نحوه نوشتن روش کار در پروپوزال
پروپوزال طرح اولیه و نقشه راهنمای جامع پژوهش شماست. بخش روش‌شناسی (متدولوژی) در پروپوزال قلب تحقیق است و نحوه اجرای دقیق طرح از جمع‌آوری تا تحلیل داده‌ها را مشخص می‌کند و پایه اصلی اعتبار پژوهش است.
نوشتن پروپوزال که به منزله طرح تحقیق یا پیشنهاد پژوهشی شناخته می‌شود گامی اساسی در مسیر انجام هرگونه مطالعه علمی دانشگاهی یا صنعتی است. این سند نه تنها چارچوب کلی تحقیق را مشخص می‌کند بلکه به ارزیابان استادان راهنما یا کمیته‌های داوری کمک می‌کند تا ارزش امکان‌پذیری و اعتبار پژوهش پیشنهادی را بسنجند. یک پروپوزال موفق باید به وضوح بیانگر مسئله پژوهش ضرورت انجام آن اهداف مورد نظر روش‌های علمی مورد استفاده زمان‌بندی و منابع لازم باشد. در این راهنمای جامع به تفصیل به تمامی ابعاد و مراحل کلیدی نگارش یک پروپوزال حرفه‌ای و اثربخش خواهیم پرداخت تا پژوهشگران بتوانند با اطمینان خاطر و دانش کافی طرح تحقیقاتی خود را تدوین کرده و مسیر موفقیت در عرصه پژوهش را هموار سازند.
انتخاب موضوع مناسب برای نوشتن پروپوزال
اولین و شاید مهم‌ترین گام در فرآیند نگارش پروپوزال انتخاب یک موضوع پژوهشی مناسب است. موضوع انتخابی باید دارای چندین ویژگی کلیدی باشد تا هم از نظر علمی ارزشمند تلقی شود و هم امکان عملیاتی شدن آن وجود داشته باشد. این انتخاب پایه و اساس تمامی مراحل بعدی پروپوزال‌نویسی را تشکیل می‌دهد و تأثیر مستقیمی بر کیفیت و موفقیت نهایی تحقیق خواهد داشت. یک موضوع مناسب علاوه بر اینکه باید با علایق و دانش پیشین پژوهشگر همخوانی داشته باشد لازم است جدید مرتبط با نیازهای روز جامعه علمی یا صنعتی و از همه مهم‌تر قابل اجرا در عمل باشد. در نظر گرفتن این جنبه‌ها از همان ابتدا از بروز مشکلات و چالش‌های جدی در طول مسیر پژوهش جلوگیری می‌کند.
علاقه و تخصص پژوهشگر
پژوهش فرآیندی طولانی و گاه چالش‌برانگیز است. بنابراین انتخاب موضوعی که عمیقاً به آن علاقه‌مند هستید می‌تواند انگیزه شما را برای پیگیری تحقیق در مواجهه با دشواری‌ها حفظ کند. علاقه شخصی باعث می‌شود که ساعات طولانی صرف مطالعه جمع‌آوری داده و تحلیل نتایج برای شما خسته‌کننده نباشد و از فرآیند یادگیری لذت ببرید. علاوه بر علاقه تخصص و دانش پیشین شما در یک حوزه خاص یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود. وقتی در زمینه‌ای تخصص دارید درک عمیق‌تری از مسائل موجود ادبیات پژوهشی قبلی و روش‌های تحقیق مرتبط خواهید داشت. این پیش‌زمینه علمی به شما کمک می‌کند تا سوالات دقیق‌تری مطرح کرده فرضیات معتبرتری تدوین کنید و روش‌شناسی مناسب‌تری برای تحقیق خود برگزینید. ترکیب علاقه و تخصص شانس شما را برای انجام یک پژوهش نوآورانه و باکیفیت به شدت افزایش می‌دهد.
