انواع رمز ارز چیست

دنیای رمز ارزها بسیار فراتر از نام های آشنایی چون بیت کوین و اتریوم است. این بازار پویا، هزاران دارایی دیجیتال با ویژگی ها و کاربردهای منحصر به فرد خود را در بر می گیرد که هر یک داستانی متفاوت برای روایت دارند. برای هر علاقه مند یا سرمایه گذار در این حوزه، درک این تنوع و شناخت عمیق از ماهیت و کارکرد هر دسته از رمز ارزها، برای تصمیم گیری های آگاهانه و ورود به فرصت های جدید ضروری است.

در این جهان دیجیتالی، از کوین هایی که ستون فقرات یک بلاک چین مستقل هستند تا توکن هایی که بر بستر شبکه های موجود متولد می شوند، شاهد گستره ای وسیع از نوآوری ها هستیم. استیبل کوین ها ثبات را در برابر نوسانات به ارمغان می آورند، توکن های مالی غیرمتمرکز (DeFi) انقلابی در سیستم بانکی ایجاد می کنند و توکن های غیرمثلی (NFT) مفهوم مالکیت را در دنیای دیجیتال بازتعریف کرده اند. علاوه بر این، میم کوین ها و شت کوین ها نیز با نوسانات هیجان انگیز خود، بخشی از این چشم انداز پر فراز و نشیب را شکل می دهند. این مقاله سفری جامع به عمق این دنیای پیچیده را برای خواننده فراهم می آورد تا درک کاملی از دسته بندی ها و کاربردهای متنوع رمز ارزها به دست آورد.

رمز ارز چیست؟ نگاهی بنیادین

پیش از ورود به دسته بندی های مختلف، شایسته است به یک تعریف پایه از رمز ارز پرداخته شود. رمز ارز یا ارز دیجیتال، نوعی پول دیجیتال است که بر پایه رمزنگاری و فناوری بلاک چین بنا شده است. این دارایی ها برخلاف پول های سنتی (فیات) که توسط دولت ها و بانک های مرکزی کنترل می شوند، ماهیتی غیرمتمرکز دارند. تراکنش های آن ها در یک شبکه همتا به همتا ثبت و اعتبارسنجی می شود، بدون نیاز به واسطه های سنتی همچون بانک ها. این ویژگی غیرمتمرکز بودن، همراه با شفافیت و امنیت بلاک چین، از مهم ترین دلایل جذابیت و رشد روزافافزون رمز ارزها محسوب می شود.

چند نوع رمز ارز داریم؟ واقعیت تعداد و تنوع

شاید این پرسش برای بسیاری پیش آید که چند نوع ارز دیجیتال وجود دارد؟ پاسخ به این سوال ساده نیست، چرا که تعداد رمز ارزها به صورت مداوم در حال تغییر و افزایش است. منابع معتبری همچون CoinMarketCap و CoinGecko به صورت لحظه ای آمار و اطلاعات مربوط به هزاران رمز ارز موجود را ارائه می دهند. این رقم می تواند در زمان نگارش این مقاله از ۲۰,۰۰۰ مورد نیز فراتر رفته باشد و هر روز نیز به این تعداد افزوده می شود.

چرا تعداد رمز ارزها این چنین در حال افزایش است؟

افزایش روزافزون تعداد رمز ارزها دلایل متعددی دارد که می توان به آن ها اشاره کرد:

• سادگی ساخت: فناوری بلاک چین، به ویژه شبکه هایی مانند اتریوم، بسترهای ساده ای را برای توسعه توکن ها و قراردادهای هوشمند فراهم کرده اند که امکان ساخت رمز ارزهای جدید را برای توسعه دهندگان آسان تر می کند.
• ایده های نوین و رفع مشکلات: بسیاری از پروژه ها با هدف ارائه راهکارهای جدید، بهبود عملکرد شبکه های موجود یا رفع نواقص آن ها، رمز ارزهای بومی خود را ایجاد می کنند.
• فورک ها (Forks): گاهی اوقات اختلافات فنی یا فلسفی در جامعه یک بلاک چین منجر به تقسیم شبکه (هارد فورک) و ایجاد یک رمز ارز جدید می شود، مانند اتفاقی که برای بیت کوین کش از دل بیت کوین افتاد.
• ترندهای بازار و سوداگری: ظهور ترندهای جدید (مانند میم کوین ها) یا فرصت های سوداگری، توسعه دهندگان و حتی افراد عادی را به ساخت سریع توکن های جدید ترغیب می کند.
• کلاهبرداری ها: متأسفانه، بخشی از این افزایش نیز به پروژه های کلاهبرداری (راگ پول) اختصاص دارد که با هدف جذب سرمایه و سپس ناپدید شدن ایجاد می شوند. شناخت این موارد برای سرمایه گذاران حیاتی است.

همپوشانی دسته بندی ها

یکی از نکات مهم در مورد دسته بندی رمز ارزها، مفهوم همپوشانی است. بسیاری از رمز ارزها به طور همزمان می توانند در چندین دسته قرار بگیرند. به عنوان مثال، اتریوم (ETH) هم یک کوین است (چون بلاک چین مستقل دارد)، هم یک آلت کوین (چون بیت کوین نیست)، هم یک توکن زیرساختی (چون بستر ساخت اپلیکیشن هاست) و هم یک توکن مالی غیرمتمرکز (DeFi) است. این پیچیدگی نشان دهنده ماهیت چندوجهی و کاربردی این دارایی های دیجیتال است.

