نمونه شکواییه ترک انفاق

نمونه شکواییه ترک انفاق، سندی قانونی است که به شما امکان می دهد در برابر عدم پرداخت نفقه از سوی همسر یا پدر، حقوق خود را مطالبه کنید. این شکواییه، آغاز مسیری حقوقی برای احقاق حق و مجازات متخلف است.

تصور کنید روزی با چالش عدم دریافت نفقه مواجه می شوید؛ هزینه های زندگی لحظه به لحظه افزایش می یابد و بار مسئولیت بر دوش شما سنگینی می کند. در چنین شرایطی، آگاهی از حقوق قانونی و ابزارهای در دسترس، می تواند چراغ راهی برای بازپس گیری آرامش و استقلال مالی باشد. شکواییه ترک انفاق دقیقاً همین ابزار است. این مقاله، راهنمایی جامع و کاربردی است که از نخستین گام های حقوقی تا تنظیم و پیگیری یک شکواییه موفق، شما را همراهی می کند. هر آنچه برای درک مبانی حقوقی، شرایط لازم، مدارک ضروری و مراحل عملی این مسیر نیاز دارید، در اینجا با زبانی ساده و در عین حال دقیق، روایت شده است.

هدف از این روایت، تنها ارائه اطلاعات خشک حقوقی نیست، بلکه ایجاد حس توانمندی و اطمینان در شماست تا بتوانید با آگاهی کامل و بدون دغدغه، حقوق تضییع شده خود را دنبال کنید. در این مسیر، همراهی و مشاوره با وکلای مجرب می تواند پیچیدگی های راه را هموار سازد و شانس موفقیت شما را افزایش دهد.

مبانی حقوقی نفقه و جرم ترک انفاق

پیش از آنکه به چگونگی تنظیم شکواییه ترک انفاق بپردازیم، لازم است درک روشنی از مفهوم نفقه و مبانی قانونی جرم ترک انفاق داشته باشیم. این شناخت، بنیاد محکمی برای پیگیری حقوقی فراهم می آورد و به شما کمک می کند با اطمینان بیشتری گام بردارید.

نفقه چیست؟ تعریف و موارد شمول نفقه

نفقه، فراتر از یک مبلغ مالی ساده، تعهدی حقوقی است که در قانون مدنی و قانون حمایت خانواده تعریف شده و به تأمین نیازهای اساسی افراد واجب النفقه اشاره دارد. این مفهوم، آرامش و آسایش زندگی را دربرمی گیرد و شامل طیف وسیعی از هزینه ها می شود. برای زوجه، نفقه شامل تمامی نیازهای متعارف و متناسب با شأن اوست. این نیازها از مسکن و پوشاک و غذا فراتر رفته و شامل اثاث منزل، هزینه های درمانی و بهداشتی و حتی خادم، در صورت عادت یا احتیاج، می شود. این حقوق، فارغ از تمکن مالی خود زن، بر عهده مرد قرار دارد.

اما نفقه تنها به زوجه محدود نمی شود. نفقه فرزندان و سایر واجب النفقه، از جمله پدر و مادر و اجداد و نوه، نیز بخشی از این تعهد قانونی است. برای فرزندان، این نفقه تا زمانی که توانایی اداره امور مالی خود را نداشته باشند (مانند دوره صغر، جنون یا عجز از کسب معاش) بر عهده پدر است و در صورت عدم توانایی پدر، به ترتیب بر عهده جد پدری و سپس مادر قرار می گیرد. در واقع، قانون، زنجیره ای از مسئولیت ها را برای حفظ کرامت و زندگی حداقلی افراد خانواده ایجاد کرده است.

مبنای قانونی نفقه زوجه و فرزندان

مبنای قانونی نفقه، در قوانین ایران به وضوح تبیین شده است:

• مبنای قانونی نفقه زوجه: ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی به صراحت بیان می کند: در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است. این ماده، سنگ بنای مسئولیت زوج در قبال همسرش را تشکیل می دهد و نشان می دهد که این تعهد، با انعقاد عقد دائم شکل می گیرد.
• مبنای قانونی نفقه فرزندان و سایر واجب النفقه: مواد ۱۱۹۹ و ۱۲۰۶ قانون مدنی نیز به ترتیب، تکلیف نفقه اولاد را بر عهده پدر (در صورت فقر اولاد و تمکن پدر) و سپس اجداد و مادر قرار می دهد. ماده ۱۲۰۶ همچنین تعیین می کند که نفقه اقارب (بستگان) فقط نسبت به گذشته قابل مطالبه است و برای آینده، تنها در صورت حکم دادگاه قابل اجراست، در حالی که نفقه زن، هم برای گذشته و هم برای آینده، قابل مطالبه است.

جرم ترک انفاق: تبیین ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده

خودداری از پرداخت نفقه، صرفاً یک تخلف مدنی نیست، بلکه در بسیاری از موارد به عنوان جرمی کیفری تلقی می شود که می تواند پیامدهای جدی برای فرد خاطی به همراه داشته باشد. ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، به وضوح این جرم را تعریف و مجازات آن را تعیین کرده است. این ماده بیان می دارد: هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و در صورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزایی یا اجرای مجازات موقوف می شود.

این بدان معناست که اگر مردی توانایی مالی برای پرداخت نفقه را داشته باشد اما عمداً از انجام این وظیفه شانه خالی کند، ممکن است با حکم حبس (از شش ماه و یک روز تا دو سال) روبرو شود. این جرم، جنبه خصوصی محض دارد؛ یعنی بدون شکایت شاکی خصوصی (زن یا فرد واجب النفقه دیگر)، دادسرا نمی تواند به آن رسیدگی کند و با گذشت شاکی، حتی در میانه راه پرونده، تعقیب کیفری یا اجرای مجازات متوقف خواهد شد.

