آجر سفال یا بلوک سیمانی؟ 🧱🆚 مقایسه تخصصی + راهنمای انتخاب نهایی برای ساخت و ساز

مقایسه آجر سفال تیغه ای با بلوک سیمانی : راهنمای جامع برای متخصصان ساخت و ساز

در صنعت ساخت و ساز انتخاب مصالح مناسب نقش کلیدی در کیفیت دوام و کارایی پروژه ها ایفا می کند. از میان مصالح پرکاربرد در ساخت دیوارهای غیر باربر و تیغه کشی داخلی آجر سفال تیغه ای و بلوک سیمانی جایگاه ویژه ای دارند. هر کدام از این مصالح ویژگی ها مزایا و معایب خاص خود را دارند که در نهایت انتخاب را برای مهندسان معماران پیمانکاران و سازندگان به یک تصمیم مهم و تخصصی تبدیل می کند.
این مقاله به عنوان یک راهنمای کاربردی و تخصصی به مقایسه جامع و دقیق آجر سفال تیغه ای و بلوک سیمانی می پردازد. هدف اصلی این بررسی ارائه اطلاعات فنی و کاربردی به متخصصان صنعت ساختمان است تا با درک عمیق تر از ویژگی های هر دو مصالح بتوانند انتخابی آگاهانه و بهینه در پروژه های خود داشته باشند.

مواد اولیه و فرآیند تولید

آجر سفال تیغه ای این نوع آجر از خاک رس و مواد افزودنی طبیعی تولید می شود. فرآیند تولید آن شامل مراحل زیر است : 

• تهیه مواد اولیه : انتخاب و آماده سازی خاک رس مرغوب و افزودنی های مناسب.
• مخلوط کردن : مخلوط کردن خاک رس و افزودنی ها با آب به منظور ایجاد خمیر آجر.
• قالب گیری : شکل دادن به خمیر آجر در قالب های مخصوص به صورت تیغه ای و با ابعاد استاندارد.
• خشک کردن : خشک کردن تدریجی آجرهای قالب گیری شده در معرض هوا یا کوره های خشک کن.
• پخت : پخت آجرها در کوره های آجرپزی در دماهای بالا (حدود ۹۰۰ تا ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد) برای کسب استحکام و دوام نهایی.

بلوک سیمانی از ترکیب سیمان ماسه شن و آب تولید می شود. فرآیند تولید آن به شرح زیر است : 

• تهیه مواد اولیه : تهیه سیمان پرتلند ماسه شن و آب با نسبت های مشخص.
• مخلوط کردن : مخلوط کردن مواد اولیه در دستگاه های بتونیر یا بچینگ پلانت تا حصول مخلوط همگن.
• قالب گیری : ریختن مخلوط سیمانی در قالب های فلزی یا پلاستیکی مخصوص بلوک با ابعاد و اشکال مختلف.
• عمل آوری (Curing) : عمل آوری بلوک های قالب گیری شده در شرایط مرطوب و دمای کنترل شده برای هیدراتاسیون سیمان و کسب مقاومت نهایی. این مرحله معمولاً چندین روز به طول می انجامد.

خواص مکانیکی و مقاومت

1- مقاومت فشاری : بلوک سیمانی به طور معمول دارای مقاومت فشاری بالاتری نسبت به آجر سفال تیغه ای است. مقاومت فشاری بلوک های سیمانی بسته به طرح اختلاط و نوع سیمان می تواند از ۵ مگاپاسکال تا ۴۰ مگاپاسکال و حتی بیشتر متغیر باشد. در مقابل مقاومت فشاری آجر سفال تیغه ای معمولاً در محدوده ۳ تا ۷ مگاپاسکال قرار دارد. این تفاوت در مقاومت فشاری بلوک سیمانی را برای کاربردهایی که نیاز به تحمل بارهای سنگین تر دارند مناسب تر می سازد.

2- مقاومت خمشی و کششی : هر دو مصالح آجر سفال تیغه ای و بلوک سیمانی در مقایسه با مقاومت فشاری خود مقاومت خمشی و کششی پایین تری دارند. با این حال آجر سفال به دلیل ساختار متخلخل و پیوند بین ذرات خاک رس پخته شده تا حدودی انعطاف پذیرتر بوده و در برابر ترک خوردگی ناشی از تنش های خمشی مقاوم تر عمل می کند. بلوک سیمانی به دلیل ماهیت صلب تر در صورت اعمال تنش های خمشی ممکن است سریع تر دچار ترک شود.

