شکایت کیفری از چک ثبت نشده: راهنمای کامل مراحل قانونی
شکایت کیفری از چک ثبت نشده
هنگامی که فردی چکی را دریافت می کند که توسط صادرکننده در سامانه صیاد ثبت نشده است، ممکن است در ذهن او این سوال شکل بگیرد که آیا امکان شکایت کیفری از این چک وجود دارد؟ باید به صراحت بیان کرد که علی رغم تصور رایج، شکایت کیفری از چک ثبت نشده در سامانه صیاد امکان پذیر نیست و مسیر صحیح برای مطالبه وجه آن، یک دعوای حقوقی است.
در معاملات تجاری و روزمره کشورمان، چک همواره جایگاه ویژه ای داشته و به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای مبادله مالی شناخته می شود. با تغییرات ایجاد شده در قانون صدور چک، به ویژه معرفی سامانه صیاد، انتظار می رفت بسیاری از مشکلات گذشته حل شود. سامانه صیاد با هدف اعتباربخشی بیشتر به چک و کاهش آمار چک های برگشتی پا به عرصه گذاشت و تکالیف جدیدی را برای صادرکنندگان و دریافت کنندگان چک ایجاد کرد. یکی از این تکالیف، ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد توسط صادرکننده و تأیید آن توسط دارنده است. اما آنچه در عمل گاهی اتفاق می افتد، دریافت چک صیادی است که هرگز در این سامانه به ثبت نرسیده است. در چنین شرایطی، دارنده چک با ابهامات و سردرگمی های زیادی روبرو می شود و اغلب این سؤال در ذهن او شکل می گیرد که چگونه می تواند وجه این چک را مطالبه کند و آیا اساساً می تواند از طریق شکایت کیفری به حق خود برسد؟ این مقاله با هدف روشن کردن این مسیر حقوقی، به بررسی جامع ابعاد مختلف شکایت از چک ثبت نشده می پردازد و راهکارهای عملی و قانونی برای پیگیری مطالبات را گام به گام تشریح می کند.
درک موقعیت: چک ثبت نشده چیست و چرا شکایت کیفری معنا ندارد؟
مسیر پیچیده احقاق حق در پرونده های مالی، گاهی با سوءتفاهم های رایج در مورد قوانین همراه است. در حوزه چک های صیادی، یکی از بزرگترین این سوءتفاهم ها، تصور امکان شکایت کیفری از چک ثبت نشده است. اما با نگاهی دقیق تر به قانون، درمی یابیم که ماهیت این اقدام کاملاً حقوقی است و نه کیفری.
چک صیادی چیست و چرا باید ثبت شود؟
پس از اصلاحات قانون صدور چک در سال 1397 و اجرایی شدن سامانه صیاد، نوع جدیدی از چک ها با نام «چک صیادی» یا «چک بنفش» وارد نظام بانکی کشور شد. هدف اصلی از ایجاد این سامانه و چک های جدید، افزایش شفافیت در معاملات، کاهش آمار چک های برگشتی، و اعتباربخشی به این سند تجاری است. هنگامی که یک صادرکننده قصد صدور چک صیادی را دارد، صیاد او موظف است اطلاعات مربوط به چک، شامل مبلغ، تاریخ سررسید، نام و کد ملی گیرنده، و علت صدور را در سامانه صیاد ثبت کند. پس از ثبت توسط صادرکننده، دارنده چک نیز باید با ورود به سامانه و استعلام اطلاعات، صحت آن را تأیید کند. این فرآیند دو مرحله ای، تضمین می کند که هر چک دارای یک شناسه یکتا باشد و قابل رهگیری باشد و از بسیاری از مشکلات همچون جعل یا سوءاستفاده جلوگیری کند.
چک ثبت نشده: سندی عادی، نه تجاری!
