نمونه دادخواست اثبات برائت ذمه چک

زمانی که فردی با ادعای بدهکاری بابت چکی مواجه می شود و اعتقاد دارد دین مربوطه را پرداخت کرده یا به دلایل قانونی دیگر بری الذمه است، می تواند برای اثبات برائت ذمه چک خود به دادگاه مراجعه کند. این اقدام حقوقی، مسیر رهایی از یک بار سنگین حقوقی و اعاده آرامش است.

تجربه نشان داده است که مواجهه با مسائل حقوقی مربوط به چک می تواند یکی از پرفشارترین و پراسترس ترین تجربیات برای افراد باشد. زمانی که چکی از حساب شخص برگشت می خورد، چه صادرکننده آن باشد و چه ضامن، فشار حقوقی و مالی عظیمی بر او وارد می آید. در این میان، تصور کنید فردی با وجود پرداخت دین، همچنان با ادعای مطالبه وجه چک روبه روست. اینجاست که اهمیت حیاتی اثبات برائت ذمه آشکار می شود. برای آنکه فرد بتواند از حقوق خود دفاع کند و از تبعات ناخواسته حقوقی و کیفری ناشی از چک های برگشتی در امان بماند، درک کامل از فرآیند، مبانی قانونی، و نحوه تنظیم دادخواست اثبات برائت ذمه چک ضروری است.

در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف دعوای اثبات برائت ذمه چک پرداخته می شود. از مبانی حقوقی و اسباب سقوط تعهد گرفته تا راه های اثبات و مدارک مورد نیاز. در نهایت، با ارائه نمونه دادخواستی جامع و دقیق، تلاش می شود تا مسیری روشن برای هر فردی که با این چالش حقوقی دست و پنجه نرم می کند، ترسیم شود. هدف این است که خواننده با مطالعه این مطالب، احساس توانمندی و آمادگی بیشتری برای دفاع از حقوق خود داشته باشد و بداند که برای هر گره حقوقی، راهکاری منطقی و قانونی وجود دارد.

مبانی حقوقی برائت ذمه و اسباب سقوط تعهد چک

در نظام حقوقی ایران، «اصل برائت» یا «اصل عدم» به این معناست که در شرایط عادی، فرد بری از هرگونه دین و تعهد است، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. اما در روابط مالی، به ویژه در مورد اسناد تجاری مانند چک، وضعیت کمی متفاوت است. وقتی چکی صادر و به دست دیگری می رسد، وجود آن چک در ید دارنده، خود یک «اماره» یا نشانه بر «اشتغال ذمه» صادرکننده است؛ یعنی فرض بر این است که صادرکننده بدهکار است. در چنین شرایطی، بار اثبات برائت ذمه (بی بدهکار بودن) بر دوش کسی است که مدعی پرداخت یا سقوط تعهد است. اینجاست که شخص برای رهایی از این مسئولیت، باید به دادگاه مراجعه کرده و برائت ذمه خود را اثبات کند.

وقتی فردی به دنبال اثبات برائت ذمه خود است، در واقع به دنبال نشان دادن این است که تعهدش نسبت به وجه چک به دلایلی قانونی ساقط شده است. قانون مدنی، اسباب گوناگونی را برای سقوط تعهدات پیش بینی کرده که در ادامه، با تمرکز بر کاربرد آن ها در دعاوی مربوط به چک، به برخی از مهم ترین آن ها پرداخته می شود.