جدید و مرتبط بودن موضوع
جامعه علمی همواره به دنبال دانش جدید و راه‌حل‌هایی برای مسائل روز است. از این رو موضوع پژوهش شما باید جدید باشد به این معنی که یا قبلاً به آن پرداخته نشده باشد یا از زاویه‌ای نو و با رویکردی متفاوت مورد بررسی قرار گیرد. تکرار صرف پژوهش‌های قبلی مگر با هدف تأیید یا رد نتایج در شرایط متفاوت ارزش علمی چندانی ندارد. علاوه بر جدید بودن موضوع باید مرتبط با پیشرفت‌های اخیر و نیازهای فعلی حوزه تخصصی شما یا جامعه باشد. پژوهشی که به یک مسئله منسوخ شده می‌پردازد یا نتایج آن کاربرد عملی ندارد احتمالاً مورد توجه قرار نخواهد گرفت. مطالعه دقیق ادبیات روز و مشاوره با متخصصان می‌تواند به شما در شناسایی شکاف‌های دانش و انتخاب موضوعات بکر و مرتبط کمک کند.
قابلیت اجرا و منابع در دسترس
یک موضوع پژوهشی هرچند جذاب و نوآورانه باشد اگر قابلیت اجرا نداشته باشد تنها در حد یک ایده باقی خواهد ماند. قابلیت اجرا به معنای دسترسی به منابع ابزار و امکانات لازم برای انجام تحقیق است. شما باید واقع‌بینانه بررسی کنید که آیا داده‌های مورد نیاز در دسترس هستند؟ آیا تجهیزات آزمایشگاهی یا نرم‌افزارهای تحلیلی لازم را در اختیار دارید؟ آیا زمان و بودجه کافی برای تکمیل پروژه در چارچوب زمانی مشخص شده دارید؟ عدم توجه به این جنبه‌ها می‌تواند منجر به توقف پروژه در میانه راه شود. بنابراین پیش از نهایی کردن موضوع یک بررسی دقیق از امکانات و محدودیت‌های خود انجام دهید و مطمئن شوید که می‌توانید تحقیق را از ابتدا تا انتها به سرانجام برسانید. در برخی موارد شاید لازم باشد دامنه موضوع را محدودتر کنید تا با منابع و امکانات شما همخوانی داشته باشد.
تعیین حوزه تخصصی و تمرکز بر جزئیات
پس از انتخاب یک موضوع کلی لازم است دامنه تحقیق را محدود کرده و حوزه تخصصی دقیق آن را مشخص کنید. موضوعات بسیار کلی و وسیع معمولاً منجر به پژوهش‌های سطحی می‌شوند. با محدود کردن حوزه می‌توانید عمیق‌تر به جزئیات بپردازید و نتایج دقیق‌تر و معتبرتری به دست آورید. برای مثال به جای بررسی کلی «تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر جامعه» می‌توانید بر «تأثیر استفاده از اینستاگرام بر سلامت روان نوجوانان در شهر تهران» تمرکز کنید. این تمرکز به شما امکان می‌دهد تا ادبیات پژوهشی مرتبط را دقیق‌تر بررسی کرده روش‌شناسی مناسب‌تری انتخاب کنید و داده‌های مشخص‌تری جمع‌آوری نمایید. تعیین حوزه تخصصی و تمرکز بر جزئیات نه تنها کیفیت تحقیق را بالا می‌برد بلکه نگارش پروپوزال و سایر بخش‌های تحقیق را نیز تسهیل می‌کند.