در نظام حقوقی نوین مربوط به چک، اگر چک صیادی در سامانه صیاد به ثبت نرسد و تأیید نشود، از مزایای ویژه چک برخوردار نخواهد بود. این نکته کلیدی در ماده 21 قانون صدور چک به صراحت بیان شده است. طبق تبصره ۱ ماده ۲۱، چک هایی که پس از گذشت دو سال از لازم الاجرا شدن این قانون صادر می شوند و مالکیت آن ها در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، مشمول این قانون نبوده و بانک ها موظفند از پرداخت وجه آن ها خودداری کنند. در واقع، چک ثبت نشده، اعتبار و ویژگی های یک سند تجاری را از دست می دهد و به یک سند عادی که تنها اثبات کننده یک طلب حقوقی است، تبدیل می شود. این تغییر ماهیت، پیامدهای مهمی دارد؛ از جمله اینکه مسئولیت تضامنی ظهرنویسان (افرادی که چک را پشت نویسی کرده اند) که در چک های تجاری وجود دارد، در مورد چک های ثبت نشده منحل می شود.
آیا عدم ثبت چک در سامانه صیاد جرم است؟ (پاسخ قاطع و تفصیلی: خیر)
بسیاری از افراد تصور می کنند که ثبت نکردن چک صیادی در سامانه، یک اقدام مجرمانه است و می تواند منجر به شکایت کیفری از چک ثبت نشده و مجازات صادرکننده شود. اما این تصور کاملاً اشتباه است. باید به وضوح بیان کرد که قانون گذار، عدم ثبت چک در سامانه صیاد را جرم انگاری نکرده است. در قانون صدور چک و همچنین در قانون مجازات اسلامی، هیچ ماده ای وجود ندارد که این عمل را جرم تلقی کرده و برای آن مجازات کیفری در نظر گرفته باشد. این نکته، اصل قانونی بودن جرم و مجازات را به یاد می آورد که بر اساس آن، هیچ عملی جرم نیست مگر آنکه قانون به صراحت آن را جرم اعلام کرده باشد.
تفاوت اساسی بین جرم صدور چک بلامحل و مسئله ثبت نکردن چک در همین جاست. جرم صدور چک بلامحل زمانی محقق می شود که چکی (که به درستی در سامانه صیاد ثبت شده است) در بانک موجودی نداشته باشد و صادرکننده با سوءنیت آن را صادر کرده باشد. اما در مورد چک ثبت نشده، اساساً بانک از پرداخت وجه آن امتناع می کند، نه به دلیل عدم موجودی، بلکه به دلیل عدم رعایت تشریفات قانونی ثبت. بنابراین، هیچگونه حکم کیفری برای چک ثبت نشده صادر نخواهد شد و پیگیری آن صرفاً از طریق دعوای حقوقی مطالبه وجه امکان پذیر است.
باید به صراحت بیان کرد که علی رغم تصور رایج، شکایت کیفری از چک ثبت نشده در سامانه صیاد امکان پذیر نیست و مسیر صحیح برای مطالبه وجه آن، یک دعوای حقوقی است. این عدم ثبت، به خودی خود جرم محسوب نمی شود و تنها ضمانت اجرای حقوقی دارد.
ضمانت اجرای عدم ثبت چک: مسیر حقوقی مطالبه وجه
هنگامی که یک چک صیادی در سامانه ثبت نمی شود، بسیاری از مزایایی که قانون جدید برای چک در نظر گرفته است، از دست می رود. این امر دارنده را با چالش های جدی در نحوه وصول چک ثبت نشده مواجه می کند و او را به سمت مسیر حقوقی مطالبه وجه سوق می دهد.
عدم امکان اقدام بانکی و قضایی ویژه چک برگشتی
یکی از مهمترین پیامدهای عدم ثبت چک در سامانه صیاد، این است که بانک ها به دلیل عدم رعایت تشریفات قانونی، از صدور گواهی عدم پرداخت برای چک ثبت نشده خودداری می کنند. این بدان معناست که دارنده نمی تواند از سازوکارهای سریع و قدرتمند قانون چک برای مسدود کردن حساب صادرکننده یا صدور اجراییه مستقیم استفاده کند.
- عدم صدور گواهی عدم پرداخت: بانک، چک ثبت نشده را به عنوان یک سند معتبر بانکی تلقی نمی کند و در نتیجه، گواهی عدم پرداخت که لازمه پیگیری های حقوقی و کیفری چک بلامحل است، صادر نخواهد شد.
