سفر به دریاچه گهر، یک تیر و چند نشان

دریاچه گهر در دل اشترانکوه لرستان، نگینی فیروزه ای رنگ است که تجربه ای چندوجهی از کوهنوردی، طبیعت گردی، آرامش و عکاسی را به مسافرانش هدیه می دهد؛ سفری که با یک تیر می توانید چندین نشان را هدف بگیرید و خاطراتی بی بدیل خلق کنید.

تصور کنید از دل مسیرهای کوهستانی عبور می کنید، نفس نفس زنان، اما با هر قدم، چشم اندازهای تازه ای پیش روی شما گشوده می شود. آفتاب بر فراز قله های سترگ اشترانکوه می تابد و نسیم خنکی صورتتان را نوازش می دهد. ناگهان، در میان پیچ وخم دره ها و دشت های سرسبز، صفحه ای آبی زلال و درخشان پدیدار می شود: دریاچه گهر، جواهری که به حق، نگین زاگرس لقب گرفته است. سفر به دریاچه گهر، تنها یک مسافرت ساده نیست؛ بلکه فرصتی برای غرق شدن در آرامش بی کران طبیعت، آزمودن تاب آوری جسمانی، و ثبت لحظاتی است که تا ابد در ذهن و روح حک می شوند. این سفر، به راستی یک تیر و چند نشان است؛ چرا که هر ماجراجو، هر طبیعت گرد، هر عکاس و هر کسی که به دنبال فرار از هیاهوی شهر و پناه بردن به دامن طبیعت است، می تواند خواسته اش را در این منطقه بکر و دل انگیز بیابد.

دریاچه گهر کجاست؟ آشنایی با نگین لرستان

برای کشف این نگین درخشان، باید راهی استان لرستان شوید. دریاچه گهر در منطقه حفاظت شده اشترانکوه، در جنوب شرقی شهرستان دورود، خودنمایی می کند. این دریاچه کوهستانی، در ارتفاع ۲۳۶۰ متری از سطح دریا قرار گرفته و به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی اش، همچون فیروزه ای در میان رشته کوه های بلند اشترانکوه می درخشد. گهر، در گویش محلی، به معنای آب جمع شده در گودی است که عمق زیادی دارد و همین نام گذاری، به خوبی وسعت و عظمت آن را توصیف می کند.

موقعیت جغرافیایی و دسترسی اولیه

دسترسی به دریاچه گهر، به دلیل قرار گرفتن آن در قلب کوهستان، تنها از طریق مسیرهای پیاده روی امکان پذیر است و خودروهای شخصی تا نقطه ای مشخص می توانند شما را همراهی کنند. این ویژگی، اگرچه ممکن است در ابتدا چالش برانگیز به نظر برسد، اما در واقع راز بقای بکر بودن و دست نخورده ماندن این منطقه است. فاصله خرم آباد تا دریاچه گهر حدود ۱۲۰ کیلومتر و فاصله دورود تا دریاچه، تقریباً ۳۵ کیلومتر است که این مسافت برای آغاز سفر پیاده روی، نقطه خوبی به شمار می رود.

تاریخچه و چگونگی پیدایش گهر

داستان پیدایش دریاچه گهر، به هزاران سال پیش بازمی گردد و زمین شناسان بر این باورند که این دریاچه بر اثر یک رویداد طبیعی عظیم شکل گرفته است. بسیاری از احتمالات گویای آن است که دریاچه گهر در اثر وقوع زمین لرزه ای بزرگ پدید آمده باشد. این دریاچه بر روی گسل اصلی زاگرس قرار دارد و به همین دلیل، نظریه بسته شدن دره توسط یک سنگ ریزش عظیم ناشی از جنبش گسل، محتمل ترین فرضیه برای شکل گیری این پهنه آبی زیبا است. این تاریخچه زمین شناختی، خود بر جذابیت و رازآلودگی گهر می افزاید.

دریاچه گهر در میان گردشگران خارجی با نام دریاچه ایران شناخته می شود؛ این شهرت، نتیجه تلاش های بی وقفه بانویی انگلیسی به نام ایزابلا لوسی بیشوپ است که در سال ۱۸۹۰ میلادی برای سه ماه در این منطقه به تحقیق و راه پیمایی ۱۰۰۰ کیلومتری پرداخت.