راهنمای گام‌به‌گام برای نوشتن عنوان پروپوزال
عنوان پروپوزال اولین چیزی است که ارزیاب یا خواننده با آن مواجه می‌شود و باید بتواند در یک نگاه ایده اصلی و محتوای تحقیق را منتقل کند. نگارش یک عنوان مناسب نیازمند دقت و توجه به چند نکته کلیدی است. عنوان باید مختصر و مفید باشد و از کلمات اضافی یا مبهم پرهیز شود. وضوح در عنوان بسیار مهم است؛ خواننده باید بتواند با خواندن عنوان به سرعت دریابد که تحقیق شما در چه زمینه‌ای است و به دنبال پاسخ به چه سوالی هستید. استفاده از کلمات کلیدی مرتبط با موضوع و حوزه پژوهش به درک بهتر زمینه علمی تحقیق کمک می‌کند و امکان جستجو و یافتن پروپوزال شما را در پایگاه‌های اطلاعاتی افزایش می‌دهد. از فرمول‌ها علائم اختصاری نامتعارف یا اصطلاحات بسیار تخصصی که ممکن است برای همه خوانندگان آشنا نباشد در عنوان اصلی پرهیز کنید.
علاوه بر وضوح و اختصار عنوان باید جذابیت لازم را نیز داشته باشد تا خواننده را به مطالعه بیشتر ترغیب کند. با این حال جذابیت نباید فدای دقت و شفافیت شود. عنوان باید بازتاب دقیقی از اهداف و محتوای پروپوزال باشد و وعده‌ای ندهد که تحقیق قادر به تحقق آن نیست. گاهی اوقات استفاده از یک زیرعنوان می‌تواند به روشن‌تر شدن دامنه یا جنبه خاصی از تحقیق کمک کند. در نهایت عنوان پروپوزال باید با فرمت و دستورالعمل‌های دانشگاه یا موسسه‌ای که پروپوزال را برای آن ارسال می‌کنید همخوانی داشته باشد. بازبینی و اصلاح عنوان در طول فرآیند نگارش پروپوزال پس از مشخص شدن دقیق‌تر اهداف و روش‌ها نیز می‌تواند مفید باشد.
ویژگی‌های مقدمه پروپوزال
مقدمه پروپوزال دروازه ورود به دنیای تحقیق شماست و نقش حیاتی در جلب نظر و متقاعد کردن ارزیابان دارد. این بخش باید با معرفی مسئله اصلی پژوهش آغاز شود و به وضوح توضیح دهد که چه مشکلی را قصد دارید حل کنید یا چه شکاف دانشی را می‌خواهید پر کنید. بیان مسئله باید به گونه‌ای باشد که اهمیت و ضرورت انجام این تحقیق را برای خواننده چه متخصص و چه غیرمتخصص روشن سازد. شما باید نشان دهید که این مسئله یک چالش واقعی است و پرداختن به آن می‌تواند منجر به نتایج ارزشمند علمی یا کاربردی شود. در این بخش می‌توانید با ارائه آمار شواهد یا نقل قول از منابع معتبر بر اهمیت مسئله تأکید کنید.
پس از بیان مسئله لازم است به طور مختصر به پیشینه تحقیق و وضعیت فعلی دانش در حوزه مورد نظر اشاره کنید. این مرور کوتاه نشان می‌دهد که شما با ادبیات موضوع آشنا هستید و جایگاه تحقیق خود را در میان پژوهش‌های قبلی می‌شناسید. می‌توانید به مهم‌ترین مطالعات انجام شده در این زمینه اشاره کرده و نقاط قوت و ضعف آن‌ها را برجسته کنید. این بخش به شما امکان می‌دهد تا تفاوت و نوآوری تحقیق خود را نسبت به کارهای قبلی مشخص کرده و نشان دهید که چگونه پژوهش شما به دانش موجود افزوده یا آن را تکمیل خواهد کرد. در نهایت مقدمه باید به طور خلاصه به اهداف اصلی تحقیق اشاره کرده و ساختار کلی پروپوزال را برای خواننده ترسیم کند تا مسیر مطالعه برای او مشخص باشد.