نکته مهم اینجاست که پیش از تصویب این قانون، ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) نیز به جرم ترک انفاق اشاره داشت، اما با تصویب ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده، مقررات مربوط به ترک انفاق در این قانون جدید جامع تر و به روزتر شده و باید بر اساس آن عمل شود. بنابراین، هرگاه سخن از جرم ترک انفاق به میان می آید، تمرکز اصلی بر ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده خواهد بود.

مطالبه نفقه از نظر قانونی حق مسلم زوجه و افراد واجب النفقه است و عدم پرداخت آن با وجود تمکن مالی، می تواند پیامدهای کیفری جدی برای زوج به همراه داشته باشد.

شرایط حیاتی برای تحقق جرم ترک انفاق (تحلیل جامع)

آگاهی از شرایط لازم برای تحقق جرم ترک انفاق، مانند نقشه راهی است که به شما کمک می کند تا با دقت و اطمینان بیشتری در این مسیر حقوقی گام بردارید. هر یک از این شرایط، ستونی برای اثبات ادعای شما محسوب می شود.

شرط ۱: وجود رابطه زوجیت دائم یا قرابت واجب النفقه

اساس پرداخت نفقه، وجود یک رابطه حقوقی مشروع است. بدون این رابطه، نمی توان ادعای ترک انفاق را مطرح کرد.

• برای زوجه: تنها در عقد دائم است که حق نفقه برای زن ایجاد می شود. اگرچه در گذشته برخی تفاوت ها در ثبت رسمی وجود داشت، اما امروزه حتی صیغه نامه ای که صراحتاً قید دائم بودن را داشته باشد، می تواند مبنای ادعای نفقه قرار گیرد. در صورتی که دائم یا موقت بودن عقد برای مرجع قضایی محل تردید باشد، ممکن است نیاز به تعیین تکلیف این موضوع در دادگاه خانواده باشد.
• برای فرزندان: رابطه نسبی (فرزندی) اساس این حق است. فرزندان صغیر، مجنون یا بیمار، و یا آن دسته از فرزندانی که توانایی کسب معاش ندارند، به طور کامل واجب النفقه محسوب می شوند. در اینجا، تمکین یا عدم تمکین فرزند، هیچ تأثیری در حق نفقه او ندارد.

شرط ۲: تمکن مالی زوج/پدر (مشتکی عنه)

یکی از مهمترین ارکان جرم ترک انفاق، توانایی مالی فرد متعهد به نفقه است. نمی توان از کسی که خود در عسر و حرج مالی قرار دارد، انتظار پرداخت نفقه را داشت. مسئولیت اثبات این تمکن مالی بر عهده شاکی است.

نحوه اثبات تمکن مالی:

• فیش حقوقی: اگر زوج کارمند باشد.
• سند املاک و مستغلات: مالکیت خانه، زمین، باغ و …
• سند خودرو: خودروهای گران قیمت یا متعدد.
• گردش حساب بانکی: نشان دهنده ورودی و خروجی های مالی قابل توجه.
• شهادت شهود: افرادی که از وضعیت مالی زوج اطلاع دارند.
• قولنامه ها و اسناد: مرتبط با معاملات و دارایی ها.
• لیست بیمه: برای افرادی که شغل آزاد دارند و بیمه پرداخت می کنند.

جمع آوری این مدارک به شما کمک می کند تا پرونده ای محکم تر داشته باشید.

شرط ۳: عدم پرداخت نفقه برای مدت مشخص

برای اینکه ترک انفاق به عنوان جرم تلقی شود، صرف یک روز عدم پرداخت کافی نیست. معمولاً این عدم پرداخت باید برای یک مدت زمان مشخص ادامه داشته باشد. اگرچه قانون حداقل مدت زمان خاصی را مشخص نکرده است، اما رویه قضایی نشان می دهد که عدم پرداخت نفقه برای حداقل چند ماه (معمولاً از زمان مطالبه رسمی) می تواند مبنای طرح شکایت کیفری باشد. البته در خصوص نفقه زوجه، حتی عدم پرداخت نفقه یک ماه نیز قابل شکایت کیفری است.

شرط ۴: مطالبه رسمی نفقه توسط ذی نفع

برای آنکه جرم ترک انفاق شکل بگیرد، لازم است نفقه توسط ذی نفع مطالبه شده باشد. این مطالبه باید به صورت رسمی صورت گیرد تا برای دادگاه قابل اثبات باشد.

• اهمیت و نحوه ارسال اظهارنامه رسمی مطالبه نفقه: ارسال اظهارنامه رسمی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، قوی ترین و معتبرترین روش برای اثبات مطالبه نفقه است. در این اظهارنامه، شما به طور رسمی از زوج می خواهید تا نفقه شما را پرداخت کند و مهلتی را برای او تعیین می کنید. محتوای اظهارنامه باید شامل مشخصات کامل طرفین، تاریخ عقد، مبلغ نفقه درخواستی و مهلت پرداخت باشد. دریافت رسید ابلاغ اظهارنامه به زوج، از مدارک بسیار مهم در پرونده خواهد بود.
• نقش مطالبه شفاهی در اثبات: اگرچه مطالبه شفاهی (گفتگوهای خانوادگی) نیز ممکن است رخ دهد، اما اثبات آن در دادگاه دشوار است و به تنهایی ممکن است کافی نباشد. با این حال، شهادت شهود مبنی بر مطالبه شفاهی، می تواند در کنار اظهارنامه رسمی، ادعای شما را تقویت کند.

شرط ۵: تمکین زوجه و موارد استثناء (موضوع چالش برانگیز)

شرط تمکین زوجه یکی از پیچیده ترین و چالش برانگیزترین مسائل در دعاوی نفقه زوجه است. برای اینکه زن مستحق نفقه باشد، باید از همسر خود تمکین کند، مگر در موارد استثناء.