3- مقاومت در برابر ضربه : آجر سفال تیغه ای به دلیل ساختار متخلخل و جرم حجمی کمتر در مقایسه با بلوک سیمانی مقاومت کمتری در برابر ضربه دارد. ضربه شدید می تواند باعث شکستگی و خرد شدن آجر سفال شود. بلوک سیمانی به دلیل جرم حجمی بالاتر و ساختار منسجم تر مقاومت بهتری در برابر ضربه از خود نشان می دهد.

عایق حرارتی و صرفه جویی در انرژی

1- هدایت حرارتی : آجر سفال تیغه ای به دلیل ساختار متخلخل و وجود حفره های هوا درون خود هدایت حرارتی کمتری نسبت به بلوک سیمانی دارد. هدایت حرارتی پایین تر به معنای عایق حرارتی بهتر است. به عبارت دیگر دیوارهای ساخته شده با آجر سفال تیغه ای انتقال حرارت از طریق دیوار را کاهش داده و در نتیجه به حفظ دمای مطلوب داخل ساختمان کمک می کنند.

2- جرم حرارتی : بلوک سیمانی به دلیل جرم حجمی بالاتر جرم حرارتی بیشتری نسبت به آجر سفال تیغه ای دارد. جرم حرارتی بالا به معنای توانایی بیشتر در ذخیره و آزاد کردن گرما است. در مناطق با نوسانات دمایی روزانه زیاد دیوارهای ساخته شده با بلوک سیمانی می توانند در طول روز گرما را جذب و در طول شب به تدریج آزاد کنند و به این ترتیب به تعدیل دمای داخلی ساختمان کمک کنند.

3- عملکرد در اقلیم های مختلف : در مناطق گرم و خشک آجر سفال تیغه ای به دلیل عایق حرارتی بهتر گزینه مناسب تری برای کاهش انتقال حرارت خورشید به داخل ساختمان و کاهش نیاز به سیستم های سرمایشی است. در مناطق سرد هر دو مصالح می توانند مورد استفاده قرار گیرند اما استفاده از آجر سفال تیغه ای با ضخامت مناسب و در ترکیب با عایق های حرارتی دیگر می تواند به بهبود عملکرد حرارتی ساختمان کمک کند. بلوک سیمانی در مناطق معتدل و مرطوب به دلیل مقاومت بیشتر در برابر رطوبت و کپک زدگی می تواند گزینه مناسبی باشد.

حتما این ویدئو درباره آجر سفال را ببینید: آپارات

عایق صوتی

جذب صوت : آجر سفال تیغه ای به دلیل ساختار متخلخل تا حدی قابلیت جذب صوت را دارد. حفره های هوا درون آجر می توانند امواج صوتی را جذب و از انعکاس آنها جلوگیری کنند. بلوک سیمانی به دلیل ساختار متراکم تر جذب صوت کمتری دارد.
انتقال صوت : بلوک سیمانی به دلیل جرم حجمی بالاتر عایق صوتی بهتری در برابر انتقال صوت نسبت به آجر سفال تیغه ای به ویژه در فرکانس های پایین تر (مانند صدای ترافیک و گفت وگو) محسوب می شود. دیوارهای ساخته شده با بلوک سیمانی سنگین تر امواج صوتی را کمتر عبور داده و به کاهش آلودگی صوتی در داخل ساختمان کمک می کنند.
کاربرد در فضاهای مختلف : در ساختمان هایی که نیاز به عایق صوتی بالا دارند مانند آپارتمان ها بیمارستان ها و استودیوهای ضبط صدا استفاده از بلوک سیمانی یا ترکیب آن با مصالح عایق صوتی دیگر توصیه می شود. آجر سفال تیغه ای برای دیوارهای داخلی و تیغه کشی در فضاهایی که عایق صوتی متوسط ​​مورد نیاز است مناسب است.