نقش مرور ادبیات در نوشتن پروپوزال
مرور ادبیات که گاهی به آن پیشینه تحقیق نیز گفته می‌شود یکی از ستون‌های اصلی هر پروپوزال علمی است. هدف از این بخش نمایش درک عمیق پژوهشگر از دانش موجود در حوزه مورد مطالعه و جایگاه پژوهش پیشنهادی در این چشم‌انداز است. مرور ادبیات فراتر از یک فهرست ساده از منابع است؛ بلکه یک تحلیل انتقادی و ترکیبی از مطالعات قبلی نظریه‌ها و یافته‌های مرتبط است. این بخش باید نشان دهد که شما با مهم‌ترین کارهای انجام شده در زمینه موضوع خود آشنا هستید روندهای اصلی پژوهشی را می‌شناسید و قادر به ارزیابی نقاط قوت و ضعف آن‌ها هستید. با ارائه یک مرور ادبیات قوی شما اعتبار علمی پروپوزال خود را افزایش می‌دهید.
مرور ادبیات به شما کمک می‌کند تا شکاف‌های دانش موجود را شناسایی کنید. این شکاف‌ها ممکن است شامل سوالات بی‌پاسخ فرضیات تأیید نشده زمینه‌های کمتر بررسی شده یا محدودیت‌های روش‌شناسی در مطالعات قبلی باشند. برجسته کردن این شکاف‌ها ضرورت انجام پژوهش شما را توجیه می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه تحقیق پیشنهادی شما به پر کردن این خلاءها کمک خواهد کرد. همچنین مرور ادبیات می‌تواند به شما در تدوین سوالات و فرضیات دقیق‌تر انتخاب روش‌شناسی مناسب‌تر و تفسیر بهتر نتایج تحقیق خود در آینده یاری رساند. این بخش باید به صورت منطقی سازماندهی شده و از منابع معتبر و به‌روز استفاده کند. ارجاع‌دهی صحیح به منابع در این بخش از اهمیت بالایی برخوردار است.
سوالات یا فرضیات پژوهش
سوالات یا فرضیات پژوهش قلب هر تحقیق علمی هستند و مسیر کلی پژوهش را مشخص می‌کنند. سوالات پژوهش پرسش‌های مشخصی هستند که پژوهشگر به دنبال یافتن پاسخ آن‌ها از طریق انجام تحقیق است. این سوالات باید به‌طور مستقیم از مسئله پژوهش و اهداف کلی آن نشأت گرفته باشند و به اندازه‌ای دقیق باشند که قابل پاسخگویی از طریق روش‌های تحقیق پیشنهادی باشند. سوالات خوب پژوهشی باید واضح متمرکز قابل بررسی و مرتبط با حوزه علمی باشند. تدوین سوالات پژوهش به شما کمک می‌کند تا دامنه تحقیق خود را محدود کرده و بر جنبه‌های اصلی موضوع تمرکز کنید.
در برخی تحقیقات به‌ویژه در پژوهش‌های کمی و تجربی به جای سوالات پژوهش فرضیات مطرح می‌شوند. فرضیه یک گزاره آزمون‌پذیر است که رابطه مورد انتظار بین دو یا چند متغیر را بیان می‌کند. فرضیات معمولاً بر اساس نظریه‌های موجود یا مشاهدات اولیه تدوین می‌شوند و پژوهشگر انتظار دارد که تحقیق آن‌ها را تأیید یا رد کند. فرضیات باید به وضوح بیان شده و قابل اندازه‌گیری باشند تا بتوان آن‌ها را از طریق جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها مورد آزمون قرار داد. چه از سوالات و چه از فرضیات استفاده کنید باید اطمینان حاصل کنید که آن‌ها با اهداف پژوهش شما همخوانی دارند و مسیر روشنی برای انجام تحقیق ارائه می‌دهند. این بخش باید به صورت کاملاً شفاف و بدون ابهام نوشته شود.