دسته بندی های بنیادی رمز ارزها: کوین و توکن

در پایه ای ترین سطح، می توان رمز ارزها را بر اساس ساختار بلاک چین به دو دسته اصلی «کوین» و «توکن» تقسیم کرد. این تمایز، اساسی برای درک عمیق تر انواع دیگر رمز ارزهاست.

کوین (Coin)

کوین ها، ارزهای بومی یک بلاک چین مستقل و منحصر به فرد هستند. این به معنای آن است که هر کوین، بلاک چین مخصوص به خود را دارد که تراکنش های آن بر بستر همان شبکه انجام می شود. کوین ها معمولاً به عنوان سوخت یا گس شبکه عمل می کنند و برای پرداخت کارمزدهای تراکنش و اعتبارسنجی در آن شبکه مورد استفاده قرار می گیرند. مدل های اجماع مانند اثبات کار (Proof of Work – PoW) یا اثبات سهام (Proof of Stake – PoS) نقش کلیدی در امنیت و تولید کوین های جدید ایفا می کنند.

ویژگی های کوین ها:

• داشتن بلاک چین اختصاصی.
• نقش حیاتی در امنیت و عملکرد شبکه بومی خود.
• اغلب قابل استخراج (مانند بیت کوین) یا قابل استیکینگ (مانند اتریوم پس از مرج).
• استفاده به عنوان واحد پولی اصلی برای پرداخت کارمزد تراکنش ها در شبکه خود.

مثال ها:

• بیت کوین (BTC): اولین و شناخته شده ترین کوین، با بلاک چین مستقل بیت کوین.
• اتریوم (ETH): کوین بومی بلاک چین اتریوم که بستر اصلی برای ساخت قراردادهای هوشمند و توکن هاست.
• لایت کوین (LTC): فورکی از بیت کوین با هدف سرعت بیشتر در تراکنش ها.
• سولانا (SOL): کوین بومی بلاک چین سولانا که به دلیل سرعت بالا و کارمزد پایین شهرت دارد.
• ترون (TRX): کوین بومی شبکه ترون که برای محتوای دیجیتال و اپلیکیشن های غیرمتمرکز طراحی شده است.

توکن (Token)

توکن ها برخلاف کوین ها، بلاک چین مستقل خود را ندارند و بر بستر بلاک چین های موجود (مانند اتریوم، بایننس اسمارت چین یا ترون) و با استفاده از قراردادهای هوشمند ساخته می شوند. آن ها کاربردهای بسیار متنوع و خاص منظوره دارند و برای عملکردهای گوناگونی طراحی شده اند. پرداخت کارمزد تراکنش های توکن ها، با استفاده از کوین بومی بلاک چین میزبان انجام می شود.

ویژگی های توکن ها:

• عدم نیاز به بلاک چین مستقل.
• ساخته شده بر بستر بلاک چین های قدرتمند مانند اتریوم.
• کاربردهای بسیار متنوع از جمله حاکمیتی، کاربردی، مالی، و نمایش مالکیت.
• نیاز به کوین بومی شبکه میزبان برای پرداخت کارمزد تراکنش ها.

مثال ها:

• تتر (USDT): یک استیبل کوین که بر بستر شبکه های مختلفی (مانند اتریوم، ترون، سولانا) به عنوان توکن وجود دارد.
• یونی سواپ (UNI): توکن حاکمیتی صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ که بر بستر اتریوم ساخته شده است.
• چین لینک (LINK): توکن کاربردی و زیرساختی برای سرویس اوراکل (Oracle) چین لینک.

استانداردهای رایج توکن (ERC-20, BEP-20, TRC-20 و غیره)

استانداردهای توکن، مجموعه ای از قوانین هستند که نحوه عملکرد یک توکن را بر روی یک بلاک چین خاص تعریف می کنند. این استانداردها برای اطمینان از سازگاری و قابلیت تبادل پذیری توکن ها ضروری هستند. انتخاب استاندارد صحیح برای انتقال توکن ها اهمیت زیادی دارد تا از دست رفتن دارایی جلوگیری شود. در ادامه به مقایسه برخی از پرکاربردترین استانداردهای توکن می پردازیم:

استاندارد توکن	بلاک چین میزبان	نوع توکن (مثلی/غیرمثلی)	کاربرد اصلی	مثال
ERC-20	Ethereum	مثلی	توکن های کاربردی، مالی و استیبل کوین ها	USDT (روی اتریوم), UNI, LINK
ERC-721	Ethereum	غیرمثلی	NFT ها، اقلام کلکسیونی منحصر به فرد	CryptoPunks, Bored Ape Yacht Club
ERC-1155	Ethereum	ترکیبی (مثلی و غیرمثلی)	بازی ها، کلکسیون ها (برای مدیریت همزمان انواع توکن)	SAND, ENJ
BEP-20	BNB Smart Chain	مثلی	توکن های مالی و کاربردی با کارمزد کمتر	CAKE, BUSD
TRC-20	TRON	مثلی	توکن های سریع و ارزان (مخصوصاً برای انتقال)	USDT (روی ترون), JST

دسته بندی های سطح بالا: رابطه با بیت کوین و هدف کلی

فراتر از تقسیم بندی کوین و توکن، رمز ارزها را می توان بر اساس رابطه آن ها با بیت کوین یا هدف کلی شان در بازار دسته بندی کرد. این دسته بندی ها به ما کمک می کنند تا چشم اندازی گسترده تر از جایگاه و نقش هر رمز ارز در اکوسیستم کریپتو به دست آوریم.