اسباب عمومی سقوط تعهدات در مورد چک

1. وفای به عهد (پرداخت دین): این رایج ترین و مستقیم ترین راه برای اثبات برائت ذمه چک است. تصور کنید چکی صادر شده و فرد صادرکننده یا ضامن، وجه آن را به صورت نقدی، از طریق واریز بانکی یا با حواله پرداخت کرده است. وقتی این اتفاق می افتد، احساس رهایی از آن بار مالی، وصف ناشدنی است. مهم این است که این پرداخت به درستی اثبات شود.
2. ابراء: ابراء به معنای بخشیدن دین توسط طلبکار است. این یک عمل حقوقی یک طرفه از سوی طلبکار (دارنده چک) است که بدون دریافت عوض، مدیون را از دین بری می سازد. ممکن است دارنده چک با رضایت قلبی، دین ناشی از چک را ببخشد و این می تواند به صورت شفاهی یا کتبی باشد. اما برای اثبات آن در دادگاه، سند معتبر (مثلاً اقرار کتبی یا سند رسمی) لازم است. تجربه نشان داده که ابراء شفاهی هرچند از نظر فقهی صحیح است، اما در محاکم قضایی با چالش های اثباتی جدی روبه روست.
3. تهاتر: تهاتر زمانی رخ می دهد که دو نفر به صورت متقابل و همزمان به یکدیگر بدهکار باشند و دیون آن ها تا سقف مبلغ کمتر، خود به خود ساقط شود. فرض کنید صادرکننده چک از دارنده آن نیز طلبی داشته باشد که هر دو دین شرایط تهاتر را داشته باشند. در این حالت، می توان با استناد به تهاتر، برائت ذمه نسبت به چک را اثبات کرد. این تجربه، گویی ترازویی است که دو بدهی را با هم می سنجد و در نهایت، تعادل را برقرار می سازد.
4. تبدیل تعهد: گاهی اوقات، طرفین توافق می کنند که دین ناشی از چک را به یک تعهد دیگر تبدیل کنند. مثلاً به جای پرداخت وجه چک، صادرکننده متعهد به انجام کاری یا انتقال مالی دیگر می شود. با تبدیل تعهد، دین اولیه (چک) ساقط شده و دین جدید جایگزین آن می گردد.
5. حواله: حواله نیز یکی از راه های سقوط تعهد است. به موجب آن، بدهکار (محیل) دین خود را به شخص ثالثی (محال علیه) منتقل می کند تا او به طلبکار (محتال) بپردازد. با قبولی حواله توسط محال علیه، ذمه محیل بری می شود. این مانند آن است که فرد مسئولیت مالی خود را به شخص دیگری واگذار کرده و از آن رها شده باشد.

بر اساس ماده ۲۶۵ قانون مدنی، هرکس مالی به دیگری بدهد ظاهر در عدم تبرع است؛ یعنی اصل بر اشتغال ذمه است مگر خلاف آن ثابت شود. این اصل، اساس بسیاری از دعاوی حقوقی، از جمله اثبات برائت ذمه چک را تشکیل می دهد و بار اثبات را بر عهده مدعی قرار می دهد.

اصول حاکم بر چک و استثنائات آن

در دنیای اسناد تجاری، چک دارای اصول خاصی است که آن را از سایر اسناد متمایز می کند. مهم ترین این اصول، «تجریدی بودن» و «عدم توجه به ایرادات» است. تجریدی بودن به این معناست که خود چک، مستقل از معامله ای که بابت آن صادر شده، دارای اعتبار است و دارنده با حسن نیت (کسی که از معامله اصلی و ایرادات آن بی خبر است) می تواند وجه آن را مطالبه کند. عدم توجه به ایرادات نیز یعنی بدهکار نمی تواند در برابر دارنده با حسن نیت، به ایراداتی مانند فسخ معامله یا امانی بودن چک استناد کند.

این اصول، گاهی اوقات دفاع از خود را برای صادرکننده یا ضامن چک دشوار می کند، به خصوص وقتی چک به دست شخص ثالثی می افتد که از جزئیات معامله اصلی خبر ندارد. اما یک استثنای مهم وجود دارد: اگر دارنده چک همان کسی باشد که چک را مستقیماً از شما دریافت کرده است (روابط مستقیم)، در این صورت می توانید به ایرادات مربوط به معامله اصلی (مانند امانی بودن، فسخ معامله، عدم انجام تعهد از سوی طرف مقابل) استناد کنید. تجربه نشان داده است که اثبات این رابطه مستقیم، کلید موفقیت در چنین دفاعیاتی است و می تواند مسیر اثبات برائت ذمه را برای فرد باز کند.