- عدم مسدودی حساب صادرکننده: از آنجا که چک ثبت نشده، از دید قانون چک، یک چک محسوب نمی شود، امکان مسدودی حساب صادرکننده از طریق بانک مرکزی (که از مزایای چک های صیادی ثبت شده است) وجود ندارد.
- عدم صدور اجراییه از طریق اداره ثبت: برای چک های صیادی ثبت شده، امکان صدور اجراییه از طریق اداره ثبت و توقیف اموال صادرکننده به سرعت فراهم است. اما این راهکار نیز برای چک های ثبت نشده مقدور نیست.
در واقع، ضمانت اجرای عدم ثبت چک در سامانه صیاد، عمدتاً سلب این مزایای خاص و سریع الاجرا از دارنده چک است و او را مجبور به پیمودن مسیری طولانی تر و عمومی تر برای احقاق حق خود می کند.
تنها راهکار: طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه سند عادی
وقتی که تمام راه های ویژه مربوط به چک مسدود می شود، دارنده چک ثبت نشده باید به فکر تنها راهکار باقی مانده باشد: طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه، اما نه بر اساس قوانین خاص چک، بلکه بر اساس قواعد عمومی اسناد عادی. در این حالت، چک صرفاً به عنوان یک سند عادی اثبات کننده طلب تلقی می شود که نشان می دهد صادرکننده مبلغی را به دارنده بدهکار است.
پیگیری این دعوا صرفاً علیه صادرکننده چک قابل طرح است. برخلاف چک های تجاری که ظهرنویسان نیز مسئولیت تضامنی دارند، در مورد چک ثبت نشده، ظهرنویسان فاقد مسئولیت تضامنی هستند و دارنده نمی تواند از آنها وجه چک را مطالبه کند. مرجع صالح برای رسیدگی به این دعوا نیز بسته به مبلغ خواسته (وجه چک) متفاوت خواهد بود:
- اگر مبلغ چک تا نصاب قانونی شورای حل اختلاف (در حال حاضر حدود بیست میلیون تومان) باشد، دعوا در شورای حل اختلاف رسیدگی می شود.
- اگر مبلغ چک بیش از نصاب شورای حل اختلاف باشد، پرونده در دادگاه عمومی حقوقی مورد بررسی قرار می گیرد.
این مسیر، هرچند ممکن است طولانی تر به نظر برسد، اما راه قانونی و صحیح برای مطالبه وجه چک ثبت نشده است و فرد با آگاهی از آن می تواند با اطمینان خاطر، پیگیری های لازم را انجام دهد.
گام به گام: مراحل پیگیری حقوقی چک ثبت نشده
برای فردی که با چالش مطالبه وجه چک ثبت نشده مواجه است، آگاهی از مراحل و شرایط شکایت از چک ثبت نشده ضروری است. این مسیر، هرچند پیچیدگی های خاص خود را دارد، اما با رعایت اصول و قواعد حقوقی، قابل پیگیری است.
شرایط اولیه برای طرح دعوا
پیش از هر اقدامی، فرد باید از وجود شرایط لازم برای طرح دعوا اطمینان حاصل کند:
- اطمینان از صیادی بودن چک: چک مورد نظر باید از نوع چک های صیادی باشد. این چک ها معمولاً به رنگ بنفش هستند و عبارت
کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است
روی آنها درج شده است. - عدم ثبت و تأیید چک در سامانه صیاد: این مهم ترین شرط است. اگر چک در سامانه صیاد ثبت و تأیید شده باشد، مسیر پیگیری آن متفاوت خواهد بود و شامل مزایای ویژه چک صیادی ثبت شده می شود.
- احراز هویت کامل صادرکننده و دارنده: مشخصات کامل هویتی صادرکننده (خوانده) و دارنده (خواهان) شامل نام، نام خانوادگی، کد ملی، و آدرس باید مشخص باشد تا امکان ابلاغ اوراق قضایی فراهم شود.
مدارک مورد نیاز
برای طرح دعوای مطالبه وجه سند عادی، فرد باید مدارک لازم برای شکایت از چک ثبت نشده را آماده کند:
- اصل برگه چک ثبت نشده: این سند اصلی برای اثبات طلب است.