• تمکین عام و خاص چیست؟
  • تمکین عام: به معنای حضور در منزل مشترک، حسن معاشرت، انجام وظایف زناشویی، و پذیرش ریاست مرد بر خانواده است.
  • تمکین خاص: به معنای رابطه زناشویی است.
• حق حبس زوجه (ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی): یکی از مهمترین استثنائات تمکین، حق حبس است. ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی بیان می دارد: زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود. این یعنی اگر مهریه زن «حال» باشد (یعنی زمان پرداخت آن فرارسیده باشد و مقید به زمان خاصی نباشد)، زن می تواند تا زمانی که مهریه خود را به طور کامل دریافت نکرده، از تمکین عام و خاص خودداری کند، بدون آنکه حق نفقه او ساقط شود.
• تبصره ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده: این تبصره اهمیت فوق العاده ای در مورد زوجه ای که از حق حبس استفاده می کند، دارد. تبصره مذکور صراحتاً اعلام می کند: امتناع از پرداخت نفقه زوجه ای که به موجب قانون مجاز به عدم تمکین است… مشمول مقررات این ماده است. این تبصره، مشکلاتی را که پیش از این برای زنانی که از حق حبس استفاده می کردند و نمی توانستند شکایت کیفری ترک انفاق را مطرح کنند، برطرف کرده است. بنابراین، زنی که با استفاده از حق حبس، تمکین نمی کند، همچنان مستحق نفقه کیفری است و می تواند از همسر خود شکایت ترک انفاق کند.
• سایر موارد موجه عدم تمکین: جدای از حق حبس، موارد دیگری نیز وجود دارد که عدم تمکین زوجه را موجه می سازد و حق نفقه او را ساقط نمی کند:
  • بیماری یا عذر موجه شرعی و قانونی.
  • عسر و حرج: مانند زمانی که زندگی با زوج به دلیل بدرفتاری، سوءمعاشرت، اعتیاد، یا بیماری های مقاربتی غیرقابل تحمل باشد.
  • شروط ضمن عقد نکاح: اگر زن در ضمن عقد شروطی را در خصوص محل سکونت یا اجازه کار و تحصیل، با زوج توافق کرده باشد و زوج این شروط را نقض کند.
• نکته مهم: لازم به ذکر است که نفقه فرزندان و سایر واجب النفقه، مشروط به تمکین نیست. این حق، مستقل از هرگونه شرطی است و تنها بر اساس رابطه نسبی و نیاز مالی فرد واجب النفقه، ایجاد می شود.

مراحل گام به گام تنظیم و ارائه شکواییه ترک انفاق

پس از شناخت مبانی و شرایط حقوقی، نوبت به گام های عملی برای تنظیم و ارائه شکواییه ترک انفاق می رسد. هر یک از این مراحل، نیازمند دقت و توجه ویژه ای است تا پرونده شما با موفقیت به پیش برود.

گام ۱: دریافت مشاوره حقوقی تخصصی

شروع هر مسیر حقوقی بدون مشاوره، مانند گام نهادن در تاریکی است. قبل از هر اقدامی، شدیداً توصیه می شود با یک وکیل متخصص در امور خانواده مشورت کنید. یک وکیل مجرب می تواند:

• شرایط خاص پرونده شما را به دقت بررسی کند و شما را از جزئیات و پیچیدگی های احتمالی آگاه سازد.
• به شما کمک کند تا تمامی مدارک لازم را جمع آوری و آماده کنید.
• مسیر قانونی مناسب (کیفری، حقوقی یا هر دو) را برای شما ترسیم کند.
• از بروز اشتباهات رایج که منجر به طولانی شدن روند یا رد شکواییه می شود، جلوگیری کند.

این گام اولیه، سرمایه گذاری برای افزایش شانس موفقیت و صرفه جویی در وقت و انرژی شماست.

گام ۲: جمع آوری و آماده سازی مدارک و شواهد

مدارک و شواهد، ستون فقرات هر پرونده حقوقی هستند. هرچه مدارک شما کامل تر و مستدل تر باشند، ادعای شما از اعتبار بیشتری برخوردار خواهد بود. یک چک لیست جامع برای جمع آوری مدارک شامل موارد زیر است:

• اصل و کپی برابر اصل سند ازدواج دائم (برای زوجه) یا شناسنامه فرزندان (برای نفقه فرزندان).
• کارت ملی و شناسنامه شاکی (و قیم قانونی در صورت لزوم).
• اصل و کپی اظهارنامه رسمی مطالبه نفقه با رسید ابلاغ (اهمیت این مدرک حیاتی است).
• شواهد اثبات تمکن مالی زوج/پدر:
  • فیش حقوقی، گواهی اشتغال به کار.
  • لیست بیمه، کارت بازرگانی یا پروانه کسب.
  • سند املاک (خانه، زمین، مغازه) و خودرو.
  • قولنامه ها و قراردادهای مهم.
  • پرینت گردش حساب بانکی (با درخواست دادگاه).
  • هرگونه مدرکی که نشان دهنده دارایی و درآمد زوج باشد.
• شهادت شهود: اگر شاهدانی دارید که از عدم پرداخت نفقه یا تمکن مالی زوج اطلاع دارند، نام، مشخصات کامل، آدرس و توضیح شهادت آن ها را آماده کنید.
• مدارک دال بر عدم پرداخت نفقه: مانند فاکتورهای هزینه هایی که خودتان پرداخت کرده اید، پرینت بانکی نشان دهنده عدم واریز، یا هر مدرک دیگری که ثابت کند نفقه دریافت نشده است.