راه ها و مدارک اثبات برائت ذمه چک

برای کسی که قصد اثبات برائت ذمه چک خود را دارد، جمع آوری مدارک و مستندات قوی، به مثابه جمع آوری سلاح برای یک نبرد حقوقی است. هر برگ سند، هر حواله بانکی، و هر شهادت معتبر می تواند تکه ای از پازل برائت را تکمیل کند و احساس اطمینان را به فرد برگرداند. در ادامه به مهم ترین راه ها و مدارک اثبات برائت ذمه پرداخته می شود:

اثبات پرداخت وجه چک

رایج ترین دلیل برای اثبات برائت ذمه، اثبات پرداخت وجه چک است. وقتی فردی موفق می شود نشان دهد که دین خود را ادا کرده، گویی بار سنگینی از روی دوشش برداشته می شود. مدارک زیر در این زمینه اهمیت ویژه ای دارند:

1. رسید کتبی: یک رسید کتبی که در آن جزئیات پرداخت (شماره چک، مبلغ، تاریخ، امضای دریافت کننده) به وضوح قید شده باشد، قوی ترین دلیل اثبات پرداخت است. فرقی نمی کند این رسید به صورت عادی باشد یا رسمی؛ مهم این است که محتوای آن صریح و بی ابهام باشد. تصور کنید سند کاغذی رهایی از بدهی را در دست دارید؛ این حس اطمینان بخش است.
2. واریز بانکی: پرینت حساب بانکی که نشان دهنده واریز مبلغ چک به حساب دارنده یا نماینده قانونی او باشد، یک مدرک انکارناپذیر است. این سند بانکی، تاریخ و مبلغ واریز را به صورت دقیق ثبت کرده و جای هیچ شک و شبهه ای باقی نمی گذارد.
3. اقرار دارنده: اقرار دارنده چک، چه به صورت کتبی و چه شفاهی، می تواند به اثبات برائت ذمه کمک کند. البته، اقرار کتبی (مانند نامه ای که دارنده پرداخت را تأیید کرده) بسیار مستحکم تر از اقرار شفاهی است که اثبات آن نیازمند شهادت شهود یا شرایط خاصی است.

اثبات سایر اسباب برائت ذمه

گاهی اوقات، برائت ذمه نه از طریق پرداخت، بلکه به واسطه عوامل دیگری رخ می دهد که فرد باید برای اثبات آن ها نیز مدارک لازم را ارائه کند:

• فسخ یا بطلان معامله: اگر چک بابت معامله ای صادر شده باشد که آن معامله بعداً فسخ یا باطل شده، صادرکننده می تواند با ارائه قرارداد فسخ شده، حکم دادگاه مبنی بر بطلان معامله، یا سایر مدارک مربوطه، برائت ذمه خود را اثبات کند. این کار به معنای این است که ریشه اصلی دین از بین رفته است.
• امانی بودن چک: اثبات امانی بودن چک به این معناست که چک به عنوان امانت و برای مقصود خاصی (مثلاً تضمین انجام کاری) صادر شده بوده و قرار بر وصول آن نبوده است. این ادعا در روابط مستقیم (بین صادرکننده و دارنده اولیه) قابل استماع است و نیاز به مدارکی مانند قرارداد امانی، شهادت شهود، مکاتبات و اقرار طرف مقابل دارد. تجربه نشان داده است که اثبات امانی بودن چک، یکی از دشوارترین اما در عین حال کارآمدترین دفاعیات است که فرد را از مسئولیت رها می سازد.
• تهاتر: اگر مدیون چکی از دارنده آن طلبی داشته باشد که قابل تهاتر باشد، می تواند با ارائه مدارک مربوط به آن دین متقابل (مانلاً چک دیگر، فاکتور، قرارداد) برائت ذمه خود را از طریق تهاتر اثبات کند.
• اثبات سرقت یا جعل چک: اگر چک به سرقت رفته یا جعل شده باشد، گزارش پلیس، نظر کارشناسی خط و امضاء، و سایر مدارک مربوط به این وقایع، می تواند به اثبات برائت ذمه کمک کند. در چنین شرایطی، فرد احساس قربانی بودن دارد و اثبات جعل یا سرقت، تنها راه برای اعاده حقوق اوست.
• گواهی عدم انطباق در سامانه صیاد: در مورد چک های صیادی جدید، عدم ثبت چک در سامانه صیاد یا عدم انتقال صحیح آن به دارنده، می تواند دلیلی برای عدم اعتبار چک و به تبع آن، برائت ذمه باشد.