- مدارک هویتی خواهان: شامل کارت ملی یا شناسنامه.
- رسید ثبت نام در سامانه ثنا: از آنجا که کلیه ابلاغ های قضایی از طریق سامانه ثنا صورت می گیرد، ثبت نام در این سامانه برای خواهان اجباری است.
- دلایل و مستندات دیگر برای اثبات طلب: در صورت وجود، مانند فاکتور خرید، قرارداد، پیامک ها یا هر مدرک دیگری که رابطه مالی و مدیونیت صادرکننده را تأیید کند، می تواند به تقویت پرونده کمک کند.
فرآیند پیگیری حقوقی (مراحل عملی)
مسیر پیگیری حقوقی چک ثبت نشده، شامل چند مرحله کلیدی است که با دقت و صبوری باید طی شوند:
- مرحله 1: ثبت نام و احراز هویت در سامانه ثنا.
پیش از هر اقدامی در مراجع قضایی، فرد باید در سامانه ثنا ثبت نام و احراز هویت شود. این کار از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا به صورت آنلاین امکان پذیر است. تمام اطلاع رسانی ها و ابلاغ های دادگاه از طریق این سامانه انجام می شود.
- مرحله 2: تنظیم دادخواست مطالبه وجه سند عادی.
در این مرحله، یک دادخواست مطالبه وجه سند عادی تنظیم می شود. بسیار مهم است که در این دادخواست، به صراحت ذکر شود که خواسته، مطالبه وجه یک چک به عنوان سند عادی است و نه یک سند تجاری. مشخصات دقیق خواهان و خوانده، مبلغ مورد مطالبه، و استناد به برگه چک ثبت نشده به عنوان دلیل اصلی طلب باید در دادخواست درج شود. تأکید بر عدم ذکر
کیفری
بودن دعوا در متن دادخواست حیاتی است. - مرحله 3: ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی.
پس از تنظیم دادخواست، فرد باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست خود را ثبت کند. در این مرحله، بر اساس مبلغ خواسته، مرجع صالح (شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی حقوقی) مشخص و پرونده به آن مرجع ارسال می شود.
- مرحله 4: تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ به طرفین.
پس از ثبت دادخواست و ارجاع آن به شعبه مربوطه، قاضی وقت رسیدگی را تعیین می کند. ابلاغ وقت رسیدگی به خواهان و خوانده از طریق سامانه ثنا انجام می شود. ضروری است طرفین برای اطلاع از تاریخ جلسه، به صورت منظم سامانه ثنا را بررسی کنند.
- مرحله 5: حضور در جلسه دادرسی و دفاع از خواسته.
خواهان باید در جلسه دادرسی حضور یافته و دلایل و مستندات خود (اصل چک، مدارک هویتی و سایر شواهد) را به قاضی ارائه کند. او فرصت دارد تا توضیحات لازم را در مورد نحوه ایجاد طلب و عدم پرداخت آن ارائه دهد. خوانده نیز فرصت دفاع از خود را خواهد داشت.
- مرحله 6: صدور رأی و مراحل اجرای آن.
پس از اتمام مراحل دادرسی و بررسی دلایل طرفین، قاضی رأی خود را صادر می کند. قابلیت تجدیدنظرخواهی از این رأی، بسته به مبلغ خواسته و قوانین مربوطه، ممکن است وجود داشته باشد. پس از قطعیت رأی، مراحل اجرای حکم آغاز می شود. دارنده چک (خواهان) می تواند از طریق واحد اجرای احکام دادگاه، درخواست توقیف اموال صادرکننده، استعلام بانکی و دارایی او، و حتی در صورت لزوم، صدور دستور ممنوع الخروجی را پیگیری کند تا به وصول مطالبه خود برسد.
هزینه ها و نکات کلیدی در پیگیری شکایت از چک ثبت نشده
هرگونه اقدام حقوقی، مستلزم آگاهی از هزینه های مربوطه و نکات مهمی است که می تواند در تسریع یا تسهیل فرآیند شکایت از چک ثبت نشده مؤثر باشد. درک این جنبه ها به فرد کمک می کند تا با آمادگی بیشتری وارد فرایند قضایی شود.