گام ۳: نگارش متن شکواییه

نگارش شکواییه، قلب پرونده شماست و باید با دقت و وضوح کامل انجام شود. در یک شکواییه باید تمام جزئیات به صورت مستدل و مستند ذکر شود. اجزای ضروری شکواییه شامل موارد زیر است:

• مشخصات دقیق طرفین: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس و شماره تماس شاکی و مشتکی عنه.
• موضوع شکایت: به وضوح قید شود ترک انفاق.
• شرح کامل و مستدل واقعه:
  • اشاره به تاریخ عقد ازدواج دائم یا رابطه قرابت.
  • تاریخ دقیق شروع عدم پرداخت نفقه.
  • میزان نفقه معوقه (اگر قابل تخمین باشد).
  • اشاره به ارسال اظهارنامه مطالبه نفقه (با ذکر شماره و تاریخ).
  • ذکر اینکه شاکی تمکین کرده یا از حق حبس استفاده نموده است (برای زوجه).
  • ذکر دلایل و شواهد تمکن مالی زوج.
• دلایل و مستندات: تمامی مدارکی که در گام قبل جمع آوری کرده اید، باید به عنوان دلایل و مستندات پیوست شکواییه ذکر شوند.
• خواسته: به وضوح خواسته خود را بیان کنید؛ مثلاً تقاضای تعقیب کیفری و مجازات مشتکی عنه به جرم ترک انفاق و الزام ایشان به پرداخت نفقه معوقه و جاری.

نکات نگارشی: تلاش کنید متن ایجاز، صراحت و روشنی داشته باشد. از اطاله کلام پرهیز کرده و مستقیماً به اصل موضوع بپردازید. اشاره به مواد قانونی مرتبط (مانند ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده) اعتبار شکواییه شما را افزایش می دهد.

گام ۴: ثبت شکواییه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پس از نگارش و تکمیل شکواییه و آماده سازی مدارک، نوبت به ثبت رسمی آن می رسد. امروزه، این کار از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود:

• به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید.
• شکواییه و تمامی مدارک خود را به متصدی مربوطه تحویل دهید.
• هزینه های مربوط به ثبت شکواییه و دادرسی را پرداخت کنید (این هزینه ها در سال ۱۴۰۴ حدود ۱.۵ تا ۳ میلیون ریال متغیر است و لازم است پیش از مراجعه از مبلغ دقیق آن مطلع شوید).
• پس از ثبت، یک کد رهگیری دریافت خواهید کرد. این کد برای پیگیری پرونده شما در سامانه ثنا بسیار اهمیت دارد.

امکان ثبت آنلاین از طریق سامانه ثنا (sana.adliran.ir) نیز وجود دارد، اما معمولاً برای اطمینان از صحت و تکمیل مدارک، مراجعه حضوری به دفاتر خدمات قضایی توصیه می شود.

گام ۵: پیگیری پرونده در دادسرا و دادگاه

پس از ثبت شکواییه، مسیر پیگیری پرونده آغاز می شود:

• ارجاع پرونده به بازپرسی/دادیاری (تحقیقات مقدماتی): پرونده شما ابتدا به یکی از شعب بازپرسی یا دادیاری دادسرای عمومی و انقلاب ارجاع داده می شود. در این مرحله، تحقیقات مقدماتی برای صحت سنجی ادعاهای شاکی انجام می شود.
• احضار و تحقیقات از طرفین و شهود: بازپرس/دادیار ممکن است طرفین (شاکی و مشتکی عنه) و شهود معرفی شده را برای اخذ اظهارات احضار کند. ارائه توضیحات کامل و مستند در این جلسات بسیار حیاتی است.
• صدور قرار مجرمیت یا منع تعقیب: پس از انجام تحقیقات، بازپرس یکی از این دو قرار را صادر می کند:
  • قرار مجرمیت: اگر دلایل کافی برای وقوع جرم ترک انفاق وجود داشته باشد.
  • قرار منع تعقیب: اگر دلایل کافی برای اثبات جرم وجود نداشته باشد. در صورت صدور قرار منع تعقیب، شاکی می تواند به آن اعتراض کند.
• ارسال پرونده به دادگاه کیفری دو: در صورت صدور قرار مجرمیت و تأیید آن، پرونده برای صدور رأی به دادگاه کیفری دو ارجاع می شود.
• روند دادرسی در دادگاه کیفری دو و صدور رأی: دادگاه کیفری دو، با بررسی مجدد شواهد و اظهارات، حکم نهایی را صادر می کند. در صورت احراز جرم، حکم به مجازات حبس تعزیری (درجه شش) و/یا پرداخت نفقه معوقه و جاری خواهد بود.
• حق تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی: هر یک از طرفین که به رأی دادگاه اعتراض داشته باشند، می توانند در مهلت قانونی (معمولاً ۲۰ روز) درخواست تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان و در مراحل بالاتر، فرجام خواهی در دیوان عالی کشور را مطرح کنند.
• مدت زمان تقریبی رسیدگی پرونده: بسته به پیچیدگی پرونده، حجم کار مراجع قضایی و کامل بودن مدارک، فرآیند رسیدگی ممکن است از ۳ تا ۸ ماه یا حتی بیشتر به طول انجامد. صبر و پیگیری مستمر در این مرحله اهمیت فراوانی دارد.

نمونه شکواییه ترک انفاق (چندین نمونه کاربردی و کامل)

برای سهولت کار شما، در اینجا چند نمونه شکواییه ترک انفاق برای سناریوهای مختلف ارائه شده است. توجه داشته باشید که این نمونه ها قالب کلی هستند و باید با اطلاعات و جزئیات پرونده خودتان تکمیل شوند.

نمونه ۱: شکواییه ترک انفاق زوجه (سناریو عمومی)

این نمونه برای زمانی است که زوجه به طور معمول در منزل مشترک تمکین کرده و زوج از پرداخت نفقه خودداری نموده است.