جمع آوری مستندات قوی و رسمی، کلید موفقیت در تمامی این مسیرهاست. هرچه مدارک معتبرتر و کامل تر باشند، احتمال موفقیت در دعوای اثبات برائت ذمه بیشتر خواهد بود و فرد می تواند با اطمینان بیشتری به دادگاه مراجعه کند.

دعوای اثبات برائت ذمه چک: مالی یا غیرمالی؟ صلاحیت و مراحل

وقتی فردی تصمیم می گیرد دعوای اثبات برائت ذمه چک را مطرح کند، گویی قدم در راهروهای دادگستری گذاشته است. در این مسیر، آگاهی از ماهیت دعوا، هزینه دادرسی، دادگاه صالح و مراحل رسیدگی، به او کمک می کند تا با دیدی باز و آمادگی کامل پیش برود و احساس سردرگمی نداشته باشد.

ماهیت دعوا: مالی یا غیرمالی؟

یکی از سوالات مهم برای هر فردی که قصد طرح این دعوا را دارد، این است که آیا دعوای اثبات برائت ذمه، مالی محسوب می شود یا خیر؟ پاسخ صریح این است که دعوای اثبات برائت ذمه یک دعوای مالی است. چرا؟ زیرا این دعوا مستقیماً با یک خواسته مالی (مانند وجه چک، مهریه، یا ثمن معامله) مرتبط است و هدف آن، رفع یک مسئولیت مالی از دوش خواهان است. این به آن معناست که هزینه های دادرسی نیز بر اساس مبلغ چک یا دین مورد ادعا محاسبه می شود که معمولاً شامل درصدی از ارزش خواسته است.

صلاحیت دادگاه

برای طرح این دعوا، دادگاه صالح، «دادگاه عمومی حقوقی» است. اما اینکه کدام دادگاه در کدام شهر، صلاحیت رسیدگی دارد، به چند عامل بستگی دارد:

• محل اقامت خوانده: اغلب دعاوی حقوقی، در دادگاه محل اقامت خوانده (کسی که علیه او دعوا مطرح می شود) اقامه می گردد.
• محل صدور یا پرداخت چک: در برخی موارد مربوط به چک، دادگاهی که چک در حوزه آن صادر یا قرار بوده پرداخت شود نیز می تواند صالح به رسیدگی باشد.

فرد باید با دقت، دادگاه صالح را شناسایی کند تا از اتلاف وقت و انرژی جلوگیری شود.

مراحل طرح دعوا

پروسه طرح و پیگیری دعوای اثبات برائت ذمه، شامل چند مرحله اساسی است که آشنایی با آن ها، به فرد اطمینان خاطر می دهد و او را در این مسیر یاری می رساند:

1. مشاوره حقوقی و جمع آوری مدارک: قبل از هر اقدامی، فرد باید با یک وکیل متخصص در امور اسناد تجاری و دعاوی چک مشورت کند. وکیل می تواند راهنمایی های لازم را در مورد جمع آوری مدارک و مستندات قوی ارائه دهد.
2. تنظیم و ثبت دادخواست: پس از جمع آوری مدارک، نوبت به تنظیم دادخواست می رسد. دادخواست باید شامل مشخصات خواهان و خوانده، خواسته (اثبات برائت ذمه و در صورت لزوم، توقف عملیات اجرایی و بطلان اجراییه)، و شرح دقیق دلایل و منضمات باشد. این دادخواست سپس در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه صالح ارسال می شود.
3. جلسه دادرسی و ارائه دلایل: در طول جلسات دادرسی، خواهان فرصت پیدا می کند تا دلایل و مستندات خود را به دادگاه ارائه دهد و از ادعای برائت ذمه خود دفاع کند. خوانده نیز فرصت دفاع از خود را خواهد داشت.
4. صدور رأی و امکان اعتراض: پس از بررسی دلایل و شنیدن دفاعیات طرفین، دادگاه رأی مقتضی را صادر می کند. در صورت عدم رضایت از رأی صادره، فرد می تواند در مهلت های قانونی، نسبت به آن اعتراض کرده و درخواست تجدیدنظر یا فرجام خواهی ارائه دهد.