گهر بزرگ و گهر کوچک

دریاچه گهر در واقع شامل دو بخش اصلی است که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند و زیبایی های منطقه را دوچندان می کنند:

• گهر بزرگ (کله گهر): این بخش، وسیع تر و شناخته شده تر است. گهر بزرگ حدود ۴۰۰ تا ۸۰۰ متر عرض و ۱۸۰۰ متر طول دارد و عمق آن بین ۴ تا ۲۸ متر متغیر است. آب دریاچه بسیار زلال و شفاف است، به طوری که در بسیاری از نقاط می توانید ماهی ها و سنگ های کف دریاچه را به وضوح مشاهده کنید. این شفافیت، رنگ فیروزه ای چشم نوازی به آب می بخشد که در بازتاب نور خورشید، منظره ای بی بدیل خلق می کند.
• گهر کوچک (کره گهر): با فاصله ای حدود دو کیلومتر از گهر بزرگ، دریاچه گهر کوچک قرار گرفته است. این دریاچه با وسعت تقریبی پنج هکتار، کم عمق تر از گهر بزرگ است (حدود ۱ تا ۳ متر عمق دارد) و در اطراف آن جنگل ها و پوشش گیاهی انبوهی به چشم می خورد که زیبایی دل انگیزی به آن می بخشد. آب رودخانه تاپله، منبع اصلی تأمین آب هر دو دریاچه است که ابتدا به گهر کوچک و سپس به گهر بزرگ می ریزد.

چرا سفر به دریاچه گهر یک تیر و چند نشان است؟ (تنوع فعالیت ها و جاذبه ها)

سفر به دریاچه گهر، یک فرصت استثنایی برای تجربه چندین نوع تفریح و ماجراجویی در یک مقصد است. این دریاچه نه تنها مقصدی برای آرامش و لذت بردن از طبیعت بکر است، بلکه بستری برای فعالیت های هیجان انگیز ورزشی و کشف جاذبه های طبیعی دیگر نیز فراهم می کند. هر کسی با هر سلیقه ای می تواند در این سفر، نشان دلخواه خود را هدف بگیرد.

کوهنوردی و پیاده روی: ماجراجویی در مسیرهای بکر

مسیر دسترسی به دریاچه گهر، به خودی خود یک ماجراجویی کوهنوردی و پیاده روی به شمار می رود. برای رسیدن به این نگین آبی، باید چندین ساعت در دل کوهستان اشترانکوه قدم بزنید. این پیاده روی، برای علاقه مندان به کوهنوردی و چالش های فیزیکی، بسیار جذاب و لذت بخش است. هوای پاک، مناظر بی نظیر و سکوت طبیعت، خستگی راه را از تن می زداید. برای یک تجربه دلپذیر، حتماً از کفش کوهنوردی مناسب و باتوم استفاده کنید و از آمادگی جسمانی کافی برخوردار باشید. در اطراف دریاچه، مسیرهای فرعی کوهنوردی در دل اشترانکوه نیز وجود دارد که برای کوهنوردان حرفه ای تر، فرصت های بیشتری برای کشف قله ها و مناطق بکر فراهم می کند.

ماهیگیری: لذت صید قزل آلا در آب های زلال

دریاچه گهر، با آب های زلال و شفاف خود، یکی از اصلی ترین زیستگاه های ماهی قزل آلا در ایران است. ماهی قزل آلای رنگین کمان و خال قرمز، از گونه هایی هستند که در این دریاچه زندگی می کنند و تجربه ای بی نظیر از ماهیگیری را برای علاقه مندان رقم می زنند. تصور کنید در کنار آب های آرام دریاچه، چوب ماهیگیری را در دست گرفته اید و در سکوت طبیعت، منتظر صید یک ماهی تازه هستید. البته، برای حفظ محیط زیست و بقای این گونه های ارزشمند، ماهیگیری تنها با اخذ مجوز از واحد محیط زیست مستقر در غرب دریاچه و با رعایت قوانین (معمولاً با تک قلاب) امکان پذیر است.

