کلید محافظ جان چیست و چه کاربردهایی دارد؟

انواع کلید محافظ جان

انواع کلید محافظ جان بر اساس نوع برق مصرفی به شرح ذیل می باشد:

• کلید محافظ جان سه فاز
• کلید محافظ جان تک فاز

نحوه عملکرد این کلید به این صورت است که از مقایسه اختلاف بین جریان رفت و جریان برگشت در صورت وجود اختلاف بین جریان رفت و جریان برگشت مدار را قطع می کند. به زبان ساده تر، این کلید جریان ورودی به دستگاه و جریان خروجی از آن را اندازه گیری می کند. در حالت عادی مقدار جریان رفت با جریان برگشت برابر است. ولی اگر اختلافی وجود داشته باشد، این اختلاف جریان می تواند به دلیل وجود اتصال بین هر یک از سیم های فاز یا قسمت های الکتریکی مدار با بدنه باشد که به اصطلاح نشتی جریان گفته می شود.

در صورت وجود نشتی جریان، کلید محافظ جان این نشتی جریان را تشخیص و مدار را قطع می کند. این مقدار جریان های نشتی کوچک توسط کلید مینیاتوری شناسایی نمی شوند و در ساختمان سبب آتش سوزی شده و یا برای کاربر ایجاد برق گرفتگی می کنند. کلیدهای محافظ جان در صورت وقوع جریان نشتی در کسری از ثانیه و به سرعت عمل کرده و مدار را قطع می کنند.برای خرید انواع محافظ جان اشنایدر الکتریک لطفا کلیک کنیدبه کلید محافظ جان، کلید جریان تفاضلی، کلید جریان باقیمانده و کلید جریان دیفرانسیلی نیز می گویند.

انواع کلید های محافظ جان

(RCD (Residual Current Device اسم کلی کلیدهای محافظ جان است که شامل دو نوع زیر می شود.

کلید های RCCB

RCCB مخفف عبارت Residual Current Circuit Breaker می باشد، به معنای لغوی کلیدهای قطع جریان نشتی، RCD هایی هستند که حفاظت اضافه بار ندارند. وظیفه آنها فقط حفاظت در برابر جریان نشتی می باشد.

کلید های RCBO

RCBO مخفف عبارت Residual Current Circuit Breaker With Over Protection، به معنای لغوی کلید های قطع جریان نشتی با حفاظت اضافه بار می باشند. این کلید ها علاوه بر حفاظت جریان نشتی که وظیفه اصلی آنهاست، حفاظت در برابر جریان اضافه بار را نیز بر عهده دارند. کلمه RCBO بیشتر در اروپا رواج دارد.

نام دیگر کلید RCBO که در ایالت متحده و کانادا رایج است، GFCI می باشد که سرنام عبارت Ground Fault Circuit Interrupter است. به کلید RCBO، کلید محافظ جان ترکیبی نیز می گویند.

الزامات استفاده از کلید محافظ جان

امروزه مطابق با استانداردهای ایمنی ساختمان، وجود کلید محافظ جان در تمامی مدارها الزامی است.

چهار منطقه در ساختمان وجود دارد که وجود کلید محافظ جان یا RCD در آنها الزامی است. این مناطق عبارتند از:

1. تابلو برق ورودی: وجود کلید محافظ جان، تابلو برق را از خطراتی مانند آتش سوزی ناشی از اتصال کوتاه و اضافه بار محافظت می کند.
2. سوییچ ها و پریزها: تمام سوییچ ها و پریزهای موجود در سیستم برای خطراتی نظیر برق گرفتگی کاربر، باید مجهز به کلید حفاظت جان باشند.
3. سرویس بهداشتی و حمام و کلیه مناطق مرطوب: به طوری که کلیه سوییچ ها و پریزهای سرویس بهداشتی باید توسط کلیدهای نشتی جریان محافظت شده باشند. چون در محیط های مرطوب، هنگامی که پوست بدن خیس است، بدن به شدت به جریان الکتریکی حساس است.