در تمامی این مراحل، لزوم پیگیری منظم و ارائه مستندات قوی، از اهمیت بالایی برخوردار است. این اقدامات دقیق و هوشمندانه، شانس موفقیت در دعوا را به طور قابل توجهی افزایش می دهد و به فرد کمک می کند تا هرچه سریع تر به نتیجه مطلوب برسد و آرامش خود را بازیابد.

نمونه دادخواست اثبات برائت ذمه چک (بسیار دقیق و با جزئیات)

تهیه یک دادخواست دقیق و جامع، قلب دعوای اثبات برائت ذمه چک محسوب می شود. این برگه ی قانونی، در واقع داستان شما را با زبان قانون برای قاضی روایت می کند و هرچه این روایت مستندتر و شفاف تر باشد، مسیر برای احقاق حق هموارتر خواهد شد. در اینجا، یک نمونه دادخواست با جزئیات کامل و توضیحات راهگشا ارائه می شود تا هر فردی که خود را درگیر چنین وضعیتی می بیند، بتواند با اطمینان خاطر بیشتری اقدام کند و بداند که هر بخش از این سند چه هدفی را دنبال می کند.

تصور کنید که در حال تنظیم این سند هستید؛ هر کلمه، هر تاریخ و هر شماره اهمیتی ویژه دارد. این دادخواست، نه تنها یک درخواست، بلکه فریادی قانونی برای اثبات بی گناهی شماست.

معرفی بخش های دادخواست

پیش از ارائه نمونه دادخواست، نگاهی به بخش های اصلی آن می اندازیم تا درک عمیق تری از ساختار و محتوای آن به دست آورید:

• مشخصات خواهان و خوانده: این بخش شامل اطلاعات هویتی و آدرس کامل طرفین دعواست. دقت در درج صحیح این اطلاعات، اولین قدم برای شروع یک فرآیند حقوقی بی نقص است.
• وکیل (در صورت وجود): اگر فرد از وکیل استفاده می کند، مشخصات وکیل نیز در این بخش قید می شود. حضور وکیل، مانند داشتن یک راهنمای باتجربه در مسیری پر پیچ و خم است.
• خواسته: در این قسمت، به وضوح بیان می شود که از دادگاه چه درخواستی دارید. معمولاً «صدور حکم بر اثبات برائت ذمه خواهان از بابت چک» و در صورت لزوم، «توقف عملیات اجرایی» و «ابطال اجراییه» مطالبه می شود.
• دلایل و منضمات: این بخش، سند اثبات ادعای شماست و شامل لیست دقیق تمامی مدارک و مستنداتی می شود که برای اثبات برائت ذمه در اختیار دارید. هر مدرک، یک گواه بر ادعای شماست.
• شرح و خواسته: این قسمت، قلب دادخواست است. در اینجا، شما ماجرای خود را به تفصیل شرح می دهید، به گونه ای که هیچ ابهامی برای قاضی باقی نماند. از تاریخ صدور چک گرفته تا نحوه و تاریخ پرداخت دین یا هر دلیل دیگری که منجر به برائت ذمه شما شده است.

نمونه دادخواست جامع برای سناریو پرداخت وجه چک

در این سناریو، فرض بر این است که وجه چک قبلاً توسط صادرکننده یا ضامن پرداخت شده، اما دارنده همچنان اقدام به مطالبه آن نموده یا اجراییه صادر کرده است. این تجربه نشان می دهد که حتی پس از پرداخت، ممکن است فرد نیاز به دفاع قانونی برای اثبات آن داشته باشد.