اهداف پژوهش در نوشتن پروپوزال
اهداف پژوهش بیانگر دستاوردهای مشخصی هستند که پژوهشگر قصد دارد در پایان تحقیق به آن‌ها برسد. این اهداف به تحقیق جهت می‌دهند و معیاری برای ارزیابی موفقیت پروژه در پایان راه فراهم می‌کنند. اهداف پژوهش باید به‌طور واضح دقیق قابل اندازه‌گیری قابل دستیابی مرتبط با موضوع و محدود به زمان (SMART) بیان شوند. اهداف معمولاً به دو دسته کلی و جزئی تقسیم می‌شوند. هدف کلی بیانگر چشم‌انداز اصلی تحقیق و آنچه در نهایت قصد دارید به آن دست یابید است. این هدف معمولاً در یک جمله بیان می‌شود و با مسئله پژوهش و عنوان آن همخوانی دارد.
اهداف جزئی گام‌های کوچک‌تر و مشخص‌تری هستند که برای دستیابی به هدف کلی باید طی شوند. هر هدف جزئی باید به یک جنبه خاص از تحقیق بپردازد و قابل اندازه‌گیری باشد. برای مثال اگر هدف کلی شما «بررسی تأثیر برنامه آموزشی جدید بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان» است اهداف جزئی می‌توانند شامل «مقایسه نمرات دانش‌آموزان قبل و بعد از اجرای برنامه آموزشی» «بررسی تفاوت عملکرد تحصیلی بر اساس جنسیت» یا «ارزیابی رضایت دانش‌آموزان از برنامه آموزشی» باشند. اهداف پژوهش باید به‌طور مستقیم با سوالات یا فرضیات پژوهش مرتبط باشند؛ به‌گونه‌ای که هر هدف جزئی به یک سوال پژوهش پاسخ دهد یا یک فرضیه را مورد آزمون قرار دهد. این ارتباط منسجم انسجام کلی پروپوزال را تضمین می‌کند.
روش‌شناسی (Methodology)
بخش روش‌شناسی ستون فقرات پروپوزال تحقیقاتی است و چگونگی انجام دقیق پژوهش را به تفصیل شرح می‌دهد. در این قسمت شما باید به ارزیابان نشان دهید که چگونه قصد دارید به سوالات پژوهش پاسخ دهید یا فرضیات خود را آزمون کنید. انتخاب روش‌شناسی مناسب اعتبار علمی تحقیق شما را تضمین می‌کند و نشان‌دهنده دانش شما از رویکردهای تحقیقاتی در حوزه تخصصی‌تان است. این بخش باید شامل جزئیات کافی باشد تا خواننده بتواند فرآیند تحقیق شما را درک کرده و امکان‌پذیری آن را ارزیابی کند.
اولین گام در این بخش مشخص کردن نوع و طراحی کلی پژوهش است. آیا تحقیق شما کمی کیفی یا ترکیبی است؟ آیا از طرح آزمایشی نیمه‌آزمایشی همبستگی توصیفی یا مطالعه موردی استفاده می‌کنید؟ دلیل انتخاب این رویکرد و طراحی خاص باید به وضوح توضیح داده شود و ارتباط آن با سوالات و اهداف پژوهش مشخص گردد. سپس باید به روش‌های جمع‌آوری داده‌ها بپردازید. آیا از پرسشنامه مصاحبه مشاهده تحلیل اسناد یا روش‌های دیگر استفاده خواهید کرد؟ ابزار دقیق جمع‌آوری داده‌ها (مثلاً نام پرسشنامه استاندارد یا پروتکل مصاحبه) باید معرفی شده و روایی و پایایی آن‌ها (در صورت وجود) ذکر شود. نحوه دسترسی به شرکت‌کنندگان یا داده‌ها و ملاحظات اخلاقی مربوط به جمع‌آوری داده نیز باید شرح داده شود.