دوام و طول عمر

مقاومت در برابر رطوبت : بلوک سیمانی به دلیل ساختار متراکم و مقاومت ذاتی سیمان در برابر رطوبت مقاومت بهتری در برابر نفوذ آب و رطوبت نسبت به آجر سفال تیغه ای دارد. آجر سفال در صورت قرار گرفتن مداوم در معرض رطوبت می تواند دچار شوره زدگی ترک خوردگی و کاهش استحکام شود. به همین دلیل استفاده از آجر سفال در محیط های مرطوب و در تماس مستقیم با خاک توصیه نمی شود مگر آنکه با روش های مناسب آب بندی و محافظت شود.
مقاومت در برابر یخ زدگی و ذوب شدن : بلوک سیمانی به دلیل مقاومت بالاتر در برابر نفوذ آب و انبساط و انقباض ناشی از تغییرات دما مقاومت بهتری در برابر چرخه های یخ زدگی و ذوب شدن نسبت به آجر سفال تیغه ای دارد. آجر سفال در مناطق سردسیر و در معرض چرخه های یخ زدگی و ذوب شدن مکرر ممکن است دچار ترک خوردگی و پوسته پوسته شدن شود.
مقاومت در برابر عوامل شیمیایی و بیولوژیکی : بلوک سیمانی به دلیل ماهیت قلیایی سیمان مقاومت خوبی در برابر بسیاری از عوامل شیمیایی و بیولوژیکی مانند اسیدها بازها قارچ ها و حشرات دارد. آجر سفال تیغه ای نیز مقاومت نسبتاً خوبی در برابر عوامل بیولوژیکی دارد اما در برابر برخی از مواد شیمیایی ممکن است آسیب پذیرتر باشد.
طول عمر : هر دو مصالح آجر سفال تیغه ای و بلوک سیمانی در صورت استفاده صحیح و رعایت استانداردهای ساخت می توانند طول عمر بالایی داشته باشند. با این حال بلوک سیمانی به دلیل مقاومت بیشتر در برابر عوامل مخرب محیطی به طور کلی طول عمر بالقوه بیشتری دارد.

بیشتر بدانید: فیسبوک

سهولت اجرا و سرعت ساخت

وزن و ابعاد : آجر سفال تیغه ای معمولاً وزن کمتری نسبت به بلوک سیمانی با ابعاد مشابه دارد. وزن کمتر حمل و نقل و جابجایی آجر را در کارگاه ساختمانی آسان تر می کند. با این حال ابعاد بلوک سیمانی معمولاً بزرگتر از آجر سفال تیغه ای است. ابعاد بزرگتر بلوک سیمانی باعث می شود که با تعداد کمتری بلوک بتوان سطح بیشتری را پوشش داد و در نتیجه سرعت ساخت افزایش یابد.
نیاز به مهارت و تخصص : اجرای دیوار با آجر سفال تیغه ای نیاز به مهارت و دقت بیشتری نسبت به اجرای دیوار با بلوک سیمانی دارد. به دلیل ابعاد کوچکتر آجر سفال تعداد بیشتری آجر باید چیده شود و بندکشی با دقت بیشتری انجام شود. اجرای دیوار با بلوک سیمانی به دلیل ابعاد بزرگتر و سهولت نسبی در چیدن معمولاً سریع تر و آسان تر است و نیاز به مهارت کمتری دارد.
ملات مصرفی : به طور کلی برای اجرای دیوار با آجر سفال تیغه ای ملات کمتری نسبت به اجرای دیوار با بلوک سیمانی مورد نیاز است. ضخامت بندهای ملات در دیوار آجری معمولاً کمتر از دیوار بلوکی است. با این حال نوع و کیفیت ملات مصرفی در هر دو مورد بسیار مهم است و باید مطابق با استانداردهای مربوطه انتخاب شود.