برآورد هزینه های شکایت حقوقی
پیگیری شکایت حقوقی از چک ثبت نشده شامل چند دسته هزینه اصلی می شود:
- هزینه ثبت دادخواست و خدمات دفاتر الکترونیک قضایی:
این هزینه ها شامل هزینه ثبت اولیه دادخواست و خدمات اداری مربوط به دفاتر می شود که معمولاً مبلغ ثابتی است (در حال حاضر حدود 40 هزار تومان برای ثبت دادخواست). علاوه بر آن، هزینه هایی برای تایپ دادخواست (اگر خودتان انجام ندهید) و ثبت نام یا تمدید سامانه ثنا نیز ممکن است وجود داشته باشد.
- هزینه دادرسی:
این بخش، بخش عمده هزینه ها را شامل می شود و بر اساس مبلغ خواسته و نوع مرجع قضایی (شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی) محاسبه می شود. تعرفه هزینه دادرسی به صورت درصدی از مبلغ خواسته تعیین می گردد:
- برای مبالغ تا 20 میلیون تومان، 2.5 درصد از مبلغ خواسته.
- برای مبالغ بیشتر از 20 میلیون تومان، 3.5 درصد از مبلغ خواسته.
نکته مهم اینجاست که فرد می تواند در صورت عدم توانایی مالی، درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را ارائه دهد که در صورت پذیرش، موقتاً از پرداخت این هزینه معاف می شود یا به صورت اقساطی آن را می پردازد.
پرسش های متداول و نکات مهم
در طول پیگیری مطالبه چک ثبت نشده، سوالات متعددی برای فرد پیش می آید که پاسخ به آن ها می تواند بسیار کمک کننده باشد:
- آیا می توان چک ثبت نشده را برگشت زد؟
خیر، بانک از برگشت زدن چک ثبت نشده خودداری می کند. برگشت زدن چک و صدور گواهی عدم پرداخت فقط برای چک هایی است که در سامانه صیاد ثبت و تأیید شده باشند.
- چه مدت زمان برای پیگیری حقوقی چک ثبت نشده لازم است؟
مدت زمان پیگیری کاملاً بستگی به عوامل مختلفی مانند شلوغی دادگاه، پیچیدگی پرونده (نیاز به کارشناسی یا ادله بیشتر) و همکاری یا عدم همکاری خوانده دارد. این فرآیند ممکن است از چند ماه تا یک سال یا حتی بیشتر به طول انجامد.
- آیا برای این نوع شکایت نیاز به وکیل است؟
نیاز به وکیل ضروری نیست و فرد می تواند شخصاً پرونده را پیگیری کند. اما با توجه به پیچیدگی های حقوقی و فرایند دادرسی، استفاده از مشاوره و وکالت یک وکیل متخصص می تواند به تسریع و افزایش احتمال موفقیت کمک شایانی کند.
- توصیه هایی برای جلوگیری از دریافت چک ثبت نشده:
برای جلوگیری از این مشکل، همیشه قبل از دریافت چک صیادی، استعلام فوری از سامانه صیاد بگیرید. اطمینان حاصل کنید که صادرکننده چک را در سامانه ثبت کرده است و شما نیز آن را تأیید کرده اید. تایید چک در سامانه صیاد اهمیت بسیار زیادی دارد.
- تفاوت اصلی با شکایت از چک برگشتی صیادی ثبت شده:
تفاوت اصلی بین این دو نوع چک، در ماهیت حقوقی و ضمانت اجرای آنهاست. چک برگشتی صیادی ثبت شده دارای مزایای ویژه قانون چک (مانند امکان شکایت کیفری در صورت وجود شرایط، صدور اجراییه مستقیم و مسدودی حساب) است، در حالی که چک ثبت نشده تنها به عنوان یک سند عادی قابلیت پیگیری حقوقی دارد.
برای جلوگیری از دردسرهای پیگیری چک ثبت نشده، همیشه قبل از دریافت چک صیادی، از ثبت و تأیید آن در سامانه صیاد اطمینان حاصل کنید. این یک گام پیشگیرانه حیاتی است.