آلت کوین ها (Altcoins)

اصطلاح «آلت کوین» (Altcoin) مخفف «Alternative Coin» به معنای «کوین جایگزین» است و به تمامی رمز ارزها به جز بیت کوین اطلاق می شود. این کوین ها و توکن ها با هدف ارائه بهبودها یا ویژگی های متفاوت از بیت کوین طراحی شده اند. این تفاوت ها می توانند شامل سرعت بالاتر در تراکنش ها، کارمزد کمتر، قابلیت های حریم خصوصی پیشرفته تر، یا قابلیت برنامه نویسی برای ساخت اپلیکیشن های غیرمتمرکز (DApps) باشند.

هدف و ویژگی ها:

• ارائه نوآوری ها و راهکارهای جدید در مقایسه با بیت کوین.
• تنوع در مکانیزم های اجماع (مثلاً PoS به جای PoW).
• برنامه ریزی برای کاربردهای خاص، فراتر از صرفاً یک ابزار پرداخت.

مثال ها:

• اتریوم (ETH): بزرگترین آلت کوین از نظر ارزش بازار، که پلتفرم قرارداد هوشمند را فراهم می کند.
• ریپل (XRP): با هدف تسهیل تراکنش های مالی برون مرزی برای بانک ها و موسسات.
• کاردانو (ADA): پلتفرمی برای قراردادهای هوشمند با تمرکز بر مقیاس پذیری و پایداری.
• پولکادات (DOT): با هدف ایجاد قابلیت همکاری بین بلاک چین های مختلف.

شت کوین ها (Shitcoins) و میم کوین ها (Meme Coins)

در گوشه ای از بازار رمز ارزها، دسته ای از دارایی ها وجود دارند که اغلب با هدف سوداگری و هیجانات بازار ایجاد شده اند و ریسک های بالایی را به همراه دارند.

• شت کوین (Shitcoin): این اصطلاح برای توصیف رمز ارزهایی به کار می رود که فاقد کاربرد واقعی، نوآوری، یا تیم توسعه دهنده قوی هستند. شت کوین ها اغلب با تبلیغات اغراق آمیز و وعده های سودهای نجومی به بازار عرضه می شوند و معمولاً نوسانات قیمتی بسیار شدید و غیرقابل پیش بینی دارند. سرمایه گذاری در آن ها ریسک بسیار بالایی دارد و احتمال از دست دادن کامل سرمایه در آن ها بالاست.
• میم کوین (Meme Coin): میم کوین ها نوعی خاص از شت کوین ها هستند که از شوخی ها، میم ها یا ترندهای اینترنتی الهام گرفته اند. این توکن ها عمدتاً جامعه محور هستند و محبوبیتشان بیشتر به حمایت جامعه کاربری و ترندهای رسانه های اجتماعی وابسته است تا به نوآوری های فنی یا کاربردهای عملی. میم کوین ها نیز مانند شت کوین ها مستعد نوسانات شدید هستند و ریسک بالایی برای سرمایه گذاران دارند.

ریسک ها:

سرمایه گذاری در این دسته از رمز ارزها می تواند به دلیل نوسانات شدید، پامپ و دامپ های ناگهانی، و عدم وجود ارزش ذاتی یا کاربرد واقعی، به از دست رفتن کامل سرمایه منجر شود. افرادی که به این حوزه وارد می شوند، باید با آگاهی کامل از ریسک های موجود و با سرمایه ای که توان از دست دادن آن را دارند، اقدام کنند.

«میم کوین ها اغلب بدون کاربرد جدی، تنها بر اساس شوخی یا هیجان بازار محبوب می شوند، اما ریسک سفته بازی در آن ها بسیار بالاست.»

مثال ها:

• دوج کوین (DOGE): اولین و شناخته شده ترین میم کوین که در سال ۲۰۱۳ به عنوان یک شوخی آغاز شد و به دلیل حمایت برخی چهره های مطرح، محبوبیت یافت.
• شیبا اینو (SHIB): میم کوین دیگری که به عنوان قاتل دوج کوین مطرح شد و جامعه بزرگی از هواداران را به خود جذب کرد.
• پپه (PEPE): میم کوین جدیدتری که بر اساس میم قورباغه پپه ایجاد شد و نوسانات چشمگیری را تجربه کرد.

دسته بندی رمز ارزها بر اساس کاربرد و اکوسیستم

با پیشرفت فناوری بلاک چین، رمز ارزها از صرفاً یک ابزار پرداخت فراتر رفته و کاربردهای بسیار متنوعی پیدا کرده اند. این دسته بندی ها به ما کمک می کنند تا انواع رمز ارزها را بر اساس ویژگی های اصلی و موارد استفاده آن ها در اکوسیستم های گوناگون درک کنیم.