هزینه و اقتصاد

1- هزینه مواد اولیه : آجر سفال تیغه ای به طور معمول هزینه مواد اولیه کمتری نسبت به بلوک سیمانی دارد. خاک رس به عنوان ماده اولیه اصلی آجر سفال در بسیاری از مناطق به وفور یافت می شود و فرآیند تولید آن نیز نسبتاً ساده تر است. سیمان به عنوان ماده اولیه اصلی بلوک سیمانی فرآیند تولید پیچیده تری دارد و هزینه آن معمولاً بیشتر از خاک رس است.
2- هزینه تولید : هزینه تولید آجر سفال تیغه ای به دلیل فرآیند پخت در کوره و مصرف انرژی می تواند بالاتر از هزینه تولید بلوک سیمانی باشد. با این حال این موضوع به نوع کوره راندمان تولید و قیمت سوخت بستگی دارد. به طور کلی هزینه تولید بلوک سیمانی به دلیل فرآیند تولید ساده تر و عدم نیاز به پخت در کوره ممکن است کمتر باشد.
3- هزینه اجرا : هزینه اجرای دیوار با آجر سفال تیغه ای به دلیل نیاز به مهارت بیشتر و سرعت اجرای کمتر ممکن است بالاتر از هزینه اجرای دیوار با بلوک سیمانی باشد. با این حال این موضوع به دستمزد نیروی کار سرعت عمل بنا و شرایط کارگاه بستگی دارد. همچنین هزینه حمل و نقل و ملات مصرفی نیز باید در محاسبه هزینه نهایی اجرا در نظر گرفته شود.
4- هزینه نگهداری و تعمیرات : هزینه نگهداری و تعمیرات دیوار بلوک سیمانی به دلیل دوام و مقاومت بیشتر در برابر عوامل مخرب محیطی ممکن است کمتر از دیوار آجر سفال تیغه ای باشد. آجر سفال در صورت آسیب دیدگی یا نیاز به تعمیرات ممکن است نیاز به تعویض یا مرمت تخصصی داشته باشد.

جنبه های زیست محیطی و پایداری

1- مصرف انرژی : تولید آجر سفال تیغه ای به دلیل فرآیند پخت در کوره و مصرف سوخت انرژی بیشتری نسبت به تولید بلوک سیمانی نیاز دارد. با این حال این موضوع به نوع سوخت مصرفی راندمان کوره و فناوری تولید بستگی دارد. تولید بلوک سیمانی به دلیل عدم نیاز به پخت در کوره مصرف انرژی کمتری دارد.

2- انتشار گازهای گلخانه ای : تولید آجر سفال تیغه ای به دلیل سوزاندن سوخت در کوره های آجرپزی می تواند منجر به انتشار گازهای گلخانه ای مانند دی اکسید کربن شود. با این حال استفاده از سوخت های پاک تر و فناوری های نوین در کوره های آجرپزی می تواند به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای کمک کند. تولید بلوک سیمانی نیز به دلیل تولید سیمان که فرآیندی انرژی بر و با انتشار گازهای گلخانه ای است می تواند به تغییرات آب و هوایی دامن بزند. با این حال استفاده از سیمان های جایگزین و روش های تولید پایدارتر سیمان می تواند به کاهش اثرات زیست محیطی تولید بلوک سیمانی کمک کند.

3-قابلیت بازیافت و استفاده مجدد : آجر سفال تیغه ای قابلیت بازیافت و استفاده مجدد بیشتری نسبت به بلوک سیمانی دارد. آجرهای سفالی سالم و شکسته نشده می توانند مجدداً در ساخت و ساز مورد استفاده قرار گیرند یا به عنوان مصالح پرکننده و زیرسازی در پروژه های عمرانی به کار روند. بلوک سیمانی بازیافت پذیری کمتری دارد و معمولاً به عنوان نخاله ساختمانی دفع می شود.

4-منابع طبیعی : آجر سفال تیغه ای از خاک رس یک منبع طبیعی تجدیدپذیر (در مقیاس زمانی زمین شناسی) تولید می شود. بلوک سیمانی از سیمان ماسه و شن تولید می شود که منابع طبیعی محدودتری هستند. با این حال مدیریت صحیح منابع خاک رس و معادن ماسه و شن و استفاده از مصالح بازیافتی در تولید بلوک سیمانی می تواند به کاهش اثرات منفی بر منابع طبیعی کمک کند.

زیبایی شناسی و انعطاف پذیری طراحی

1- ظاهر و بافت : آجر سفال تیغه ای به دلیل رنگ طبیعی خاک رس پخته شده و بافت سنتی ظاهری گرم و طبیعی به ساختمان می بخشد. آجر سفال در رنگ ها و بافت های متنوعی تولید می شود و می تواند در سبک های معماری سنتی و مدرن مورد استفاده قرار گیرد. بلوک سیمانی معمولاً ظاهری صنعتی و مدرن دارد. بلوک های سیمانی نیز در رنگ ها و بافت های مختلف تولید می شوند و می توانند با استفاده از رنگ آمیزی و اندودکاری ظاهر متنوعی به خود بگیرند.