بسمه تعالی
شکواییه ترک انفاق

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان محل اقامت]

مشخصات شاکی (زوجه):
نام و نام خانوادگی: [نام کامل شاکی]
نام پدر: [نام پدر شاکی]
کد ملی: [کد ملی شاکی]
شماره تماس: [شماره تماس شاکی]
اقامتگاه: [آدرس دقیق محل سکونت شاکی، شامل کد پستی]

مشخصات مشتکی عنه (زوج):
نام و نام خانوادگی: [نام کامل مشتکی عنه]
نام پدر: [نام پدر مشتکی عنه]
کد ملی: [کد ملی مشتکی عنه]
شماره تماس: [شماره تماس مشتکی عنه]
اقامتگاه: [آدرس دقیق محل سکونت مشتکی عنه، شامل کد پستی]

موضوع شکایت:
تقاضای رسیدگی به جرم ترک انفاق و الزام مشتکی عنه به پرداخت نفقه معوقه و جاری، به انضمام کلیه خسارات دادرسی و هزینه کارشناسی (در صورت لزوم)، با استناد به ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده و ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی.

شرح شکایت:
احتراماً به استحضار می رساند:
اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی]، به موجب سند ازدواج دائم شماره [شماره سند ازدواج] مورخ [تاریخ عقد] صادره از دفتر ازدواج شماره [شماره دفترخانه] شهرستان [نام شهرستان دفترخانه]، همسر شرعی و قانونی آقای [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه] می باشم (تصویر مصدق سند ازدواج پیوست می گردد).
مشتکی عنه با وجود تمکن مالی کافی (که دلایل اثبات آن از قبیل [ذکر نوع دلایل مانند فیش حقوقی، سند ملک، شهادت شهود] پیوست شکواییه است)، از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت نفقه، مثال: ۰۱/۰۷/۱۴۰۲] تاکنون، بدون دلیل شرعی و قانونی موجه، از پرداخت نفقه اینجانب خودداری کرده است. لازم به ذکر است که اینجانب در طول این مدت، به تمامی وظایف قانونی و شرعی خود عمل نموده و در منزل مشترک حاضر بوده ام.
همچنین، مراتب مطالبه نفقه، طی اظهارنامه رسمی شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ارسال اظهارنامه] از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به مشتکی عنه ابلاغ گردیده، اما متأسفانه تا کنون هیچ اقدامی از سوی ایشان جهت پرداخت نفقه صورت نپذیرفته است.
نظر به اینکه عدم پرداخت نفقه، علاوه بر جنبه حقوقی، واجد جنبه کیفری نیز بوده و موجب عسر و حرج فراوان اینجانب گردیده است، لذا با استناد به ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، از مقام محترم قضایی تقاضای صدور دستور مقتضی جهت تعقیب کیفری و مجازات مشتکی عنه و همچنین الزام ایشان به پرداخت نفقه معوقه از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت] تا زمان صدور حکم و نیز نفقه جاری را استدعا دارم.

دلایل و مستندات:
۱. تصویر مصدق سند ازدواج دائم.
۲. تصویر مصدق شناسنامه و کارت ملی شاکی.
۳. تصویر مصدق اظهارنامه مطالبه نفقه به همراه رسید ابلاغ.
۴. [ذکر مدارک اثبات تمکن مالی زوج، مثال: تصویر فیش حقوقی، کپی سند ملک، استشهادیه شهود].
۵. شهادت شهود (در صورت وجود و معرفی).

مدارک پیوست:
(لیست مدارک همانند دلایل و مستندات)

با احترام فراوان
[نام و نام خانوادگی شاکی]
[تاریخ تنظیم شکواییه]
[امضاء و اثر انگشت شاکی]

نمونه ۲: شکواییه ترک انفاق زوجه (با استفاده از حق حبس)

این نمونه زمانی کاربرد دارد که زوجه با استناد به حق حبس خود (عدم دریافت مهریه حال)، از تمکین خودداری کرده و زوج نفقه او را پرداخت نمی کند. در این حالت، باید به ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی و تبصره ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده استناد شود.

بسمه تعالی
شکواییه ترک انفاق (با استفاده از حق حبس)

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان محل اقامت]

مشخصات شاکی (زوجه):
نام و نام خانوادگی: [نام کامل شاکی]
نام پدر: [نام پدر شاکی]
کد ملی: [کد ملی شاکی]
شماره تماس: [شماره تماس شاکی]
اقامتگاه: [آدرس دقیق محل سکونت شاکی، شامل کد پستی]

مشخصات مشتکی عنه (زوج):
نام و نام خانوادگی: [نام کامل مشتکی عنه]
نام پدر: [نام پدر مشتکی عنه]
کد ملی: [کد ملی مشتکی عنه]
شماره تماس: [شماره تماس مشتکی عنه]
اقامتگاه: [آدرس دقیق محل سکونت مشتکی عنه، شامل کد پستی]

موضوع شکایت:
تقاضای رسیدگی به جرم ترک انفاق زوجه ای که به موجب قانون مجاز به عدم تمکین است، و الزام مشتکی عنه به پرداخت نفقه معوقه و جاری، به انضمام کلیه خسارات دادرسی و هزینه کارشناسی (در صورت لزوم)، با استناد به ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی و تبصره ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده.