استیبل کوین ها (Stablecoins)

استیبل کوین ها (Stablecoins) با هدف حل مشکل نوسانات شدید قیمت در بازار رمز ارزها ایجاد شده اند. آن ها تلاش می کنند ارزش خود را در برابر دارایی های باثبات مانند ارزهای فیات (دلار آمریکا، یورو)، کالاها (مانند طلا) یا حتی سایر رمز ارزها، ثابت نگه دارند. این ثبات، استیبل کوین ها را به ابزاری ایده آل برای مبادله، حفظ ارزش سرمایه در برابر نوسانات، و تسهیل تراکنش ها در بازار کریپتو تبدیل کرده است.

انواع استیبل کوین ها:

• پشتوانه فیات (Fiat-backed): این رایج ترین نوع استیبل کوین است که ارزش آن توسط ذخایر ارز فیات در حساب های بانکی پشتیبانی می شود. مانند تتر (USDT) و یو اس دی کوین (USDC).
• پشتوانه کریپتو (Crypto-backed): این استیبل کوین ها توسط سایر رمز ارزها (معمولاً با نسبت وثیقه گذاری بیش از ۱۰۰٪) پشتیبانی می شوند. مانند دای (DAI).
• پشتوانه کالا (Commodity-backed): ارزش آن ها به کالاهای فیزیکی مانند طلا یا نقره گره خورده است. مانند PAX Gold (PAXG) که پشتوانه اش طلاست.
• الگوریتمی (Algorithmic): این نوع استیبل کوین ها از الگوریتم های پیچیده و قراردادهای هوشمند برای حفظ ثبات قیمت خود استفاده می کنند و هیچ پشتوانه فیزیکی یا رمزارزی ندارند. (اگرچه برخی از این پروژه ها در گذشته با چالش های جدی مواجه شده اند).

کاربردها:

• ابزار مبادله سریع و ارزان در صرافی ها.
• پوشش ریسک در برابر نوسانات بازار بدون نیاز به تبدیل به پول فیات.
• استفاده در پلتفرم های وام دهی و استقراض دیفای.
• انتقال وجه بین المللی با کارمزد پایین و سرعت بالا.

توکن های مالی غیرمتمرکز (DeFi Tokens)

حوزه مالی غیرمتمرکز یا دیفای (DeFi)، به سرعت در حال رشد است و هدف آن ایجاد یک سیستم مالی جهانی، شفاف و بدون نیاز به واسطه های سنتی (مانند بانک ها و موسسات مالی) است. توکن های دیفای، دارایی های دیجیتالی هستند که در قلب این اکوسیستم قرار دارند و برای فعال سازی عملکردهای مختلف مالی به کار می روند.

کاربردها:

• وام دهی و استقراض: کاربران می توانند رمز ارزهای خود را وام دهند و سود کسب کنند، یا با وثیقه گذاری دارایی هایشان وام بگیرند.
• ییلد فارمینگ (Yield Farming): فرآیند کسب پاداش از طریق قفل کردن دارایی ها در پروتکل های دیفای.
• صرافی های غیرمتمرکز (DEX): امکان مبادله رمز ارزها به صورت مستقیم و بدون نیاز به واسطه مرکزی.
• تامین نقدینگی: ارائه نقدینگی به استخرهای معاملاتی در ازای دریافت کارمزد و پاداش.

مثال ها:

• یونی سواپ (UNI): توکن حاکمیتی بزرگترین صرافی غیرمتمرکز (DEX).
• آوه (AAVE): توکن حاکمیتی و کاربردی پلتفرم وام دهی و استقراض.
• کامپاند (COMP): توکن حاکمیتی یکی دیگر از پلتفرم های وام دهی و استقراض.
• میکر (MKR): توکن حاکمیتی پروتکل میکر که استیبل کوین دای (DAI) را ایجاد می کند.

توکن های غیرمثلی (NFTs – Non-Fungible Tokens)

توکن های غیرمثلی یا NFTها، دارایی های دیجیتالی منحصر به فرد و غیرقابل تعویض هستند. برخلاف بیت کوین که هر واحد آن با دیگری برابر و قابل تعویض است، هر NFT یک کد شناسایی و متادیتای منحصربه فرد دارد که آن را از سایر توکن ها متمایز می کند. این ویژگی، NFTها را برای اثبات مالکیت دیجیتالی دارایی های خاص و کمیاب ایده آل می کند.

کاربردها:

• هنر دیجیتال و کلکسیون ها: اثبات مالکیت آثار هنری دیجیتال، تصاویر پروفایل (PFP)، و اقلام کلکسیونی.
• آیتم های درون بازی: مالکیت شخصیت ها، لباس ها، سلاح ها و زمین های مجازی در بازی های بلاک چینی.
• هویت دیجیتال: نمایش هویت یا گواهی نامه های خاص در فضای دیجیتال.
• بلیط رویدادها: استفاده به عنوان بلیط های دیجیتال منحصربه فرد برای رویدادها.

مثال ها:

• CryptoPunks و Bored Ape Yacht Club (BAYC): مجموعه های معروف NFT هنری و کلکسیونی.
• سندباکس (SAND) و دیسنترالند (MANA): توکن های مربوط به زمین های مجازی و آیتم های درون بازی در متاورس.
• اکسی اینفینیتی (AXS): توکن حاکمیتی و پاداش دهی در بازی محبوب Axie Infinity.