قایق سواری: تجربه ای آرامش بخش بر روی آب

شناور شدن بر روی سطح آب زلال گهر و تماشای کوهستان های سر به فلک کشیده از زاویه ای متفاوت، از دیگر تفریحات آرامش بخش این منطقه است. با اینکه امکان کرایه قایق های موتوری یا پارویی در محل محدود است، اما بسیاری از مسافران با همراه داشتن قایق های بادی شخصی، تجربه قایق سواری بر روی آب های گهر را از دست نمی دهند. این فعالیت، فرصتی عالی برای استراحت، عکاسی و لذت بردن از چشم اندازهای بی نظیر دریاچه در سکوت و آرامش است.

طبیعت گردی و عکاسی: قاب های بی بدیل از لاله ها و شقایق ها

پوشش گیاهی متنوع و بکر اطراف دریاچه گهر، هر طبیعت گرد و عکاسی را به وجد می آورد. از لاله های واژگون و شقایق های رنگی گرفته تا درختان کهنسال بید و سایر گونه های گیاهی، همگی مناظری چشم نواز برای ثبت در قاب دوربین فراهم می کنند. در فصل بهار، دره نی گاه که در نزدیکی دریاچه قرار دارد، مملو از گل های شقایق و لاله های واژگون می شود و چشم اندازی خیره کننده را به وجود می آورد. حیات وحش منطقه نیز، از دیگر سوژه های جذاب عکاسی است؛ گونه های مختلف پرندگان، پستانداران و خزندگان، در این زیستگاه امن زندگی می کنند.

ممنوعیت شنا: چرا شنا در گهر ممنوع و خطرناک است؟

با وجود آب های زلال و وسوسه انگیز دریاچه گهر، شنا در آن ممنوع و بسیار خطرناک است. این ممنوعیت دلایل منطقی دارد که اغلب نادیده گرفته می شوند. عمق زیاد دریاچه در بسیاری از نقاط (تا ۲۸ متر)، بافت سست و لغزنده خاک کف دریاچه و همچنین جریان های آب سرد زیرسطحی، همگی می توانند منجر به حوادث ناگوار شوند. مواردی از غرق شدن در سالیان گذشته، اهمیت این هشدار را دوچندان می کند. بنابراین، برای حفظ جان خود و لذت بردن ایمن از طبیعت گهر، از شنا کردن در آب های این دریاچه خودداری کنید. آرامش و زیبایی گهر را از ساحل و با قایق های بادی تجربه کنید، نه با به خطر انداختن جان خود.

برنامه ریزی سفر به گهر: نکات کلیدی قبل از حرکت

برای اینکه سفر به دریاچه گهر، تجربه ای فراموش نشدنی و ایمن باشد، برنامه ریزی دقیق قبل از حرکت ضروری است. از انتخاب بهترین زمان سفر گرفته تا مسیرهای دسترسی و محل اقامت، هر جزئیاتی می تواند بر کیفیت سفر شما تأثیر بگذارد.

بهترین زمان سفر به گهر

انتخاب زمان مناسب برای سفر به گهر، از اهمیت بالایی برخوردار است. آب وهوای منطقه در فصول مختلف سال بسیار متفاوت است و بر تجربه شما از این سفر تأثیر مستقیم می گذارد.

1. بهار (اواخر اردیبهشت تا اواسط خرداد): این زمان، یکی از بهترین و زیباترین فصل ها برای بازدید از گهر است. طبیعت تازه و سرسبز، گل های وحشی (به ویژه لاله های واژگون و شقایق) و آب وهوای نسبتاً معتدل، سفر را دلپذیر می کند. البته تا ۱۵ خرداد، به دلیل حفاظت از محیط زیست و زمان تخم ریزی ماهی ها، ممکن است محدودیت هایی برای تردد وجود داشته باشد که باید از قبل استعلام بگیرید.
2. تابستان (تیر تا اواسط مرداد): اوج شلوغی و بهترین زمان از نظر آب وهوایی برای اغلب مسافران است. در روزها هوا گرم تر است، اما شب ها در کنار دریاچه خنک و دلپذیر است. شفافیت آب در این زمان به اوج خود می رسد.
3. پاییز و زمستان: سفر به گهر در این فصول، تنها برای کوهنوردان حرفه ای و با تجهیزات کامل توصیه می شود. سرمای شدید، بارش برف و احتمال یخ زدگی دریاچه، پیمودن مسیر را بسیار دشوار و خطرناک می کند.