به نام خداوند دادگر

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

خواهان:
نام: [نام کامل خواهان]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خواهان]
نام پدر: [نام پدر]
شماره ملی: [شماره ملی]
اقامتگاه: [آدرس کامل و دقیق خواهان]
تلفن تماس: [شماره تلفن]

خوانده:
نام: [نام کامل خوانده]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده]
نام پدر: [نام پدر]
شماره ملی: [شماره ملی]
اقامتگاه: [آدرس کامل و دقیق خوانده]
تلفن تماس: [شماره تلفن]

وکیل: [در صورت وجود: نام، نام خانوادگی، شماره پروانه و کانون وکلا، آدرس کامل]

خواسته:

    
صدور حکم بر اثبات برائت ذمه خواهان از بابت یک فقره چک به شماره [شماره چک]، مورخ [تاریخ سررسید چک]، به مبلغ [مبلغ چک به ریال و حروف] ریال، صادره از حساب شماره [شماره حساب] بانک [نام بانک]، شعبه [نام شعبه]، در وجه [نام دارنده اولیه یا حواله کرد].
    
صدور دستور موقت مبنی بر توقف عملیات اجرایی پرونده [شماره پرونده اجرایی یا شماره اجراییه] صادره از [نام مرجع صادرکننده اجراییه، مثلاً دایره اجرای احکام دادگستری/اجرای ثبت] (در صورت وجود عملیات اجرایی).
    
صدور حکم بر ابطال اجراییه شماره [شماره اجراییه] صادره از [نام مرجع صادرکننده اجراییه] (در صورت صدور اجراییه و عدم نیاز به دستور موقت).
    
محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل، و سایر هزینه های قانونی) در حق خواهان.


دلایل و منضمات:

    
تصویر مصدق یک فقره چک به شماره [شماره چک]
    
تصویر مصدق [رسید کتبی پرداخت وجه/پرینت حساب بانکی حاوی واریز وجه/رسید حواله یا فیش واریز/گواهینامه عدم پرداخت چک]
    
تصویر مصدق [سند یا قرارداد فسخ شده/حکم دادگاه مبنی بر بطلان معامله/مستندات تهاتر] (در صورت ارتباط با دلایل برائت)
    
تصویر مصدق اظهارنامه شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] (در صورت ارسال اظهارنامه به خوانده)
    
استشهادیه [در صورت وجود شهود و تنظیم استشهادیه]
    
سایر مدارک و مستندات موجود که به اثبات ادعا کمک می کند.


شرح و خواسته:

احتراماً به استحضار عالی می رساند:
اینجانب خواهان، در تاریخ [تاریخ صدور چک]، یک فقره چک به شماره [شماره چک]، به مبلغ [مبلغ چک] ریال، از حساب [شماره حساب] بانک [نام بانک]، در وجه خوانده محترم [نام خوانده] یا حواله کرد صادر نموده ام. (یا: چک مذکور را به عنوان ضامن یا ظهرنویس امضاء نموده ام).
علی رغم آنکه وجه چک مذکور در تاریخ [تاریخ پرداخت] به صورت [نحوه پرداخت: مثلاً واریز نقدی به حساب، حواله بانکی، تسویه حساب در یک معامله دیگر] توسط اینجانب [یا به نمایندگی از اینجانب] به خوانده محترم پرداخت گردیده است، ایشان متأسفانه با سوءاستفاده از وضعیت [مثلاً عدم دریافت رسید کتبی در ابتدا، یا عدم توجه به توافقات صورت گرفته]، از استرداد چک خودداری کرده و اکنون مدعی طلبکاری بابت وجه چک مزبور می باشند. [یا: اقدام به طرح دعوای مطالبه وجه چک/درخواست صدور اجراییه شماره [شماره اجراییه] از [مرجع صادرکننده اجراییه] نموده اند.]
مدارک و مستندات پیوست (از جمله [رسید کتبی پرداخت وجه، پرینت حساب بانکی حاوی واریز وجه، شهادت شهود] که به تأیید دادگاه محترم خواهد رسید)، به وضوح حکایت از پرداخت کامل وجه چک و برائت ذمه خواهان از این بابت دارد. در واقع، با پرداخت دین، هیچ گونه تعهد مالی دیگری از این بابت بر عهده اینجانب نیست و ادامه ادعای خوانده، فاقد وجاهت قانونی است.
لذا با تقدیم این دادخواست، از محضر محترم دادگاه استدعا دارد با عنایت به دلایل و منضمات ارائه شده و پس از رسیدگی های لازم، نخست با صدور دستور موقت مبنی بر توقف عملیات اجرایی (در صورت جریان داشتن)، و سپس با صدور حکم نهایی بر اثبات برائت ذمه خواهان از بابت چک مذکور و ابطال اجراییه احتمالی صادره، و همچنین محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی، حق و عدالت را جاری فرمایید.