توکن های حاکمیتی (Governance Tokens)

توکن های حاکمیتی ابزاری قدرتمند برای تمرکززدایی در پروژه های بلاک چینی و سازمان های خودگردان غیرمتمرکز (DAO) هستند. با داشتن این توکن ها، کاربران حق رأی و مشارکت در تصمیم گیری های مربوط به آینده و تغییرات پروتکل را به دست می آورند. این سازوکار، قدرت را از یک نهاد مرکزی به جامعه دارندگان توکن منتقل می کند.

کاربردها:

• رأی دهی به پیشنهادات: مشارکت در رأی گیری برای تغییرات فنی، پارامترهای اقتصادی، و مسیر توسعه پروژه.
• انتخاب نمایندگان: در برخی سیستم ها، دارندگان توکن می توانند حق رأی خود را به نمایندگان منتخب تفویض کنند.
• تخصیص بودجه: رأی دهی در مورد نحوه تخصیص منابع مالی خزانه پروتکل.

مثال ها:

• آوه (AAVE)، یونی سواپ (UNI)، کامپاند (COMP)، میکر (MKR): این توکن ها علاوه بر کاربردهای مالی در دیفای، به هولدرهای خود حق رأی در تصمیمات پلتفرم را می دهند.
• پولکادات (DOT): توکن بومی پولکادات که نقش مهمی در حاکمیت زنجیره و پاراچین ها دارد.

توکن های کاربردی/زیرساختی (Utility/Infrastructure Tokens)

توکن های کاربردی یا زیرساختی، برای فراهم کردن دسترسی به یک سرویس خاص یا عملکرد در یک اکوسیستم بلاک چینی طراحی شده اند. این توکن ها اغلب به عنوان سوخت برای پرداخت کارمزد شبکه، دسترسی به منابع پردازشی، فضای ذخیره سازی، یا دیگر خدمات درون یک پروتکل عمل می کنند. توکن های زیرساختی نیز به پلتفرم هایی اشاره دارند که بستر لازم برای توسعه سایر پروژه ها را فراهم می آورند.

کاربردها:

• پرداخت کارمزد تراکنش ها و عملیات شبکه.
• دسترسی به خدمات خاص (مانند ذخیره سازی ابری غیرمتمرکز یا قدرت پردازشی).
• پاداش دهی به کاربران برای مشارکت در شبکه.

مثال ها:

• فایل کوین (FIL): توکنی برای پرداخت هزینه های ذخیره سازی و بازیابی داده در شبکه ذخیره سازی غیرمتمرکز فایل کوین.
• استورج (STORJ): توکن مرتبط با پلتفرم ذخیره سازی ابری غیرمتمرکز.
• بت (BAT – Basic Attention Token): برای پاداش دهی به کاربران در مرورگر بریو در ازای مشاهده تبلیغات خصوصی.
• چین لینک (LINK): توکن کاربردی برای پرداخت به نودهای اوراکل در شبکه چین لینک که داده های خارج از بلاک چین را به قراردادهای هوشمند وارد می کنند.

توکن های گیمینگ و متاورس (Gaming & Metaverse Tokens)

با ظهور مفهوم متاورس و بازی های بلاک چینی (Play-to-Earn)، دسته ای جدید از توکن ها با هدف پشتیبانی از اقتصادهای مجازی و جهان های سه بعدی متولد شده اند. این توکن ها به کاربران اجازه می دهند مالکیت دارایی های درون بازی را داشته باشند، در جهان های مجازی فعالیت کنند و حتی از طریق بازی کردن درآمد کسب کنند.

کاربردها:

• خرید زمین های مجازی، شخصیت ها، لباس ها و آیتم های درون بازی (اغلب به صورت NFT).
• پرداخت برای خدمات و فعالیت ها در جهان های مجازی.
• پاداش دهی به بازیکنان فعال و شرکت کننده در بازی.
• مشارکت در حاکمیت بازی یا پلتفرم متاورس.

مثال ها:

• سندباکس (SAND): توکن بومی پلتفرم سندباکس که به کاربران اجازه خرید و فروش زمین مجازی و ساخت بازی را می دهد.
• دیسنترالند (MANA): توکن حاکمیتی و کاربردی برای خرید زمین و خدمات در دنیای مجازی دیسنترالند.
• اکسی اینفینیتی (AXS): توکن حاکمیتی و پاداش در بازی محبوب Axie Infinity.
• انجین کوین (ENJ): توکن برای ساخت و مدیریت دارایی های درون بازی به صورت NFT.

توکن های وب ۳ (Web3 Tokens)

وب ۳ (Web3) به نسل بعدی اینترنت غیرمتمرکز اشاره دارد که بر پایه فناوری بلاک چین، قراردادهای هوشمند و پروتکل های غیرمتمرکز بنا شده است. توکن های وب ۳، نقش حیاتی در ساخت این آینده دیجیتال ایفا می کنند و به کاربران اجازه می دهند کنترل بیشتری بر داده ها و هویت آنلاین خود داشته باشند.