در ادامه باید جامعه آماری پژوهش خود را تعریف کنید؛ یعنی گروه یا مجموعه‌ای که نتایج تحقیق شما قرار است به آن‌ها تعمیم داده شود. سپس روش نمونه‌گیری خود را توضیح دهید. آیا از نمونه‌گیری تصادفی ساده طبقه‌بندی‌شده خوشه‌ای سیستماتیک یا روش‌های غیرتصادفی مانند نمونه‌گیری هدفمند یا در دسترس استفاده می‌کنید؟ دلیل انتخاب روش نمونه‌گیری و نحوه تعیین حجم نمونه نیز باید تشریح شود. اگر پژوهش شما شامل مداخله است جزئیات مربوط به گروه‌های آزمایشی و کنترل نحوه تخصیص افراد به گروه‌ها و ماهیت مداخله باید ارائه گردد.
بخش مهم دیگر روش‌شناسی توضیح نحوه تجزیه‌وتحلیل داده‌هاست. پس از جمع‌آوری داده‌ها چگونه آن‌ها را پردازش و تحلیل خواهید کرد؟ آیا از روش‌های آمار توصیفی (میانگین انحراف معیار فراوانی) و آمار استنباطی (آزمون t تحلیل واریانس رگرسیون تحلیل عاملی) استفاده می‌کنید؟ چه نرم‌افزارهای آماری (مانند SPSS R SAS) به کار خواهید برد؟ اگر پژوهش کیفی است روش تحلیل محتوا تحلیل تماتیک یا روش‌های دیگر تحلیل داده‌های کیفی باید توضیح داده شود. نحوه کنترل متغیرهای مزاحم و اطمینان از اعتبار درونی و بیرونی تحقیق نیز باید مورد بحث قرار گیرد. ارائه یک روش‌شناسی دقیق و منطقی نشان‌دهنده آمادگی شما برای انجام تحقیق و افزایش شانس تصویب پروپوزال است.
جدول زمان‌بندی پژوهش
جدول زمان‌بندی یک ابزار حیاتی در پروپوزال است که به ارزیابان و خود پژوهشگر نشان می‌دهد که اجرای تحقیق در بازه زمانی مشخص شده امکان‌پذیر است. این جدول تمام مراحل اصلی پژوهش را از ابتدا تا انتها همراه با زمان تقریبی مورد نیاز برای هر مرحله ترسیم می‌کند. ارائه یک جدول زمان‌بندی واقع‌بینانه و دقیق نشان‌دهنده برنامه‌ریزی مؤثر پژوهشگر و درک او از فرآیند انجام تحقیق است. مراحل معمولاً شامل مرور نهایی ادبیات تدوین ابزار جمع‌آوری داده جمع‌آوری داده‌ها ورود و پاکسازی داده‌ها تحلیل داده‌ها نگارش بخش‌های مختلف گزارش (مانند پایان‌نامه یا مقاله) و ویرایش نهایی است.
جدول زمان‌بندی می‌تواند به صورت گرافیکی (مانند نمودار گانت) یا به صورت متنی و مرحله به مرحله ارائه شود. مهم این است که برای هر فعالیت اصلی یک بازه زمانی شروع و پایان مشخص تعیین شود. در نظر گرفتن زمان‌های اضافی برای چالش‌های غیرمنتظره یا نیاز به بازنگری نیز توصیه می‌شود. جدول زمان‌بندی باید با پیچیدگی و حجم تحقیق شما متناسب باشد؛ یک پروژه بزرگ‌تر نیازمند زمان بیشتری است. این جدول نه تنها به ارزیابان در سنجش امکان‌پذیری تحقیق کمک می‌کند بلکه به عنوان یک ابزار مدیریتی برای خود شما عمل کرده و به شما کمک می‌کند تا پیشرفت کار را پیگیری کرده و در مسیر درست باقی بمانید.
