداز می کرد ۲۵ماه معادل دو سال و یک ماه طول می کشید تا بتواند این محصول را خریداری کند. همچنین در همان سال بهای پژو پارس ۱۷میلیون و ۲۰۰هزار تومان بود که مدت انتظار خرید آن برای فردی با درآمد پایه حقوق به ۵۶ماه معادل ۴.۵ سال می رسید. برای خودرو با رده قیمتی بالا نیز در این سال ماکسیما اتوماتیک را انتخاب کردیم. این محصول در سال ۸۹حدود ۳۹میلیون تومان قیمت داشت که ۱۲۸ماه معادل ۱۰سال و ۸ماه پایه حقوق باید برای خرید آن جمع آوری می شد.

در سال ۹۲ اما با شدت گرفتن تحریم های بین المللی علیه اقتصاد ایران توان خرید خودرو کاهش قابل توجهی پیدا کرد. در این سال حداقل حقوق ۴۸۷هزار و ۱۲۵تومان بوده و پراید LE نیز به عنوان ارزان ترین خودروی بازار قیمتی معادل ۱۶میلیون تومان داشت. بنابراین مدت انتظار خرید ارزان ترین خودروی بازار با پس انداز کل پایه حقوق به ۳۳ماه معادل دو سال و ۹ماه رسید.

پژو پارس سال به عنوان یک خودروی میان رده در سال ۹۲ حدود ۳۷میلیون و ۵۰۰هزار تومان قیمت داشت. بنابراین تحت شرایط یادشده مدت انتظار خرید آن ۷۷ماه یا به عبارت دیگر ۶ سال و ۵ ماه بود. در همان سال بهای هیوندای i۲۰ ۹۰میلیون تومان بود. بنابراین خرید این خودرو برای کسی با پایه حقوق و بدون هیچ مخارج دیگری به ۱۸۵ماه معادل ۱۵سال و ۵ماه می رسید.  سال ۹۶ اما اوضاع متفاوت بود. دو سال از امضای برجام بین ایران و کشورهای ۱+۵ می گذشت و اثرات اقتصادی آن به تدریج قابل مشاهده بود. توان خرید خودرو در این سال افزایش پیدا کرده و مدت انتظار برای آن افت قابل توجهی داشت.

در این سال ارزان ترین محصول بازار پراید ۱۱۱ بود که به قیمتی معادل ۲۲میلیون و ۱۰۰هزار تومان خرید و فروش می شد. در این سال پایه حقوق ۹۳۰هزار تومان تعیین شده بود.

 بنابراین خرید این خودرو با پایه حقوق ۲۳ماه یعنی یک سال و ۱۱ماه به طول می انجامید. پژو پارس در سال ۹۲ حدود ۳۶میلیون و ۴۰۰هزار تومان قیمت داشت بنابراین ۳۹ماه (سه سال و سه ماه) پس انداز کل پایه حقوق برای خرید آن نیاز بود.

در مورد خودروهای رده بالا در این سال هیوندای سوناتا را در نظر گرفتیم که بهایی معادل ۱۳۲میلیون تومان داشت. بنابراین با شرایط مذکور خرید آن ۱۴۲ماه یعنی ۱۱سال و ۹ماه به طول می انجامید.

اما آنچه در سال ۹۶ گذشت به نوعی آرامش قبل از توفان بود. سال بعد از آن با روی کار آمدن دونالد ترامپ در مقام ریاست جمهوری آمریکا همه چیز تغییر کرد. ترامپ از برجام خارج شد و دور ثانویه تحریم ها کلید خورد. قیمت ها رو به افزایش رفت و به تبع آن توان خرید خودرو نیز سقوط کرد. سال ۱۴۰۰ یعنی سه سال بعد از این اتفاق پایه حقوق دومیلیون و ۶۵۵هزار تومان تعیین شد. ارزان ترین خودروی بازار نیز تیبا بود که جایگزین پراید شده بود. بر این اساس خرید تیبا که ۱۲۵میلیون تومان قیمت داشت به اندازه ۴۷ماه معادل سه سال و ۱۱ماه پایه حقوق شد.