کاربردها:

• مدیریت داده های شخصی: ارائه ابزارهای غیرمتمرکز برای ذخیره و مدیریت داده ها.
• ذخیره سازی غیرمتمرکز: جایگزینی برای سرویس های ذخیره سازی ابری متمرکز.
• شبکه های ارتباطی غیرمتمرکز: ایجاد پلتفرم های ارتباطی که تحت کنترل هیچ نهاد مرکزی نیستند.
• شناسایی هویت غیرمتمرکز: ارائه روش های جدید برای احراز هویت و مدیریت هویت دیجیتال.

مثال ها:

• پولکادات (DOT): با هدف ایجاد یک شبکه بلاک چین های متصل و قابل همکاری (اینترنت بلاک چین ها).
• فایل کوین (FIL): برای ذخیره سازی غیرمتمرکز فایل ها.
• چین لینک (LINK): برای ارتباط قراردادهای هوشمند با داده های دنیای واقعی (اوراکل).
• اینترنت کامپیوتر (ICP): با هدف ایجاد یک کامپیوتر ابری جهانی و غیرمتمرکز.

توکن های هوش مصنوعی و بیگ دیتا (AI & Big Data Tokens)

همگرایی فناوری بلاک چین و هوش مصنوعی (AI) فرصت های جدیدی را در بازار رمز ارزها ایجاد کرده است. توکن های هوش مصنوعی و بیگ دیتا، برای تامین مالی، مدیریت، و بهره برداری از پروژه ها و سرویس های مبتنی بر هوش مصنوعی و تحلیل داده های بزرگ طراحی شده اند.

کاربردها:

• تامین مالی پلتفرم های AI: پشتیبانی از توسعه پلتفرم ها و الگوریتم های هوش مصنوعی.
• تبادل داده های غیرمتمرکز: ایجاد بازارهایی برای تبادل امن و شفاف داده ها.
• الگوریتم های تریدینگ: استفاده در ربات های معاملاتی مبتنی بر AI.
• پردازش داده های بزرگ: فراهم کردن زیرساخت برای تحلیل داده های عظیم.

مثال ها:

• گراف (GRT – The Graph): توکن پروتکلی برای ایندکس سازی و کوئری کردن داده ها از بلاک چین ها، برای اپلیکیشن های دیفای و وب ۳.
• اوشن پروتکل (OCEAN): برای ایجاد یک بازار غیرمتمرکز برای تبادل داده ها و خدمات AI.
• فچ.ای آی (FET – Fetch.ai): برای ساخت یک شبکه غیرمتمرکز از عامل های هوشمند که می توانند خدمات اقتصادی را به صورت خودکار انجام دهند.

کوین های حریم خصوصی (Privacy Coins)

کوین های حریم خصوصی با هدف افزایش ناشناسی و محرمانه نگه داشتن جزئیات تراکنش ها طراحی شده اند. در حالی که بیشتر بلاک چین ها (مانند بیت کوین) شفاف هستند و هر کسی می تواند تراکنش ها را ردیابی کند، پرایوسی کوین ها از فناوری های رمزنگاری پیشرفته برای پنهان کردن هویت فرستنده و گیرنده، و همچنین مقدار تراکنش استفاده می کنند. این ویژگی برای کاربرانی که به دنبال حفظ حریم خصوصی مالی خود هستند، جذاب است.

ویژگی ها:

• پنهان کردن آدرس های فرستنده و گیرنده.
• مخفی کردن مقدار تراکنش.
• عدم قابلیت ردیابی تراکنش ها بر روی بلاک چین عمومی.

مثال ها:

• مونرو (XMR – Monero): از تکنیک «امضای حلقه ای» برای ناشناس کردن فرستنده و «آدرس های مخفی» برای ناشناس کردن گیرنده استفاده می کند.
• زی کش (ZEC – Zcash): به کاربران اجازه می دهد بین تراکنش های شفاف و کاملاً محرمانه انتخاب کنند.

توکن های صرافی (Exchange Tokens)

بسیاری از صرافی های رمز ارز، چه متمرکز (CEX) و چه غیرمتمرکز (DEX)، توکن بومی خود را دارند. این توکن ها معمولاً با هدف ارائه مزایا و تشویق کاربران به استفاده از خدمات صرافی طراحی شده اند.

کاربردها:

• کاهش کارمزد معاملاتی: دارندگان توکن صرافی اغلب می توانند از تخفیف در کارمزدهای معاملاتی بهره مند شوند.
• شرکت در رویدادها: دسترسی به عرضه های اولیه توکن (IEO)، ایردراپ ها، یا برنامه های استیکینگ اختصاصی.
• حق رأی (در DEXها): در صرافی های غیرمتمرکز، توکن های صرافی اغلب نقش حاکمیتی دارند و به هولدرها اجازه رأی دهی در مورد تغییرات پروتکل را می دهند.
• سوزاندن توکن: برخی صرافی ها بخشی از سود خود را برای بازخرید و سوزاندن توکن های بومی استفاده می کنند که می تواند منجر به کاهش عرضه و افزایش ارزش شود.

مثال ها:

• بایننس کوین (BNB – Binance Coin): توکن بومی صرافی بایننس که برای کاهش کارمزدها، شرکت در عرضه های اولیه، و در اکوسیستم BNB Chain استفاده می شود.
• کوین کوین شیر (KCS – KuCoin Share): توکن بومی صرافی کوکوین که مزایایی مشابه BNB ارائه می دهد.
• یونی سواپ (UNI) و پنکیک سواپ (CAKE): توکن های حاکمیتی و کاربردی صرافی های غیرمتمرکز محبوب.

ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC – Central Bank Digital Currency)

ارز دیجیتال بانک مرکزی یا CBDC، یک نسخه دیجیتالی از پول ملی است که توسط بانک مرکزی یک کشور صادر و کنترل می شود. برخلاف رمز ارزهای غیرمتمرکز مانند بیت کوین، CBDC ها متمرکز هستند و تحت نظارت کامل دولت قرار دارند. هدف از ایجاد CBDC ها می تواند بهبود سیستم پرداخت، افزایش کارایی، و تسهیل سیاست های پولی باشد.

ویژگی ها:

• متمرکز: توسط بانک مرکزی کنترل و نظارت می شود.
• پشتوانه دولتی: مستقیماً توسط دولت تضمین می شود.
• قابلیت ردیابی: تراکنش ها معمولاً به راحتی قابل ردیابی و نظارت هستند.
• پایداری قیمت: ارزش آن به ارزش پول ملی کشور گره خورده و ثابت است.

مثال ها:

• یوان دیجیتال چین (Digital Yuan): یکی از پیشروترین پروژه های CBDC که به صورت آزمایشی در حال اجراست.
• بسیاری از کشورها (مانند هند، استرالیا و کشورهای اروپایی) در حال بررسی یا توسعه CBDC های خود هستند.

توکن های ترکیبی (Hybrid Tokens)

با پیچیده تر شدن اکوسیستم بلاک چین، برخی پروژه ها توکن هایی را ایجاد کرده اند که ویژگی های چندین دسته از توکن ها را به صورت همزمان در خود جای داده اند. این توکن ها که «توکن های ترکیبی» (Hybrid Tokens) نامیده می شوند، انعطاف پذیری بالایی دارند اما تحلیل و چارچوب قانونی آن ها نیز می تواند پیچیده تر باشد.

ویژگی ها:

• ترکیب ویژگی های توکن های کاربردی، حاکمیتی، مالی و حتی امنیتی.
• ارائه چندین عملکرد در یک دارایی واحد.
• قابلیت انطباق با نیازهای مختلف یک پروژه.

مثال ها:

• برخی از توکن های DeFi که هم برای پرداخت کارمزد استفاده می شوند (کاربردی)، هم به کاربران حق رأی در پروتکل می دهند (حاکمیتی)، و هم می توانند برای وام دهی یا استقراض به کار روند (مالی).
• BNB می تواند نمونه ای از یک توکن ترکیبی باشد: هم به عنوان یک کوین در شبکه BNB Chain، هم توکنی برای تخفیف کارمزد در صرافی، و هم توکنی برای مشارکت در عرضه اولیه ها و سایر کاربردها.

چطور رمز ارز مناسب خود را انتخاب کنیم؟

در دنیای وسیع و پر از تنوع رمز ارزها، انتخاب گزینه مناسب برای سرمایه گذاری یا استفاده، نیازمند تحقیق و رویکردی آگاهانه است. با توجه به تعدد و همپوشانی دسته بندی ها، در نظر گرفتن نکات زیر می تواند راهگشا باشد:

1. تحقیق و بررسی کامل (DYOR – Do Your Own Research):
   • وایت پیپر (Whitepaper): مطالعه وایت پیپر پروژه برای درک اهداف، فناوری، و نقشه راه آن ضروری است.
   • تیم توسعه: شناخت تیم پشت پروژه، تجربه آن ها و سوابقشان می تواند نشان دهنده اعتبار پروژه باشد.
   • جامعه کاربری: بررسی فعالیت جامعه کاربری در شبکه های اجتماعی و انجمن ها، نشان دهنده پتانسیل رشد و حمایت از پروژه است.
2. شناخت کاربرد و ارزش ذاتی پروژه:

   هر رمز ارز برای حل مشکلی خاص یا ارائه یک سرویس جدید طراحی شده است. درک کاربرد واقعی و ارزش ذاتی پروژه، می تواند از سرمایه گذاری صرفاً بر اساس هیجان جلوگیری کند. آیا این پروژه مشکلی را حل می کند؟ آیا تقاضای پایداری برای خدماتش وجود دارد؟

3. ارزیابی ریسک ها و نوسانات هر دسته:

   همانطور که دیدیم، هر دسته از رمز ارزها ریسک ها و نوسانات خاص خود را دارد. استیبل کوین ها ریسک نوسان کمتری دارند، در حالی که میم کوین ها و شت کوین ها بالاترین ریسک را به همراه دارند. توانایی تحمل ریسک شخصی خود را ارزیابی کنید.

   «پیش از هرگونه سرمایه گذاری در بازار رمز ارزها، شناخت کامل کاربرد هر پروژه و ارزیابی دقیق ریسک های آن، سنگ بنای تصمیم گیری آگاهانه است.»

4. تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری:

   تکیه بر یک یا دو رمز ارز می تواند بسیار پرخطر باشد. توصیف می شود سبد سرمایه گذاری خود را متنوع کنید و دارایی های خود را در چندین دسته مختلف (مانند ترکیبی از کوین های بزرگ، استیبل کوین ها، و توکن های کاربردی با پتانسیل رشد) تقسیم کنید.