منابع مالی و امکانات در نوشتن پروپوزال
در بسیاری از پروپوزال‌ها به‌ویژه آن‌هایی که برای دریافت حمایت مالی ارائه می‌شوند لازم است منابع مالی مورد نیاز و امکانات در دسترس به وضوح مشخص شوند. این بخش نشان می‌دهد که اجرای تحقیق از نظر لجستیکی و مالی امکان‌پذیر است. ابتدا باید یک بودجه‌بندی دقیق از هزینه‌های پیش‌بینی شده برای انجام تحقیق ارائه دهید. این هزینه‌ها می‌توانند شامل موارد مختلفی باشند از جمله هزینه‌های مربوط به جمع‌آوری داده (مانند هزینه پرسشنامه‌ها سفر برای مصاحبه یا مشاهده) خرید یا اجاره تجهیزات و نرم‌افزارهای تخصصی هزینه‌های مربوط به شرکت‌کنندگان (مانند پرداخت حق‌الزحمه یا هزینه‌های رفت و آمد) هزینه‌های چاپ و تکثیر و سایر مخارج مرتبط با تحقیق. شفافیت در بودجه‌بندی ارزیابان را متقاعد می‌کند که شما به جنبه‌های عملیاتی تحقیق نیز فکر کرده‌اید.
علاوه بر بودجه باید به امکانات و منابع فیزیکی یا سازمانی که برای انجام تحقیق به آن‌ها نیاز دارید و به آن‌ها دسترسی دارید اشاره کنید. این امکانات می‌توانند شامل دسترسی به آزمایشگاه‌ها کتابخانه‌های تخصصی پایگاه‌های داده آنلاین نرم‌افزارهای تحلیلی پیشرفته فضاهای کاری یا حمایت‌های پرسنلی (مانند کمک دستیار پژوهشی) باشند. باید توضیح دهید که چگونه این امکانات در دسترس شما قرار خواهند گرفت و آیا دسترسی به آن‌ها تضمین شده است. اگر برای بخشی از امکانات نیاز به درخواست یا مجوز دارید باید به این موضوع اشاره کنید. ارائه تصویری روشن از منابع مالی و امکانات به ارزیابان اطمینان می‌دهد که زیرساخت‌های لازم برای اجرای موفقیت‌آمیز پروژه فراهم است.
نتایج مورد انتظار
بخش نتایج مورد انتظار فرصتی است تا به ارزیابان نشان دهید که تحقیق شما چه دستاوردهای علمی یا عملی خواهد داشت و چگونه به دانش موجود در حوزه مورد نظر کمک خواهد کرد. در این قسمت شما باید به صورت شفاف و دقیق پیش‌بینی کنید که پس از انجام تحقیق چه نتایجی را انتظار دارید به دست آورید. این پیش‌بینی‌ها باید منطقی و مبتنی بر سوالات پژوهش فرضیات و روش‌شناسی پیشنهادی شما باشند. نتایج مورد انتظار می‌توانند شامل تأیید یا رد فرضیات کشف روابط جدید بین متغیرها ارائه توصیف دقیق از یک پدیده یا توسعه یک مدل یا چارچوب نظری جدید باشند.
علاوه بر پیش‌بینی نتایج باید به کاربردهای بالقوه علمی و عملی یافته‌های خود نیز اشاره کنید. از نظر علمی نتایج تحقیق شما ممکن است به توسعه نظریه‌های موجود پر کردن شکاف‌های دانشی یا گشودن مسیرهای جدید برای پژوهش‌های آینده کمک کند. از نظر عملی نتایج می‌توانند راه‌حل‌هایی برای مشکلات واقعی ارائه دهند منجر به بهبود فرآیندها یا سیاست‌ها شوند یا اطلاعاتی کاربردی برای تصمیم‌گیرندگان فراهم آورند. بیان واضح کاربردهای نتایج اهمیت و ارزش تحقیق شما را برجسته می‌کند و نشان می‌دهد که چرا سرمایه‌گذاری زمان و منابع بر روی این پروژه توجیه می‌شود. این بخش باید با اهداف پژوهش شما همخوانی کامل داشته باشد.
