اشتهای جدی برای یک توافق در مارالاگو و تهران؟
از “لحظه نیکسونی” ترامپ و معامله بزرگ احتمالی او با ایران تا پیام چراغ سبز ایران به “رافائل گروسی”
رسانه ها و اندیشکده های خارجی در گزارش هایی تحلیلی به چشم انداز روابط ایران و امریکا با توجه به تحولات منطقه پرداخته اند.
آیا لحظه نیکسونی در مورد ایران برای ترامپ فراخواهد رسید؟
روزنامه انگلیسی زبان هنگ کنگی “ساوت چاینا مورنینگ پست” در گزارشی اشاره می کند که به نظر می رسد مقام های ارشد خاورمیانه امریکا و اروپا به دنبال ایجاد آتش بس در لبنان میان اسرائیل و حزب الله در طرح دوم خود هدف شان ادامه مذاکرات برای برقراری آتش بس در غزه و مذاکرات با ایران بر سر برنامه هسته ای آن کشور است.
این روزنامه می نویسد: “تحلیلگران بر این باورند که در صورت موفقیت آمیز بودن این گفتگو ها می توانند به یک “معامله بزرگ” بین دولت آینده امریکا تحت رهبری ترامپ با ایران منجر شوند. علیرغم فرصت ایجاد لحظه مشابه سفر نیکسون به چین و برقراری روابط امریکا و چین در دوران حیات مائو این بار در مورد رابطه ایران و امریکا اکثر کارشناسان انتظار دارند مذاکرات جداگانه اما موازی بین تهران و اردوگاه ترامپ و قدرت های بزرگ اروپایی که در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در اوایل ماه جاری آغاز شد با شکست مواجه شود. با این وجود ناظران می گویند که به نظر می رسد اشتهای جدی برای یک توافق غیرمتعارف در مارالاگو و تهران وجود دارد به طوری که طبق گزارش ها “ایلان ماسک” مدیرعامل تسلا در دیدار با سفیر ایران در سازمان ملل متحد در نوامبر سال جاری نقطه نظرات ترامپ را به آن مقام ایرانی انتقال داده است. البته ایران این دیدار را تکذیب کرده است. به گفته “آندریاس کریگ” دانشیار مطالعات دفاعی در کنیگز کالج لندن “ایرانی ها قطعاً تلاش می کنند از بازگشت کارزار “فشار حداکثری” ترامپ جلوگیری کنند و برای دستیابی به این هدف حتی مایل به برقراری تماس با ماسک و تلاش برای برقراری تماس با تیم ترامپ هستند”.
این کارشناس می افزاید:” به نظر می رسد ترامپ “کاملاً علاقمند” به توافق با ایران و نه رویارویی با آن کشور است. با این وجود از دید ترامپ توافق خوب توافقی منطبق با شرایط اوست که هنوز آن را فاش نکرده است”.
ایران در مواجهه با ترامپ چه گزینه هایی برای انتخاب دارد؟
“بنیاد تحقیقاتی آبزرور” از اصلی ترین اندیشکده های هندوستان در مقاله ای تحلیلی درباره گزینه های پیش روی ایران در مواجهه با ریاست جمهوری “دونالد ترامپ” می نویسد: “لحن مقام های ایرانی نشان می دهد که تمایلی به تشدید تنش ندارند. برای مثال “عباس عراقچی” در شبکه احتماعی ایکس اعلام کرد که ایران به دنبال دستیابی به سلاح هسته ای نیست. ارزیابی های گسترده نشان می دهند که اولویت های سیاست خارجی ترامپ شامل پایان دادن به جنگ در اوکراین و بازگرداندن فشار حداکثری علیه ایران است که در دوره اول ریاست جمهوری اش شاهد آن بودیم. با توجه به روابط نزدیکی که روسیه و ایران در سال های اخیر برقرار کرده اند هر گونه نتیجه ای در مورد اولی احتمالاً بر دومی تأثیر خواهد گذاشت. توقف خصومت ها در اوکراین می تواند آمریکا را آزاد کند تا دوباره با روسیه تعامل کرده و به طور بالقوه از حمایت روسیه در شورای امنیت سازمان ملل و آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد پرونده ایران بهره مند شود. از سوی دیگر ایران از دوران ریاست جمهوری رئیسی به دنبال بهبود روابط با همسایگان اش بوده است. این تعامل در قالب بهبود روابط ایران با سعودی ها و اماراتی ها در دولت پزشکیان در حال پیگیری است. از منظر ایران عادی سازی روابط با اعضای شورای همکاری خلیج فارس این کشور را قادر می سازد تا تاثیر تهدید متوجه از جانب توافق ابراهیم را برای خود کاهش دهد. هم چنین ازدید شورای همکاری خلیج فارس کنار گذاشتن اختلافات تاریخی و فرقه ای عمیق با ایران کشور های عربی را از خطر حمله بالقوه ایران مصون نگه خواهد داشت. محاسبات کلی شورای همکاری خلیج فارس اجتناب از رویارویی با همسایه نزدیک است رویارویی ای که هزینه های اقتصادی غیرقابل محاسبه ای به همراه خواهد داشت و می تواند برنامه های اصلاحات بلندپروازانه ای را که “محمد بن سلمان” ولیعهد عربستان سعودی و “محمد بن زاید” حاکم امارات دنبال می کنند به عقب اندازد. چنین نزدیکی ای میان ایران با کشور های عربی همسایه تکرار استراتژی پیشین فشار حداکثری ترامپ علیه ایران را دشوارتر خواهد ساخت. در آن صورت حتی اگر واشنگتن تلاش کند نیز نمی تواند به راحتی ایران را منزوی کند و شرکای عرب امریکا بعید است که بخواهند در تشدید تحریم ها علیه ایران به ترامپ کمک کنند. در مورد برنامه هسته ای ایران ترامپ باید عواقب تصمیم فاجعه بار خود در ماه مه ۲۰۱۸ برای خروج از برجام را مورد بازنگری قرار دهد. اظهارات اخیر عراقچی درباره این که ایران تمایلی به دستیابی به سلاح هسته ای ندارد یک فرصت معقول برای همه طرفین به منظور رسیدگی به موضوع هسته ای ایران است. این امر از چراغ سبز ایران در مورد سفر “رافائل گروسی” مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران مشهود است. برجام از نظر قانونی در اکتبر سال آینده منقضی می شود. عراقچی وزیر امور خارجه و سایر مقام ها در ایران تمایل خود را برای مذاکره بر سر یک توافق جدید بر اساس برجام اما با در نظر گرفتن واقعیت های تغییر یافته اعلام کرده اند. ترامپ معامله گر ماهری است و با رویکرد غیرمتعارف منحصر به فرد خود در عرصه روابط بین الملل می تواند روحیه بازاری و معامله مسلک ایرانیان را تحریک کرده و آنان را به توافق راضی کند. بنابراین این زمان مناسبی است که همه طرفین باید از آن استفاده کنند”.