نمونه دادخواست مطالبه وجه چک ثبت نشده (سند عادی)
در این بخش، یک نمونه عملی از دادخواست مطالبه وجه چک ثبت نشده ارائه می شود تا فردی که قصد پیگیری حقوقی دارد، با نحوه تنظیم آن آشنا شود. این نمونه بر ماهیت سند عادی بودن چک تأکید دارد.
به نام خدا
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی / شورای محترم حل اختلاف (نام شهرستان)
با سلام و احترام،
موضوع: دادخواست مطالبه وجه سند عادی (چک ثبت نشده در سامانه صیاد)
| خواهان (مشخصات طلبکار) | خوانده (مشخصات بدهکار) |
|---|---|
|
|
خواسته:
- صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال بابت وجه یک فقره چک صیادی ثبت نشده (سند عادی).
- مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ [تاریخ سررسید چک] لغایت زمان اجرای کامل حکم.
- مطالبه کلیه هزینه های دادرسی شامل هزینه ثبت دادخواست و حق الوکاله وکیل (در صورت داشتن وکیل).
دلایل و منضمات:
- اصل برگه چک صیادی شماره [شماره سریال چک] مورخ [تاریخ سررسید چک] به مبلغ [مبلغ چک به حروف] ریال عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه].
- کپی کارت ملی و شناسنامه خواهان.
- رسید ثبت نام در سامانه ثنا.
- (در صورت وجود) سایر دلایل اثبات کننده طلب مانند قرارداد، فاکتور، شهادت شهود و … .
شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار آن مرجع محترم می رساند: اینجانب خواهان، به موجب یک فقره چک صیادی به شماره [شماره سریال چک] صادره به تاریخ [تاریخ صدور چک] و سررسید [تاریخ سررسید چک] و مبلغ [مبلغ چک به حروف] ریال عهده بانک [نام بانک]، از خوانده محترم مطالبه وجه دارم.
با توجه به اینکه خوانده محترم نسبت به ثبت اطلاعات این چک در سامانه صیاد اقدام ننموده و با وجود مراجعه اینجانب به بانک محال علیه، بانک از پرداخت وجه آن و صدور گواهی عدم پرداخت خودداری نموده است، لذا این سند مشمول قوانین خاص چک نیست و صرفاً به عنوان یک سند عادی اثبات کننده طلب مورد استناد قرار می گیرد.
از آنجا که پرداخت وجه مذکور توسط خوانده تا به امروز صورت نگرفته است، و علی رغم مراجعات و درخواست های مکرر اینجانب، ایشان از پرداخت بدهی خود امتناع ورزیده اند، با تقدیم این دادخواست، تقاضای رسیدگی و صدور حکم شایسته مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت اصل وجه چک به همراه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید و کلیه هزینه های دادرسی را از محضر آن مرجع محترم دارم.
با تشکر و احترام فراوان،
نام و نام خانوادگی خواهان (یا وکیل خواهان)
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]
امضا:
در تنظیم دادخواست برای مطالبه وجه چک ثبت نشده، بسیار مهم است که صراحتاً به عدم ثبت چک در سامانه صیاد اشاره شود و آن را به عنوان یک سند عادی اثبات کننده طلب معرفی کرد.
نتیجه گیری
در پایان این بررسی جامع، می توانیم به وضوح ببینیم که پیگیری مطالبه وجه چک ثبت نشده، مسیری کاملاً متفاوت از شکایت کیفری از چک بلامحل یا شکایت از چک های صیادی ثبت شده دارد. مهمترین نکته ای که همواره باید به آن توجه داشت، این است که شکایت کیفری از چک ثبت نشده امکان پذیر نیست، زیرا عدم ثبت چک در سامانه صیاد، طبق قانون، جرم تلقی نمی شود. ضمانت اجرای اصلی این کار، تبدیل ماهیت چک از یک سند تجاری با مزایای خاص، به یک سند عادی صرفاً اثبات کننده طلب است.