منابع و مراجع در نوشتن پروپوزال یک اصل است
بخش منابع و مراجع یکی از الزامات اصلی و نشان‌دهنده اعتبار علمی پروپوزال شماست. در این قسمت شما باید فهرستی کامل و دقیق از تمامی منابع علمی (مانند کتاب‌ها مقالات ژورنالی پایان‌نامه‌ها گزارش‌ها و وب‌سایت‌های معتبر) که در نگارش پروپوزال خود به آن‌ها استناد کرده‌اید ارائه دهید. این فهرست نه تنها نشان می‌دهد که شما با ادبیات موضوع آشنا هستید بلکه به ارزیابان امکان می‌دهد تا منابع مورد استفاده شما را بررسی کرده و پایه‌های علمی تحقیق شما را ارزیابی کنند. ارجاع‌دهی صحیح و کامل از سرقت ادبی جلوگیری کرده و نشان‌دهنده رعایت اصول اخلاق پژوهشی است.
نحوه ذکر منابع باید مطابق با یکی از شیوه‌های استاندارد استناددهی (مانند APA MLA شیکاگو IEEE و غیره) باشد. معمولاً دانشگاه‌ها یا مجلات علمی شیوه استناددهی خاصی را توصیه یا الزامی می‌کنند. شما باید در سراسر متن پروپوزال هرگاه از ایده نظریه یا داده‌ای از منبع دیگری استفاده می‌کنید به آن منبع در داخل متن و همچنین در فهرست پایانی مراجع اشاره کنید. رعایت یکدستی در شیوه استناددهی در کل پروپوزال بسیار مهم است. فهرست منابع باید شامل اطلاعات کافی برای شناسایی و بازیابی هر منبع باشد (مانند نام نویسنده سال انتشار عنوان نام مجله یا کتاب صفحات و DOI در صورت وجود). استفاده از منابع به‌روز و معتبر اعتبار پروپوزال شما را افزایش می‌دهد.
پروپوزال چیست؟
پروپوزال یا طرح تحقیق یک سند رسمی است که ایده اصلی اهداف روش‌ها زمان‌بندی و منابع لازم برای انجام یک تحقیق علمی یا پروژه پژوهشی را به صورت جامع و ساختاریافته تشریح می‌کند.
بخش‌های اصلی پروپوزال کدامند؟
بخش‌های اصلی معمولاً شامل عنوان مقدمه (بیان مسئله) مرور ادبیات سوالات یا فرضیات اهداف روش‌شناسی جدول زمان‌بندی منابع مالی و امکانات نتایج مورد انتظار و فهرست منابع است.
حجم مناسب برای پروپوزال چقدر است؟
حجم پروپوزال بسته به نوع تحقیق رشته تحصیلی و دستورالعمل‌های دانشگاه یا موسسه متفاوت است اما معمولاً بین 10 تا 20 صفحه متغیر است.
چه تفاوتی بین سوال پژوهش و فرضیه وجود دارد؟
سوال پژوهش یک پرسش است که محقق به دنبال پاسخ آن است در حالی که فرضیه یک گزاره آزمون‌پذیر است که رابطه مورد انتظار بین متغیرها را پیش‌بینی می‌کند و محقق قصد دارد آن را تایید یا رد کند.
آیا امکان تغییر روش تحقیق پس از تصویب پروپوزال وجود دارد؟
تغییرات جزئی ممکن است با مشورت و تایید استاد راهنما یا کمیته پژوهشی انجام شود اما تغییرات عمده در روش تحقیق معمولاً نیازمند ارائه اصلاحیه و تصویب مجدد پروپوزال است.
چگونه منابع را در پروپوزال ذکر کنیم؟
منابع باید با استفاده از یکی از شیوه‌های استاندارد استناددهی (مانند APA MLA) در داخل متن و در فهرست نهایی منابع به صورت دقیق و کامل ذکر شوند.