2- انعطاف پذیری طراحی : آجر سفال تیغه ای به دلیل ابعاد کوچکتر انعطاف پذیری بیشتری در طراحی و اجرای نماهای پیچیده و منحنی دارد. بلوک سیمانی به دلیل ابعاد بزرگتر برای اجرای دیوارهای صاف و سطوح بزرگ مناسب تر است. هر دو مصالح را می توان با انواع روش های نماسازی و پوشش دهی مانند اندودکاری رنگ آمیزی سنگ نما و کاشی کاری ترکیب کرد و به طراحی های متنوعی دست یافت.

نتیجه گیری
انتخاب بین آجر سفال تیغه ای و بلوک سیمانی به عوامل متعددی از جمله نیازهای پروژه شرایط آب و هوایی بودجه ملاحظات زیست محیطی و سلیقه کارفرما بستگی دارد.
آجر سفال تیغه ای به دلیل عایق حرارتی بهتر وزن سبک تر زیبایی ظاهری و قابلیت بازیافت گزینه مناسبی برای دیوارهای داخلی و خارجی غیر باربر در مناطق گرم و خشک و پروژه هایی با رویکرد معماری سنتی و پایدار است.
بلوک سیمانی به دلیل مقاومت فشاری بالاتر عایق صوتی بهتر دوام بیشتر و سرعت اجرای بالاتر گزینه مناسبی برای دیوارهای خارجی دیوارهای زیرزمین دیوارهای حائل و پروژه های بزرگ و صنعتی است.
در نهایت توصیه می شود که متخصصان ساخت و ساز با در نظر گرفتن تمامی جوانب فنی اقتصادی و زیست محیطی و با مشاوره با کارشناسان مجرب بهترین مصالح را برای هر پروژه انتخاب نمایند. استفاده از آجر سفال تیغه ای و بلوک سیمانی هر دو می تواند منجر به ساخت ساختمان های با کیفیت و کارآمد شود مشروط بر آنکه انتخاب و اجرای صحیح صورت پذیرد.

پرسش و پاسخ متداول کاربران
۱. کدام مصالح برای ساخت دیوار حیاط مناسب تر است آجر سفال تیغه ای یا بلوک سیمانی؟
برای دیوار حیاط بلوک سیمانی به دلیل مقاومت بیشتر در برابر شرایط جوی نامساعد رطوبت و ضربه گزینه مناسب تری است. بلوک سیمانی دوام و طول عمر بیشتری در محیط بیرونی دارد و نیاز به نگهداری کمتری دارد.
۲. برای کاهش صداهای مزاحم در آپارتمان استفاده از کدام مصالح برای دیوارهای داخلی توصیه می شود؟
برای کاهش صداهای مزاحم استفاده از بلوک سیمانی یا ترکیبی از بلوک سیمانی و عایق صوتی توصیه می شود. بلوک سیمانی به دلیل جرم حجمی بالا عایق صوتی بهتری نسبت به آجر سفال تیغه ای است و می تواند به کاهش انتقال صدا بین واحدها کمک کند.
۳. از نظر هزینه کدام مصالح برای ساخت یک ساختمان مسکونی یک طبقه مقرون به صرفه تر است؟
از نظر هزینه اولیه مواد آجر سفال تیغه ای معمولاً ارزان تر است. با این حال در نظر گرفتن هزینه نهایی پروژه شامل هزینه اجرا ملات عایق کاری (در صورت نیاز) و نگهداری ضروری است. در برخی موارد به دلیل سرعت اجرای بالاتر و نیاز کمتر به مهارت در اجرای بلوک سیمانی ممکن است هزینه نهایی پروژه با استفاده از بلوک سیمانی کمتر شود. برای تعیین دقیق ترین گزینه مقرون به صرفه توصیه می شود قیمت ها و هزینه های اجرا را برای هر دو مصالح در منطقه مورد نظر خود بررسی کنید.