با نهایت احترام و تقدیم،

[امضاء خواهان یا وکیل وی]
[تاریخ]

نمونه دادخواست برای سناریو اثبات امانی بودن چک

اثبات امانی بودن چک، غالباً پیچیده تر است و نیازمند دلایل محکم تری است، به خصوص که این ادعا تنها در روابط مستقیم بین صادرکننده و دارنده اولیه قابل استماع است. وقتی فردی چک خود را به عنوان امانت می سپارد، احساس می کند که طرف مقابل به اعتماد او احترام می گذارد، اما گاهی این اعتماد خدشه دار می شود و فرد را در موقعیت دفاع قرار می دهد. در اینجا بر روی اثبات رابطه امانی و سوءاستفاده از چک تمرکز می شود:

به نام خداوند دادگر

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

خواهان:
نام: [نام کامل خواهان]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خواهان]
نام پدر: [نام پدر]
شماره ملی: [شماره ملی]
اقامتگاه: [آدرس کامل و دقیق خواهان]
تلفن تماس: [شماره تلفن]

خوانده:
نام: [نام کامل خوانده]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده]
نام پدر: [نام پدر]
شماره ملی: [شماره ملی]
اقامتگاه: [آدرس کامل و دقیق خوانده]
تلفن تماس: [شماره تلفن]

وکیل: [در صورت وجود: نام، نام خانوادگی، شماره پروانه و کانون وکلا، آدرس کامل]

خواسته:

    
صدور حکم بر اثبات امانی بودن یک فقره چک به شماره [شماره چک]، مورخ [تاریخ سررسید چک]، به مبلغ [مبلغ چک به ریال و حروف] ریال، صادره از حساب شماره [شماره حساب] بانک [نام بانک]، شعبه [نام شعبه]، در وجه [نام دارنده اولیه یا حواله کرد].
    
صدور حکم بر اثبات برائت ذمه خواهان از بابت چک مذکور به جهت سوءاستفاده از چک امانی.
    
صدور دستور موقت مبنی بر توقف عملیات اجرایی پرونده [شماره پرونده اجرایی یا شماره اجراییه] (در صورت وجود).
    
صدور حکم بر ابطال اجراییه شماره [شماره اجراییه] (در صورت صدور اجراییه).
    
محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی.


دلایل و منضمات:

    
تصویر مصدق یک فقره چک به شماره [شماره چک]
    
تصویر مصدق [قرارداد امانی/تعهدنامه امانی/مبایعه نامه اصلی] (که نشان دهنده رابطه امانی باشد)
    
تصویر مصدق اظهارنامه شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] (که طی آن خواهان از خوانده درخواست استرداد چک را نموده است)
    
استشهادیه از شهود مطلع بر رابطه امانی و نحوه صدور چک
    
مکاتبات و پیام های رد و بدل شده میان خواهان و خوانده (در صورت وجود و مرتبط بودن)
    
سایر مدارک و مستندات موجود.