مسیرهای دسترسی به دریاچه گهر: کدام راه برای شما مناسب تر است؟

برای رسیدن به دریاچه گهر، دو مسیر اصلی وجود دارد که هر یک ویژگی ها و چالش های خاص خود را دارند. انتخاب مسیر به آمادگی جسمانی، نوع خودرو و اولویت های شما بستگی دارد.

مسیر دورود (مسیر اصلی و امن)

این مسیر، رایج ترین و امن ترین راه برای رسیدن به دریاچه گهر است و بسیاری از خانواده ها و گروه های مسافرتی آن را انتخاب می کنند.

• دسترسی با خودرو: از دورود تا پارکینگ چشمه خیوه (خرم)، جاده ای آسفالت به طول حدود ۲۰ کیلومتر وجود دارد. خودروهای شخصی در این پارکینگ، که معمولاً دارای نگهبانی است، پارک می شوند.
• مسیر پیاده روی/مالرو: از پارکینگ چشمه خیوه تا دریاچه گهر، مسیری ۱۲.۵ کیلومتری (برخی منابع ۱۸ کیلومتر) پیش روی شماست که باید آن را پیاده طی کنید یا از چهارپایان استفاده نمایید. این مسیر شامل سه بخش اصلی است:
  1. حدود ۴.۵ کیلومتر سربالایی تا گردنه پنبه کار.
  2. حدود ۲.۵ کیلومتر سراشیبی تند به کف دره.
  3. ۵.۵ کیلومتر باقی مانده با شیب ملایم به سمت دریاچه که در نهایت به گردنه خداقوت می رسد.
• زمان و سختی: پیمودن این مسیر برای افراد با آمادگی جسمانی متوسط، حدود ۴ تا ۵ ساعت طول می کشد. برای کوهنوردان باتجربه این زمان کمتر و برای افراد کم تجربه تر ممکن است بیشتر باشد.
• کرایه چهارپایان: در ابتدای مسیر پیاده روی، امکان کرایه چهارپایان (الاغ/قاطر) برای حمل بار یا سواری وجود دارد. هزینه کرایه آن ها متغیر است (در سال های اخیر از ۷۰ هزار تومان تا ۷۰۰ هزار تومان برای رفت و برگشت گزارش شده است) و باید قبل از حرکت بر سر قیمت توافق کنید. این گزینه، به خصوص برای خانواده ها و کسانی که بار زیادی دارند، بسیار کارآمد است و می تواند از سختی مسیر بکاهد.
• امنیت: این مسیر از نظر امنیتی نسبتاً خوب است و پاسگاه نیروی انتظامی و محیط بانی در نزدیکی دریاچه مستقر هستند.

مسیر الیگودرز (کوتاه تر اما چالش برانگیزتر)

این مسیر از سمت شرق دریاچه گهر را به شما می رساند. اگرچه ممکن است از نظر مسافت پیاده روی کمی کوتاه تر باشد، اما چالش های خاص خود را دارد.

• دسترسی با خودرو: برای این مسیر، نیاز به خودروهای آفرود یا شاسی بلند دارید؛ زیرا بخش زیادی از مسیر (حدود ۶۵ کیلومتر) خاکی و ناهموار است و برای خودروهای معمولی مناسب نیست. در طول مسیر از روستاهایی مانند جوشان و ززم عبور خواهید کرد.
• مسیر پیاده روی: پس از رسیدن به تپه تاپله (پایان مسیر ماشین رو)، باید حدود ۷ کیلومتر را پیاده طی کنید. این مسیر ابتدا به گهر کوچک و سپس با حدود ۴۰ دقیقه پیاده روی بیشتر، به گهر بزرگ می رسد.
• امنیت و امکانات: مسیر الیگودرز از نظر امنیت نسبت به مسیر دورود کمتر توصیه می شود و امکانات رفاهی (مانند سرویس بهداشتی یا کمپینگ مشخص) در ضلع شرقی دریاچه بسیار محدودتر است. این مسیر بیشتر برای کوهنوردان و گروه های ماجراجو که به دنبال تجربه ای متفاوت هستند، مناسب است.