عملکرد کلید محافظ جان

طبق بند 1-6-2-5-13 از مبحث 13 کتاب نظام مهندسی ساختمان، از انواع کلیدها یا وسایل حفاظتی جریان باقیمانده می توان برای قطع مدار تغذیه در صورت تماس یکی از هادی های برق دار مدار با یکی از موارد زیر استفاده نمود:

1. بدنه های هادی لوازم و تجهیزات برقی
2. هادی های بیگانه که در تماس با زمین می باشند.
3. هرگونه نشت جریان از مدار به زمین

این بدان معنا است که هرگاه یکی از موارد فوق اتفاق بیفتد، محافظ جان عمل کرده و مدار را قطع می کند. به عنوان مثال: در صورت اتصال بخشی از بدن انسان با ، به دلیل اتصال بدن با زمین سبب می شود نشتی جریان از بدن انسان عبور کرده و کلید محافظ جان به سرعت عمل می نماید. کلیدهای محافظ جان در واحدهای ساختمانی و تجاری و اکثر تابلوهای برق به منظور حفاظت در برابر برق گرفتگی و خطرات ناشی از نشتی جریان مانند خطر آتش سوزی، به کار برده می شوند.

بر روی این کلیدها یک عدد دکمه تست کلید وجود دارد که در صورت سالم بودن کلید، هنگامی که ولتاژ ورودی برقرار باشد و کلید محافظ جان در حالت وصل قرار داشته باشد، با فشار دادن دکمه تست کلید قطع می گردد و می توان از سالم بودن کلید اطمینان حاصل کرد.

کلیدهای محافظ جان با رنج حساسیت های از 10 تا 500 میلی آمپر ساخته می شوند اما به صورت متداول با حساسیت های 30 میلی آمپر و 300 میلی آمپر مورد استفاده قرار می گیرند.

شرایط استفاده از کلیدهای محافظ جان

1. کلیدهای محافظ جان با قدرت قطع اتصال کوتاه های 6 کیلو آمپر و 10 کیلو آمپر و تحت دمای کاری 35- تا 70+ درجه سلسیوس موجود می باشند.
2. کلیدهای RCCB حفاظت اتصال کوتاه و اضافه بار ندارند به همین دلیل قبل از RCCB ها در مدار از کلید مینیاتوری استفاده می گردد.
3. کلیدهای محافظ جان در آمپرهای 6 الی 100 آمپر ساخته می شوند.
4. در واحدهای ساختمانی یا مصارف تکفاز از کلید محافظ جان دوپل و در واحدهای صنعتی یا کاربری های سه فاز از کلیدهای محافظ جان 4 پل استفاده می گردد.
5. میزان حساسیت یا جریان قطع خودکار کلیدهای محافظ جان از 10 تا 500 میلی آمپر با مدت زمان قطع تا حداکثر 150 میلی ثانیه می باشد.

مشخصات و علائم ظاهری روی کلید محافظ جان

• ترمینال ها با شماره های فرد (ترمینال های بالای کلید): ورودی کلید
• ترمینال ها با شماره های زوج (ترمینال های پایین کلید): خروجی کلید
• In: جریان نامی مدار
• Ixn: جریان حساسیت به نشت محافظ جان
• Un: ولتاژ نامی مدار
• دکمه Test: جهت بررسی عملکرد کلید
• علامت 1 ↔ O: علامت 1 نشان دهنده وصل بودن کلید و علامت 0 نشان دهنده قطع بودن کلید است.
• ترمینال N: معمولا ترمینال مخصوص نول را با حرف N روی کلید علامت گذاری می کنند.
• در پشت کلید یک فضای خالی وجود دارد که مناسب برای قرار گیری روی ریل است.
• نشانگر: روی برخی از کلیدهای محافظ جان، یک نشانگر وجود دارد که نشان دهنده وضعیت خاموش یا روشن بودن کلید است.

نکته: معمولا نقشه فنی کلیدهای محافظ جان بر روی آنها به صورت شماتیک کشیده شده است.

نحوه نصب کلید محافظ جان

کلیدهای محافظ جان به عنوان یک محافظ نشتی جریان با دقت بالا در ابتدای خط هر فیدر (تغذیه) قرار می گیرند و در دو مدل دو پل و چهار پل می باشند. در مدل دو پل دو سیم فاز و نول به قسمت ورودی کلید وصل می شوند. نمونه یک کلید RCCB تکفاز، در شکل زیر نشان داده شده است:برای خرید چراغ سیگنال اشنایدر الکتریک لطفا کلیک کنید

این کلید که از تجهیزات به شمار می رود، شامل دو ورودی برای فاز و نول می باشد. معمولا یک کلید بر روی RCCB برای تغییر حالت کلید به روشن و خاموش تعبیه می شود. یک کلید تست نیز بر روی کلید وجود دارد.