شرح و خواسته:

احتراماً به استحضار عالی می رساند:
اینجانب خواهان، در تاریخ [تاریخ صدور چک]، یک فقره چک به شماره [شماره چک]، به مبلغ [مبلغ چک] ریال، از حساب [شماره حساب] بانک [نام بانک]، در وجه خوانده محترم [نام خوانده] صادر نموده و آن را به صورت امانت و جهت [توضیح دقیق هدف از امانت بودن چک، مثلاً تضمین حسن انجام کار در یک قرارداد ساختمانی، یا تضمین بازپرداخت وامی که هنوز وصول نشده بود] در اختیار ایشان قرار داده ام. تمامی توافقات و شواهد حکایت از آن دارد که این چک صرفاً جنبه امانی داشته و بنا بر این بوده است که در صورت عدم [تحقق شرط امانت، انجام کار، یا وصول وجه اصلی]، چک مسترد گردد و هرگز قرار بر وصول آن نبوده است.
متأسفانه، خوانده محترم با سوءاستفاده از اعتماد و رابطه امانی موجود میان ما، و بدون اینکه شرایط وصول چک محقق شده باشد، در تاریخ [تاریخ برگشت چک] اقدام به برگشت زدن چک نموده و اکنون نیز با [توضیح اقدام خوانده: مثلاً مطالبه وجه چک یا درخواست صدور اجراییه] به دنبال دریافت وجه آن است که این اقدام کاملاً برخلاف تعهد و توافقات اولیه است و به سوءاستفاده از چک امانی تعبیر می شود.
مدارک و مستندات پیوست (مانند [قرارداد امانی، شهادت شهود، اظهارنامه ارسالی]) به وضوح رابطه مستقیم و امانی بین اینجانب و خوانده محترم و همچنین عدم تحقق شرط وصول چک را اثبات می نماید. لذا با تقدیم این دادخواست، از محضر محترم دادگاه استدعا دارد با عنایت به دلایل و منضمات ارائه شده و پس از رسیدگی های لازم، نخست با صدور دستور موقت مبنی بر توقف عملیات اجرایی (در صورت جریان داشتن)، و سپس با صدور حکم نهایی بر اثبات امانی بودن چک و متعاقباً اثبات برائت ذمه خواهان از بابت چک مذکور و ابطال اجراییه احتمالی صادره، و همچنین محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی، حق و عدالت را جاری فرمایید.

با نهایت احترام و تقدیم،

[امضاء خواهان یا وکیل وی]
[تاریخ]

اهمیت دفاع هوشمندانه و مشاوره تخصصی

در پایان این سفر حقوقی، درمی یابیم که دعوای اثبات برائت ذمه چک، هرچند پیچیده به نظر می رسد، اما با آگاهی و اقدام به موقع، کاملاً قابل مدیریت است. حس ناشی از رهایی از یک بدهی ناعادلانه، ارزشی بی بدیل دارد و برای رسیدن به آن، هیچ تلاشی بیهوده نیست. از شناخت مبانی قانونی و اسباب سقوط تعهد گرفته تا جمع آوری مستندات قوی و تنظیم یک دادخواست دقیق، هر مرحله نیازمند دقت و توجه است. تجربه نشان داده که کوچک ترین غفلت می تواند فرد را با چالش های بزرگ تری مواجه سازد.

با این حال، باید پذیرفت که مواجهه با قوانین و رویه های قضایی برای افراد عادی دشوار است. در چنین شرایطی، نقش یک وکیل متخصص، به مثابه چراغ راهی در تاریکی است. وکیل با دانش حقوقی عمیق و تجربه عملی، می تواند فرد را از پیچ و خم های دادرسی عبور دهد، در جمع آوری مدارک یاری رساند، دادخواستی متقن تنظیم کند و در نهایت، به او در اثبات برائت ذمه و اعاده آرامش کمک کند. اقدام به موقع، جمع آوری مستندات مستحکم و مهم تر از همه، بهره گیری از مشاوره وکلای متخصص در دعاوی مربوط به چک، کلید موفقیت در این مسیر حقوقی است.