5. به روز ماندن با اخبار و تحولات:

   بازار رمز ارزها به سرعت در حال تغییر است. اطلاع از اخبار، به روزرسانی های فناوری، و تغییرات قانونی می تواند به شما در اتخاذ تصمیمات به موقع کمک کند.

جمع بندی و نتیجه گیری

دنیای رمز ارزها بازاری وسیع، متنوع و به سرعت در حال تحول است که فراتر از مفاهیم اولیه بیت کوین و اتریوم، هزاران دارایی دیجیتال با کارکردها و ماهیت های گوناگون را در خود جای داده است. از کوین های بنیادین شبکه های مستقل گرفته تا توکن های کاربردی، مالی، حاکمیتی، و حتی هنری (NFT)، هر یک بخشی از این پازل پیچیده و جذاب را تشکیل می دهند. شناخت این دسته بندی ها نه تنها به درک عمیق تر فناوری بلاک چین کمک می کند، بلکه به سرمایه گذاران و علاقه مندان این حوزه اجازه می دهد تا با دیدی بازتر و آگاهانه تر، مسیر خود را در این بازار پرنوسان پیدا کنند.

آموزش و پژوهش مستمر، کلید موفقیت در این عرصه است. با مطالعه عمیق و به روز نگه داشتن اطلاعات، هر فردی می تواند پتانسیل های هر پروژه را بهتر ارزیابی کرده و تصمیمات مالی هوشمندانه تری بگیرد. آینده فناوری بلاک چین و رمز ارزها همچنان در حال شکل گیری است و درک انواع مختلف آن ها، گامی مهم در آماده شدن برای این آینده دیجیتال محسوب می شود.

---

سوالات متداول

چند نوع ارز دیجیتال داریم؟

انواع رمز ارزها را می توان از ابعاد گوناگون دسته بندی کرد. به طور کلی، علاوه بر دسته بندی های بنیادین مانند کوین و توکن، می توان آن ها را بر اساس اکوسیستم های میزبان (مانند اتریوم، ترون، بایننس اسمارت چین، کاردانو، سولانا و…) و همچنین بر اساس کاربردشان در حوزه های خاص (مانند مالی غیرمتمرکز، بازی، متاورس، هوش مصنوعی، حریم خصوصی، استیبل کوین و غیره) به گروه های متعددی تقسیم کرد. بسیاری از رمز ارزها می توانند به طور همزمان در چندین دسته قرار بگیرند.

فرق کوین و توکن چیست؟

تفاوت اصلی کوین و توکن در این است که کوین ها دارای بلاک چین اختصاصی و مستقل خود هستند و به عنوان سوخت اصلی شبکه عمل می کنند (مانند بیت کوین و اتریوم). در مقابل، توکن ها بر بستر بلاک چین های موجود (مانند اتریوم یا بایننس اسمارت چین) و با استفاده از قراردادهای هوشمند ساخته می شوند و برای پرداخت کارمزد تراکنش های خود به کوین بومی آن شبکه میزبان نیاز دارند (مانند تتر یا یونی سواپ).

آیا یک رمز ارز می تواند در چند دسته قرار بگیرد؟

بله، بسیاری از رمز ارزها به طور همزمان در چندین دسته قرار می گیرند. این پدیده همپوشانی دسته بندی ها نامیده می شود. به عنوان مثال، اتریوم (ETH) هم یک کوین است (چون بلاک چین مستقل دارد)، هم یک آلت کوین (چون بیت کوین نیست)، هم یک توکن زیرساختی (چون بستر ساخت اپلیکیشن هاست) و هم یک توکن مالی غیرمتمرکز (DeFi) است. این موضوع نشان دهنده ماهیت چندوجهی و کاربردی این دارایی های دیجیتال است.

چگونه بهترین نوع رمز ارز را برای شروع سرمایه گذاری انتخاب کنیم؟

انتخاب بهترین رمز ارز برای سرمایه گذاری به اهداف، میزان تحمل ریسک و دانش فرد بستگی دارد. توصیه می شود پیش از هر اقدامی، تحقیقات کامل (DYOR) انجام شود، کاربرد و ارزش ذاتی پروژه به دقت بررسی گردد، و ریسک های مرتبط با هر دسته از رمز ارزها ارزیابی شود. تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری و به روز ماندن با اخبار و تحولات بازار نیز از نکات کلیدی برای شروع سرمایه گذاری هوشمندانه است.

آیا میم کوین ها برای سرمایه گذاری مناسب هستند؟

میم کوین ها اغلب بر اساس شوخی ها و ترندهای اینترنتی شکل می گیرند و عمدتاً جامعه محور هستند. آن ها معمولاً فاقد کاربرد واقعی یا ارزش ذاتی پایدار بوده و به شدت مستعد نوسانات قیمتی شدید و غیرقابل پیش بینی هستند. سرمایه گذاری در میم کوین ها ریسک بسیار بالایی دارد و می تواند منجر به از دست رفتن کامل سرمایه شود. بنابراین، اگر قصد سرمایه گذاری در این دسته را دارید، باید با آگاهی کامل از خطرات و تنها با بخشی از سرمایه خود که توان از دست دادنش را دارید، اقدام کنید.