شرح شکایت:
احتراماً به استحضار می رساند:
اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی]، به موجب سند ازدواج دائم شماره [شماره سند ازدواج] مورخ [تاریخ عقد] صادره از دفتر ازدواج شماره [شماره دفترخانه] شهرستان [نام شهرستان دفترخانه]، همسر شرعی و قانونی آقای [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه] می باشم (تصویر مصدق سند ازدواج پیوست می گردد).
مهریه اینجانب [تعداد] [نوع مهریه، مثال: سکه بهار آزادی] بوده که به صورت عندالمطالبه (حال) در سند نکاحیه قید شده است. تاکنون هیچ مقداری از مهریه اینجانب پرداخت نشده است و اینجانب با استناد به ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، حق حبس خود را اعمال نموده و تا زمان دریافت کامل مهریه، از تمکین خاص و عام امتناع ورزیده ام.
مشتکی عنه با وجود تمکن مالی کافی (که دلایل اثبات آن از قبیل [ذکر نوع دلایل مانند فیش حقوقی، سند ملک، شهادت شهود] پیوست شکواییه است)، از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت نفقه، مثال: ۰۱/۰۷/۱۴۰۲] تاکنون، و علیرغم استفاده قانونی اینجانب از حق حبس، از پرداخت نفقه خودداری کرده است.
مراتب مطالبه نفقه، طی اظهارنامه رسمی شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ارسال اظهارنامه] از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به مشتکی عنه ابلاغ گردیده، اما متأسفانه تا کنون هیچ اقدامی از سوی ایشان جهت پرداخت نفقه صورت نپذیرفته است.
نظر به اینکه طبق تبصره ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده، امتناع از پرداخت نفقه زوجه ای که به موجب قانون مجاز به عدم تمکین است (مانند زوجه دارای حق حبس)، نیز مشمول مقررات جرم ترک انفاق می باشد و این عدم پرداخت موجب عسر و حرج فراوان اینجانب گردیده است، لذا با استناد به مواد قانونی فوق الذکر، از مقام محترم قضایی تقاضای صدور دستور مقتضی جهت تعقیب کیفری و مجازات مشتکی عنه و همچنین الزام ایشان به پرداخت نفقه معوقه از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت] تا زمان صدور حکم و نیز نفقه جاری را استدعا دارم.

دلایل و مستندات:
۱. تصویر مصدق سند ازدواج دائم.
۲. تصویر مصدق شناسنامه و کارت ملی شاکی.
۳. تصویر مصدق اظهارنامه مطالبه نفقه به همراه رسید ابلاغ.
۴. [ذکر مدارک اثبات تمکن مالی زوج، مثال: تصویر فیش حقوقی، کپی سند ملک، استشهادیه شهود].
۵. شهادت شهود (در صورت وجود و معرفی).
۶. (در صورت وجود) رأی دادگاه در خصوص اثبات حق حبس.

مدارک پیوست:
(لیست مدارک همانند دلایل و مستندات)

با احترام فراوان
[نام و نام خانوادگی شاکی]
[تاریخ تنظیم شکواییه]
[امضاء و اثر انگشت شاکی]

نمونه ۳: شکواییه ترک انفاق فرزند/فرزندان (توسط مادر یا قیم)

این نمونه برای زمانی است که پدر (یا جد پدری در صورت عدم توانایی پدر) از پرداخت نفقه فرزند/فرزندان خودداری می کند. این شکایت معمولاً توسط مادر یا قیم قانونی فرزند مطرح می شود.

بسمه تعالی
شکواییه ترک انفاق فرزند/فرزندان

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان محل اقامت]

مشخصات شاکی (مادر/قیم):
نام و نام خانوادگی: [نام کامل شاکی (مادر یا قیم)]
نام پدر: [نام پدر شاکی]
کد ملی: [کد ملی شاکی]
شماره تماس: [شماره تماس شاکی]
اقامتگاه: [آدرس دقیق محل سکونت شاکی، شامل کد پستی]
سمت شاکی (اگر قیم است): [قیم قانونی فرزند/فرزندان]

مشخصات مشتکی عنه (پدر/جد پدری):
نام و نام خانوادگی: [نام کامل مشتکی عنه]
نام پدر: [نام پدر مشتکی عنه]
کد ملی: [کد ملی مشتکی عنه]
شماره تماس: [شماره تماس مشتکی عنه]
اقامتگاه: [آدرس دقیق محل سکونت مشتکی عنه، شامل کد پستی]

مشخصات فرزند/فرزندان واجب النفقه:
۱. نام و نام خانوادگی: [نام فرزند ۱]، تاریخ تولد: [تاریخ تولد فرزند ۱]، کد ملی: [کد ملی فرزند ۱]
۲. نام و نام خانوادگی: [نام فرزند ۲]، تاریخ تولد: [تاریخ تولد فرزند ۲]، کد ملی: [کد ملی فرزند ۲]
(برای هر فرزند یک سطر اضافه شود.)

موضوع شکایت:
تقاضای رسیدگی به جرم ترک انفاق فرزند/فرزندان واجب النفقه و الزام مشتکی عنه به پرداخت نفقه معوقه و جاری، به انضمام کلیه خسارات دادرسی و هزینه کارشناسی (در صورت لزوم)، با استناد به ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده و مواد ۱۱۹۹ و ۱۲۰۶ قانون مدنی.

شرح شکایت:
احتراماً به استحضار می رساند:
اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی]، مادر/قیم قانونی فرزند/فرزندان به نام های [نام فرزندان] می باشم (تصویر مصدق شناسنامه فرزندان پیوست می گردد). مشتکی عنه، آقای [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه]، پدر قانونی/جد پدری فرزند/فرزندان مذکور می باشد.
فرزند/فرزندان اینجانب در حال حاضر [ذکر وضعیت واجب النفقه بودن، مثال: صغیر هستند و توانایی کسب معاش ندارند / دانشجو هستند و فاقد شغل و درآمد می باشند / بیمار و فاقد توانایی کار هستند].
مشتکی عنه با وجود تمکن مالی کافی (که دلایل اثبات آن از قبیل [ذکر نوع دلایل مانند فیش حقوقی، سند ملک، شهادت شهود] پیوست شکواییه است)، از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت نفقه، مثال: ۰۱/۰۷/۱۴۰۲] تاکنون، بدون دلیل قانونی موجه، از پرداخت نفقه فرزند/فرزندان خودداری کرده است. این عدم پرداخت، موجب وارد آمدن عسر و حرج شدید به اینجانب و فرزند/فرزندانم گردیده و زندگی روزمره آن ها را با مشکلات جدی مواجه ساخته است.
مراتب مطالبه نفقه، طی اظهارنامه رسمی شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ارسال اظهارنامه] از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به مشتکی عنه ابلاغ گردیده، اما متأسفانه تا کنون هیچ اقدامی از سوی ایشان جهت پرداخت نفقه صورت نپذیرفته است.
نظر به اینکه نفقه فرزندان واجب النفقه بر عهده پدر است و عدم پرداخت آن با وجود تمکن مالی جرم محسوب می شود، لذا با استناد به ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ و مواد ۱۱۹۹ و ۱۲۰۶ قانون مدنی، از مقام محترم قضایی تقاضای صدور دستور مقتضی جهت تعقیب کیفری و مجازات مشتکی عنه و همچنین الزام ایشان به پرداخت نفقه معوقه فرزند/فرزندان از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت] تا زمان صدور حکم و نیز نفقه جاری آن ها را استدعا دارم.