سمند را به عنوان خودروی میان رده در این سال در نظر می گیریم. این محصول در سال ۱۴۰۰ حدود ۲۴۸میلیون تومان قیمت داشت. خرید یک دستگاه سمند در آن سال ۹۳ماه ( ۸سال و ۹ماه) به طول می انجامید.

 همچنین فیدلیتی در این سال به قیمت ۹۲۹میلیون تومان خرید و فروش می شد. بنابراین با پایه حقوق ۳۵۰ماه یعنی ۲۹سال می شد یک دستگاه فیدلیتی خرید.

در سال جاری اما مدت زمان مورد نیاز برای خرید خودرو با پس انداز کل پایه حقوق به اوج خود رسیده است. ارزان ترین خودروی بازار ساینا دنده ای است که روز گذشته بهایی معادل ۴۳۰میلیون تومان داشت. با احتساب پایه حقوق ۸میلیون و ۵۰۰هزار تومانی برای خرید ارزان ترین خودروی بازار بدون هیچ گونه خرج دیگری ۵۰ماه (۴سال و دو ماه) پس انداز حداقل حقوق نیاز است. پژو ۲۰۷دنده ای نیز دیروز در بازار ۷۵۵میلیون تومان قیمت داشت.

بنابراین این زمان برای خرید ۲۰۷ دنده ای به ۸۹ماه معادل هفت سال و پنج ماه می رسد. تیگو ۷ خودرویی در بالای هرم قیمتی است که قیمت آن به یک میلیارد و ۹۱۰میلیون تومان می رسد؛ بنابراین خرید آن با پایه حقوق نیاز به ۲۲۴ماه (۱۸سال و ۸ماه) زمان دارد.

همان طور که مشخص است مدت زمان موردنیاز برای پس انداز پایه حقوق تا خرید ارزان ترین محصول بازار در سال جاری نسبت به سال ۸۹ یا حتی سال ۹۶ دوبرابر شده است که به خوبی کاهش قدرت خرید خودرو را نشان می دهد. گرچه عوامل بین المللی در این مورد تاثیرگذار بوده اما نمی توان از اشتباهات سیاستگذار در رسیدن به چنین نقطه ای چشم پوشی کرد.

انتظار برای خرید خودرو در آمریکا و اروپا

اگر فردی در آمریکا یا اروپا تمام حقوق خود را برای خرید یک خودرو پس انداز کند یعنی تمام درآمد ماهانه اش را به طور کامل کنار بگذارد در مدت زمان کوتاهی می تواند یک خودرو با قیمت متوسط خریداری کند.

بر این اساس فرض کنید درآمد سالانه یک فرد در آمریکا حدود ۶۰هزار دلار باشد و قیمت خودروی اقتصادی جدید نیز ۲۵هزار تا ۳۰هزار دلار (برای مثال تویوتا کرولا یا هوندا سیویک) باشد.

اگر این فرد تمام حقوق ماهانه اش پس انداز شود برای خودروی ۲۵هزار دلاری حدود ۵ ماه باید حقوق خود را بدون پس انداز پرداخت کند و برای خودروی ۳۰هزاردلاری حدود ۶ ماه حقوق مورد نیاز است.

در اروپا نیز اگر درآمد سالانه حدود ۳۰هزار یورو (بسته به کشور؛ یا حدود ۲۵۰۰ تا ۳۳۳۳ یورو در ماه) باشد برای قیمت خودروی اقتصادی جدید ۲۰هزار تا ۲۵هزار یورو (مثلا یک خودروی اقتصادی مانند فولکس واگن گلف) مدت زمان مورد نیاز به این شرح خواهد بود. برای خودروی ۲۰هزاریورویی حدود ۸ ماه پس انداز نیاز است.و برای خودروی ۲۵هزاریورویی حدود ۱۰ ماه پس انداز نیاز است.

بنابراین اگر فردی در آمریکا یا اروپا تمام حقوق خود را برای خرید یک خودروی اقتصادی جدید کنار بگذارد می تواند ظرف ۵ تا ۱۰ ماه (بسته به قیمت خودرو و درآمد) به هدف خود برسد. برای خرید یک خودروی دست دوم این زمان به حدود ۲ تا ۵ ماه کاهش می یابد.

انتهای پیام

دکمه بازگشت به بالا