در مدل چهار پل نیز سه فاز ورودی به همراه نول وارد کلید می شوند و خروجی کلیدها به قسمت بعدی مدار وصل می شوند. تصویر زیر یک نمونه کلید RCCB چهار پل را نشان می دهد:

به این صورت فاز با نول و فاز با فاز ایزوله می شوند و در صورت وجود نشتی جریان کلید محافظ جان عمل می کند و به اپراتور امکان بررسی و رفع مشکل نشتی جریان در تابلو برق را می دهد. تصویر زیر نحوه سیم بندی را در کلید های RCCB 2 پل و 4 پل نمایش می دهد:

مطابق با بند 5-6-2-5-13 مبحث 13 کتاب نظام مهندسی ساختمان، کلید یا وسیله حفاظتی جریان باقیمانده باید آخرین وسیله ای باشند که در طرف مصرف مدار، یعنی بعد از کلید مجزا کننده، فیوز و کلید خودکار (هر کدام که وجود داشته باشند)، نصب می شوند.

این کلیدها را در سیستم هایی با سیم کشی سنتی (بدون هادی حفاظتی PE) استفاده نمی کنند و در کل استفاده از این کلیدها در سیستم برق کشی TN-C که فاقد هادی حفاظتی است به طور کلی ممنوع است؛ زیرا در سیستم TN-C، جریان رفت و برگشت در زمان اتصال بدنه یکسان است و این کلید قادر به تشخیص این اتصال نیست. تنها با اضافه کردن هادی حفاظتی به مدار و تبدیل TN-C به TN-S مجاز به استفاده از کلیدهای جریان باقیمانده هستیم.

باید این نکته را در نظر داشت که استفاده از کلیدها یا وسایل حفاظتی جریان باقیمانده، نصب وسایل حفاظتی در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه را منتفی نمی کند و حتما باید همراه با وسایل حفاظتی دیگر مانند فیوز و کلید مینیاتوری نصب گردند.

کاربرد و مزایای کلید محافظ جان

با توجه به مزیت های فراوان کلید های محافظ جان در حفظ جان انسان و حتی پیش گیری از وقوع آتش سوزی ناشی از خطای جریان نشتی، امروزه استفاده از این تجهیز بسیار فراگیر شده و در برخی مدارات نیز الزامی است. از مهم ترین مزایای کلید RCD می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• حفاظت انسان از خطر برق گرفتگی ناشی از هر نوع جریان نشتی و خطای زمین
• حفاظت در برابر نوسانات برق
• قطع خودکار مدار، زمانی که جریان از میزان حساسیت تعریف شده، بیشتر شود.
• امکان اتصال ترمینال دوگانه برای شینه و کابل را فراهم می کند.

کلید محافظ جان چیست؟

این دستگاهی است که دارای یک سوئیچ مکانیکی می باشد که ویژگی قطع باقی مانده، به آن متصل است. همانطور که در بالا ذکر شد، تنها زمانی مدار را قطع می کند که جریان نشتی به زمین جاری شود. این برای به حداقل رساندن خطر جان انسان طراحی شده است.

RCCBها به طور معمول می توانند یک خطا با جریان باقیمانده 1 کیلو آمپری را به تنهایی کنترل کنند، این در صورتی است که خطای زمین باشد. قوانین سیم‌کشی بیان می‌کند که سایر دستگاه‌ ها باید همراه با کلید محافظ جان کار کنند تا بتوانند به خوبی محافظت نمایند. این می تواند به بهبود رتبه اتصال کوتاه RCCBها کمک کند، بنابراین برای مثال یک RCCB دارای یک kA می تواند در سطح خطای بالاتر از آن کار کند.

از نکته هایی درباره محافظ جان اشنایدر می توان اشاره نمود که دستگاه RCCB با MCB، مدار شکن مینیاتوری تعبیه شده است که به آن RCBO نیز می گویند. آنها در مقابل جریان اتصال کوتاه، خطای زمین و اضافه بار محافظت مناسب را دارند. ضمن آن که هدفی مشابه با عملکرد RCD را دارد.

این در حالی است که مدار شکن نشتی زمین ELCB، دستگاهی با عملکردی مشابه مدار شکن جریان باقیمانده RCCB دارد؛ اما یک دستگاه سنسور ولتاژ به حساب می آید. آنها مناسب بارهایی با جریان بالا و مدارهای سه فاز می باشند.

عملکرد کلید محافظ جان

عملکرد کلید محافظ جان به عنوان یک مدار ایده آل، به گونه ای است که جریان هایی که در مدار از طریق سیم برق می گذرد، را با جریان برگشتی از طریق سیم خنثی، یکسان نماید. با این حال، هنگامی که یک خطای زمین اتفاق می افتد، جریان به طور تصادفی با تماس سیم باز، وارد سیم ارت می شود.