دلایل و مستندات:
۱. تصویر مصدق شناسنامه فرزند/فرزندان و شاکی.
۲. تصویر مصدق کارت ملی شاکی.
۳. تصویر مصدق اظهارنامه مطالبه نفقه به همراه رسید ابلاغ.
۴. [ذکر مدارک اثبات تمکن مالی مشتکی عنه، مثال: تصویر فیش حقوقی، کپی سند ملک، استشهادیه شهود].
۵. مدارک دال بر واجب النفقه بودن فرزند/فرزندان (مثال: گواهی تحصیلی، مدارک پزشکی).
۶. شهادت شهود (در صورت وجود و معرفی).

مدارک پیوست:
(لیست مدارک همانند دلایل و مستندات)

با احترام فراوان
[نام و نام خانوادگی شاکی]
[تاریخ تنظیم شکواییه]
[امضاء و اثر انگشت شاکی]

نکات کاربردی برای پر کردن نمونه ها

پر کردن این نمونه ها نیازمند دقت و توجه به جزئیات است:

• اطلاعات دقیق: تمامی فیلدهای [ ] را با اطلاعات کامل و دقیق پر کنید. حتی یک اشتباه املایی کوچک می تواند منجر به تأخیر در روند رسیدگی شود.
• تاریخ ها: تاریخ ها را به دقت (روز/ماه/سال) بنویسید. تاریخ شروع عدم پرداخت نفقه و تاریخ ارسال اظهارنامه از اهمیت بالایی برخوردارند.
• مبالغ: اگر مبلغ نفقه مشخص و توافق شده است، آن را ذکر کنید. در غیر این صورت، می توانید از دادگاه درخواست تعیین مبلغ نفقه توسط کارشناس رسمی را داشته باشید.
• مدارک پیوست: لیستی از تمامی مدارکی که پیوست شکواییه کرده اید را در بخش دلایل و مستندات و مدارک پیوست به وضوح قید کنید.
• منبع: همیشه یک نسخه از شکواییه و مدارک پیوست را برای خود نگه دارید.

نکات کلیدی و توصیه های حقوقی برای موفقیت پرونده

در مسیر پر پیچ و خم دعاوی حقوقی، دانستن برخی نکات و توصیه های کاربردی می تواند تفاوت بزرگی در نتیجه پرونده شما ایجاد کند. این توصیه ها، حاصل سال ها تجربه در پرونده های خانواده است.

• ضرورت تشکیل پرونده نفقه حقوقی موازی با شکواییه کیفری (در صورت نیاز): شکایت کیفری ترک انفاق عمدتاً با هدف اعمال مجازات و فشار بر زوج برای پرداخت نفقه است، اما ممکن است در نهایت تنها به نفقه معوقه محدود شود. برای مطالبه نفقه جاری و تضمین پرداخت آن در آینده، اغلب لازم است که به صورت همزمان یا پس از شکایت کیفری، یک پرونده حقوقی مطالبه نفقه نیز در دادگاه خانواده تشکیل دهید. این دو پرونده، موازی یکدیگر پیش می روند و هر کدام اهداف خاص خود را دارند.
• اهمیت پیگیری مستمر پرونده از طریق سامانه ثنا: پس از ثبت شکواییه، مسئولیت پیگیری از شما ساقط نمی شود. با استفاده از کد رهگیری که از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دریافت کرده اید، می توانید به صورت منظم وضعیت پرونده خود را از طریق سامانه ثنا (sana.adliran.ir) پیگیری کنید. این پیگیری شامل مشاهده ابلاغیه ها، قرارهای صادرشده و زمان جلسات دادرسی است.
• آشنایی با مهلت قانونی ۱ ساله برای شکایت کیفری از تاریخ اطلاع از جرم: جرم ترک انفاق نیز مانند بسیاری از جرایم خصوصی، دارای مهلت قانونی برای شکایت است. طبق قانون، شما باید ظرف یک سال از تاریخ اطلاع از وقوع جرم (یعنی عدم پرداخت نفقه)، شکایت کیفری خود را مطرح کنید. سهل انگاری در این زمینه می تواند منجر به از دست رفتن حق شکایت کیفری شما شود.
• اهمیت حفظ آرامش و ارائه مستندات دقیق: محیط دادسرا و دادگاه می تواند استرس زا باشد. حفظ آرامش و بیان اظهارات به صورت منطقی و مستدل، بسیار مهم است. از طرح ادعاهای بدون مدرک و خارج از موضوع اصلی پرونده خودداری کنید. تمام تمرکز شما باید بر ارائه مستندات دقیق و معتبر باشد.
• امکان گذشت شاکی و توقف تعقیب یا اجرای مجازات: همانطور که قبلاً اشاره شد، جرم ترک انفاق جنبه خصوصی محض دارد. این بدان معناست که اگر شاکی خصوصی (زوجه یا فرد واجب النفقه) در هر مرحله ای از روند رسیدگی (چه در دادسرا، چه در دادگاه، یا حتی پس از صدور حکم و در مرحله اجرای مجازات) از شکایت خود گذشت کند، تعقیب کیفری یا اجرای مجازات متوقف خواهد شد. این موضوع می تواند در مذاکرات صلح و سازش مورد استفاده قرار گیرد.
• توضیح تفاوت نفقه معوقه و نفقه جاری و امکان مطالبه هر دو:
  • نفقه معوقه: به نفقه ای گفته می شود که در گذشته (قبل از طرح شکایت) می بایست پرداخت می شده، اما پرداخت نشده است. این بخش از نفقه معمولاً با شکایت کیفری قابل مطالبه است.
  • نفقه جاری: به نفقه ای گفته می شود که از زمان طرح شکایت به بعد، به صورت ماهانه باید پرداخت شود. این بخش از نفقه بیشتر از طریق دعوای حقوقی در دادگاه خانواده قابل مطالبه و صدور حکم است، هرچند که در پرونده کیفری نیز ممکن است به آن اشاره شود.