برای فردی که با چنین چکی روبرو شده است، تنها راهکار عملی، طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه سند عادی است که باید علیه صادرکننده چک در مراجع قضایی صالح (شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی حقوقی) صورت گیرد. این مسیر، اگرچه ممکن است زمان برتر باشد و از مزایای سرعت بخش قانون جدید چک محروم باشد، اما راه قانونی و مطمئنی است که فرد را به حق خود می رساند.
به یاد داشته باشیم که آگاهی از قوانین جدید چک و تفکیک دقیق بین چک ثبت شده و ثبت نشده، کلید جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه در مسیرهای حقوقی اشتباه است. توصیه می شود همواره قبل از دریافت هر چک صیادی، از ثبت و تأیید آن در سامانه صیاد اطمینان حاصل کنید و در صورت بروز هرگونه ابهام یا مشکل، از مشاوره حقوقی تخصصی بهره ببرید تا بهترین تصمیم را اتخاذ نمایید.
سوالات متداول
آیا ثبت نکردن چک در سامانه صیاد جرم است؟
خیر، ثبت نکردن چک در سامانه صیاد جرم محسوب نمی شود و برای آن مجازات کیفری در نظر گرفته نشده است. این عمل تنها ضمانت اجرای حقوقی دارد و ماهیت چک را از سند تجاری به سند عادی تغییر می دهد.
برای پیگیری وجه چک ثبت نشده باید به کجا مراجعه کنم؟
برای پیگیری وجه چک ثبت نشده، باید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه وجه سند عادی را تنظیم کرده و بسته به مبلغ خواسته (تا ۲۰ میلیون تومان در شورای حل اختلاف و بیش از آن در دادگاه عمومی حقوقی) به مرجع قضایی صالح ارسال کنید.
آیا می توان صادرکننده چک ثبت نشده را زندانی کرد؟
خیر، از آنجا که ثبت نکردن چک در سامانه صیاد جرم نیست، امکان زندانی کردن صادرکننده به دلیل عدم ثبت چک وجود ندارد. زندانی شدن در مورد چک تنها در صورت اثبات جرم صدور چک بلامحل (با رعایت شرایط قانونی) و یا در مرحله اجرای احکام در صورت عدم پرداخت بدهی و اثبات اعسار، ممکن است مطرح شود.
چک ثبت نشده چه تفاوتی با چک برگشتی دارد؟
چک ثبت نشده، چکی است که در سامانه صیاد به ثبت نرسیده و بانک اساساً از پرداخت آن خودداری می کند، بنابراین برگشت نمی خورد و مزایای چک برگشتی را ندارد. اما چک برگشتی، چکی است که در سامانه ثبت و تأیید شده، اما صادرکننده در تاریخ سررسید موجودی کافی برای پرداخت آن را در حساب خود نداشته است و بانک برای آن گواهی عدم پرداخت صادر می کند و می تواند از مزایای قانونی چک برگشتی بهره مند شود.
هزینه مطالبه وجه چک ثبت نشده چقدر است؟
هزینه مطالبه وجه چک ثبت نشده شامل هزینه ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (حدود 40 هزار تومان) و هزینه دادرسی است. هزینه دادرسی به صورت درصدی از مبلغ خواسته محاسبه می شود؛ 2.5 درصد برای مبالغ تا 20 میلیون تومان و 3.5 درصد برای مبالغ بیش از 20 میلیون تومان.
مدارک لازم برای طرح دعوای مطالبه وجه چک ثبت نشده چیست؟
مدارک لازم شامل اصل برگه چک ثبت نشده، مدارک هویتی خواهان (کارت ملی)، رسید ثبت نام در سامانه ثنا و در صورت وجود، سایر دلایل و مستندات اثبات کننده طلب (مانند فاکتور یا قرارداد) است.
چه مدت طول می کشد تا حکم مطالبه وجه چک ثبت نشده صادر شود؟
مدت زمان صدور حکم مطالبه وجه چک ثبت نشده، متغیر است و به عواملی مانند حجم پرونده ها در دادگاه، پیچیدگی خاص پرونده، نیاز به تحقیقات بیشتر یا کارشناسی و همکاری طرفین بستگی دارد. این فرآیند ممکن است از چند ماه تا یک سال یا حتی بیشتر به طول انجامد.