مسیر ازنا (ویژه کوهنوردان حرفه ای)

این مسیر عمدتاً توسط کوهنوردان حرفه ای که قصد صعود به قله های اشترانکوه را دارند، استفاده می شود. دسترسی از طریق روستای تیان (طیان) و ایستگاه دربند راه آهن امکان پذیر است. این مسیر دارای شیب های تند و نیاز به آمادگی فنی و جسمانی بالا دارد.

اقامت در دریاچه گهر: شب مانی در دل طبیعت

با توجه به طولانی بودن مسیر دسترسی، بسیاری از مسافران ترجیح می دهند شب را در کنار دریاچه سپری کنند. کمپینگ و چادرزدن، تنها گزینه اقامتی در این منطقه بکر است و تجربه شب مانی در دل طبیعت اشترانکوه، فراموش نشدنی خواهد بود.

دریاچه گهر، امکاناتی هرچند محدود، برای اقامت شبانه فراهم کرده است. در بخش غربی دریاچه (سمت مسیر دورود)، کمپ اداره محیط زیست، پاسگاه نیروی انتظامی، سرویس بهداشتی، و سکوهایی برای چادرزدن وجود دارد. همچنین آب آشامیدنی و برق محدود نیز در دسترس است. برای چادرزدن در این قسمت، باید حضور خود را به محیط بانی اطلاع دهید.

توجه به نکات امنیتی در مورد حیوانات وحشی مانند گراز، بسیار مهم است. گرازها ممکن است در شب به دنبال غذا به اطراف چادرها بیایند. بنابراین، غذاها و زباله های غذایی خود را به خوبی نگهداری کنید و ترجیحاً آن ها را در کیسه های محکم و دور از دسترس قرار دهید.

چک لیست کامل سفر به دریاچه گهر: چیزی را فراموش نکنید!

سفر به دریاچه گهر، به دلیل ماهیت کوهستانی و دسترسی نسبتاً دشوار، نیازمند برنامه ریزی دقیق و همراه داشتن لوازم ضروری است. یک چک لیست کامل می تواند اطمینان حاصل کند که چیزی را از قلم نینداخته اید و سفری راحت تر خواهید داشت.

پوشاک

• کفش کوهنوردی: مهم ترین وسیله برای پیمودن مسیرهای سنگلاخی و خاکی.
• صندل یا کفش راحت: برای استفاده در کنار دریاچه و استراحت پس از پیاده روی.
• لباس مناسب فصول مختلف: حتی در تابستان نیز شب های گهر سرد است؛ لباس گرم، کاپشن سبک، و لباس راحتی برای کمپینگ همراه داشته باشید.
• پانچو یا بارانی: برای محافظت در برابر باران های احتمالی.
• کلاه و عینک آفتابی: محافظت در برابر آفتاب شدید در طول روز.

تجهیزات کمپینگ

• چادر مسافرتی: مقاوم در برابر باد و آب.
• کیسه خواب و زیرانداز: برای خواب راحت و محافظت در برابر سرمای زمین.
• چراغ قوه یا هدلایت: برای تردد در شب.
• پاوربانک: برای شارژ وسایل الکترونیکی، زیرا برق در محل محدود است.
• اجاق گاز سفری و ظروف پخت و پز: برای تهیه غذا و چای.

مواد غذایی و آب

• آب آشامیدنی کافی: هرچند چشمه هایی در مسیر وجود دارد، اما همراه داشتن آب برای شروع و مصرف شخصی ضروری است.
• غذای خشک و تنقلات: غذاهای سبک و پرانرژی که نیاز به پخت و پز پیچیده ندارند. به یاد داشته باشید که امکان خرید مواد غذایی در محل بسیار محدود و گران است.

کمک های اولیه و بهداشتی

• کیت کمک های اولیه: شامل چسب زخم، بتادین، داروهای مسکن، داروهای شخصی.
• ضد آفتاب و دافع حشرات: محافظت از پوست و جلوگیری از گزش حشرات.
• لوازم بهداشتی شخصی: دستمال کاغذی، صابون، مسواک و خمیر دندان.