  شما می توانید در شکواییه خود، مطالبه هر دو نوع نفقه را درخواست کنید.

نقش حیاتی مشاوره حقوقی در پرونده های ترک انفاق

پیچیدگی های قوانین خانواده و ظرافت های خاص پرونده های ترک انفاق، اهمیت حضور وکیل و مشاوره حقوقی تخصصی را دوچندان می کند. وکیلی که تجربه کافی در این حوزه دارد، می تواند نقش تعیین کننده ای در موفقیت شما ایفا کند.

• تنظیم دقیق شکواییه: وکیل با دانش حقوقی خود، شکواییه ای تنظیم می کند که از نظر قانونی کامل و بی نقص است. او می داند چگونه از ادبیات حقوقی صحیح استفاده کند و چه جزئیاتی را برای افزایش شانس پیروزی، در متن شکواییه بگنجاند. این دقت، احتمال رد شدن پرونده را به حداقل می رساند.
• جمع آوری مدارک لازم: یک وکیل متخصص، شما را در شناسایی و جمع آوری تمامی مدارک و شواهد ضروری (مانند اظهارنامه، شواهد تمکن مالی، استشهادیه شهود) راهنمایی می کند و اطمینان حاصل می کند که هیچ مدرک مهمی از قلم نیفتاده است.
• نمایندگی در جلسات دادرسی: حضور وکیل در جلسات بازپرسی، دادیاری و دادگاه، به شما آرامش خاطر می دهد. او با اشراف کامل به روند دادرسی، از حقوق شما دفاع می کند، به سؤالات قضات پاسخ می دهد و فرآیند را تسریع می بخشد.
• پیگیری دعاوی موازی: در بسیاری از موارد، پیگیری همزمان شکایت کیفری ترک انفاق و دعوای حقوقی مطالبه نفقه ضروری است. وکیل می تواند این دو پرونده را به صورت موازی پیش برده و از تداخل یا نقص در هر یک جلوگیری کند.
• مشاوره در مورد صلح و سازش: گاهی بهترین راه حل، رسیدن به توافق و صلح است. وکیل می تواند شما را در مذاکرات صلح و سازش راهنمایی کرده و اطمینان حاصل کند که توافق حاصله، به نفع شماست و تمامی حقوق شما را تأمین می کند.

تجربه نشان داده است که مراجعه به وکیل، نه تنها هزینه ها را در درازمدت کاهش می دهد، بلکه مسیر احقاق حق را هموارتر و سریع تر می سازد. به عنوان مثال، زوجه ای در تبریز با کمک وکیل توانست در مدت سه ماه، هم نفقه معوقه خود را دریافت کند و هم رأی به پرداخت نفقه جاری بگیرد، در حالی که بدون وکیل ممکن بود این فرآیند بسیار طولانی تر و پیچیده تر شود.

نتیجه گیری

ترک انفاق، جرمی است که می تواند بنیان خانواده را متزلزل سازد و فشارهای بسیاری را بر دوش زوجه و فرزندان تحمیل کند. اما همانطور که در این مقاله به تفصیل روایت شد، قانون راهکارهای مشخصی را برای مقابله با این معضل پیش بینی کرده است. شناخت دقیق از نمونه شکواییه ترک انفاق، مبانی حقوقی، شرایط حیاتی برای تحقق جرم، و مراحل گام به گام تنظیم و پیگیری آن، به شما این امکان را می دهد که با آگاهی کامل برای احقاق حقوق خود اقدام کنید.

این مسیر، با تمام ظرافت های حقوقی و اداری خود، نیازمند دقت، صبر و از همه مهم تر، مستندسازی قوی است. از اهمیت اظهارنامه مطالبه نفقه گرفته تا جمع آوری شواهد تمکن مالی زوج و درک صحیح از مفاهیمی چون حق حبس، همه و همه پازل موفقیت پرونده شما را تشکیل می دهند.

فراموش نکنید که در هر مرحله از این سفر حقوقی، دسترسی به مشاوره حقوقی تخصصی و همراهی یک وکیل مجرب، می تواند نه تنها اطمینان خاطر شما را افزایش دهد، بلکه روند رسیدگی را تسهیل و سرعت بخشد. وکیل متخصص، با تجربه و دانش خود، می تواند شما را از افتادن در دام اشتباهات رایج بازدارد و به بهترین نتیجه ممکن هدایت کند. پس، برای آنکه حقوق خود را به طور کامل و با حداقل دغدغه احقاق کنید، تعلل نکنید. وقت آن رسیده است که با گام های آگاهانه، آینده ای مطمئن تر برای خود و عزیزانتان رقم بزنید.