سایر ملزومات

• دوربین عکاسی: برای ثبت مناظر بی نظیر.
• نقشه های آفلاین یا GPS: برای مسیریابی، به ویژه در مسیرهای فرعی.
• باتوم کوهنوردی: کمک کننده برای تعادل و کاهش فشار بر زانوها.
• کیسه زباله: برای بازگرداندن تمام زباله ها از طبیعت.
• کبریت یا فندک.

گردشگری مسئولانه: محافظت از گهر، یادگار ماندگار شما

دریاچه گهر، یک گنجینه طبیعی بی نظیر است که حفظ و نگهداری آن، مسئولیت جمعی همه ماست. گردشگری مسئولانه، به معنای لذت بردن از طبیعت بدون آسیب رساندن به آن و کمک به پایداری این زیبایی ها برای نسل های آینده است.

مدیریت زباله

هر آنچه به گهر می برید، باید با خود بازگردانید. هیچ زباله ای، حتی ته سیگار یا پوست میوه، نباید در طبیعت رها شود. کیسه های زباله کافی همراه داشته باشید و پس از جمع آوری تمامی پسماندهای خود، آن ها را به اولین سطل زباله در خارج از منطقه حفاظت شده منتقل کنید.

روشن نکردن آتش

روشن کردن آتش در طبیعت، به ویژه در مناطق جنگلی یا دارای پوشش گیاهی خشک، می تواند منجر به فاجعه شود. برای پخت و پز و گرم کردن غذا، از اجاق گازهای سفری استفاده کنید. اگر ناچار به روشن کردن آتش شدید (که توصیه نمی شود)، حتماً از محل های تعیین شده استفاده کرده و از خاموش شدن کامل آن قبل از ترک محل اطمینان حاصل کنید. از شکستن شاخه های درختان یا آسیب رساندن به پوشش گیاهی برای تهیه هیزم، جداً خودداری کنید.

حفظ حیات وحش و پوشش گیاهی

دریاچه گهر و اطراف آن، زیستگاه گونه های متنوعی از گیاهان و جانوران است. از شکار و صید (مگر با مجوز و در ایام خاص) خودداری کنید. از چیدن گل ها و گیاهان، شکستن شاخه ها و هر گونه آسیب رساندن به طبیعت اجتناب ورزید. اجازه دهید زیبایی های این منطقه، همانگونه که هستند، بکر و دست نخورده باقی بمانند.

رعایت سکوت و آرامش

یکی از بزرگترین هدایای طبیعت گهر، آرامش و سکوت آن است. با پرهیز از ایجاد سروصداهای بلند، به حفظ این آرامش برای خود و دیگران کمک کنید. لذت واقعی طبیعت در شنیدن صدای باد، آب و پرندگان است، نه صدای بلند موسیقی یا گفتگوهای پرهیاهو.

نتیجه گیری

سفر به دریاچه گهر، بدون شک یکی از جذاب ترین و به یادماندنی ترین تجربه هایی است که هر علاقه مند به طبیعت می تواند داشته باشد. این نگین فیروزه ای، در قلب اشترانکوه، نه تنها با زیبایی خیره کننده اش دلربایی می کند، بلکه با مسیرهای چالش برانگیز پیاده روی، فرصت های بی نظیر ماهیگیری و عکاسی، و آرامش بی بدیلش، به راستی یک تیر و چند نشان است.

برای لحظاتی می توانید از هیاهوی زندگی ماشینی فاصله بگیرید و در آغوش طبیعت بکر و دست نخورده گهر، روحی تازه کنید. اما به یاد داشته باشید که این زیبایی و بکر بودن، مسئولیت بزرگی را نیز بر عهده ما می گذارد. با برنامه ریزی دقیق، همراه داشتن لوازم ضروری و رعایت اصول گردشگری مسئولانه، نه تنها سفری امن و لذت بخش خواهید داشت، بلکه به حفظ این گوهر طبیعی برای نسل های آینده نیز کمک خواهید کرد. پس، کوله بارتان را ببندید و خود را برای سفری شگفت انگیز و پر از خاطره به دریاچه گهر آماده کنید؛ جایی که هر گوشه اش، داستانی از عظمت و زیبایی طبیعت ایران را روایت می کند.