از همین روست که باعث کاهش جریان برگشتی از سیم خنثی می‌شود؛ بنابراین از نکته هایی درباره محافظ جان اشنایدر، باید گفت که RCCB به گونه ای طراحی شده است که به طور پیوسته جریان باقیمانده یا تفاوت در مقادیر جریان میان سیم برق و نول را دریافت می کند؛ بنابراین، هنگامی که جریان باقیمانده از حد مجاز فراتر نرود، RCCB مدار را قطع می کند.

کاربرد های محافظ جان اشنایدر

شما می توانید به راحتی با کلید محافظ جان، از دستگاه‌ های متصل خود محافظت کنید و در عین حال خانه‌تان را روشن نگه دارید. این کلید همه کاره، یک راه ساده برای قطع برق شبکه خانگی دستگاه ها یا لوازم خانگی شما ارائه می دهد. این، دارای یک چراغ نشانگر است که زمان فعال بودن مدار را به شما نشان می دهد.

کلید RCCB، نیاز به حفاظت از خانه را با سیم کشی سخت برطرف می کند. این فناوری نوآورانه، ایمن و راحت است و نیازی به سیم کشی اضافه ندارد؛ بنابراین، از نورهای داخل دیوار، سقف و همچنین مدارهای خروجی، در برابر آسیب اضافه بار ناشی از کوتاه شدن چراغ ها، اضافه بار یا شرایط جریان الکتریکی بیش از حد محافظت می کند.

از نکته هایی درباره محافظ جان اشنایدر که می بایست به آن پرداخت این است که مجموعه کلیدهای محافظ جان اشنایدر، به طور خاص برای کنترل و حفاظت تجهیزات 120 یا 208VAC و 240 VAC طراحی شده است. این شامل انواعی متفاوتی همچون 63 آمپر 2 قطب، 32 آمپر 2 قطب و 63 آمپر4 قطب RCCB است. این سوئیچ ها برای محیط های مسکونی، تجاری یا صنعتی که نیاز به حفاظت مدار قابل اعتماد و آسان برای دارند، انتخابی مناسب هستند.

مزایایی که بهترین مارک کلید محافظ جان دارا است.

در حالی که برق به یکی از اجزای ضروری زندگی ما تبدیل شده است، واقعیت این است که خطرات خاص خود را برای زندگی و دارایی انسان به همراه دارد. برق گرفتگی و آتش سوزی دو خطر عمده مرتبط با برق هستند، نمی توان در مورد تجهیزات عایق سهل انگاری کرد. می توان با بررسی نکته هایی درباره محافظ جان اشنایدر به اهمیت این نوع از تجهیزات پی برد.

قطع کننده مدار جریان باقیمانده (RCCB) اقدام ایمنی مهمی که جهت حفاظت از مدارهای الکتریکی طراحی شده است. این یک سیستم جهت ارزیابی جریان می باشد که قادر است مدار را به شکل خودکار اندازه گیری نموده و به محض بروز خطا، مدار را قطع نماید.

کلید محافظ جان، با هدف محافظت از یک فرد در برابر خطر شوک الکتریکی و همچنین برق گرفتگی و آتش سوزی، به ویژه در موارد خطای زمین ناگهانی مفید است. وجود RCCB تضمین می کند که در چنین مواردی، مدار بلافاصله قطع می شود و بنابراین فرد از برق گرفتگی محافظت می شود.

RCCB بر اساس اصل قانون Kirchhoff کار می کند که بیان می کند جریان ورودی باید برابر با جریان خروجی در یک مدار باشد؛ بنابراین، کلید محافظ جان تفاوت در مقادیر جریان بین سیم های برق و نول را مقایسه می کند.

در حالت ایده‌آل، جریانی که از سیم برق به مدار می‌رود، باید همان جریانی باشد که از سیم خنثی می‌گذرد. در صورت بروز خطا، جریان سیم خنثی کاهش می یابد، با مشاهده جریان باقیمانده، RCCB از مدار خارج می شود.

حساسیت RCCB

از نکته هایی درباره محافظ جان اشنایدر این است که یک مدار تست، همراه با دستگاه جریان باقیمانده تضمین می کند که قابلیت اطمینان کلید محافظ جان تست شده است. هنگامی که دکمه تست فشار داده می شود، جریان شروع به عبور از مدار می کند. با ایجاد عدم تعادل در سیم پیچ خنثی دستگاه، RCCB قطع می شود و منبع تغذیه را حذف می نماید که در نتیجه قابلیت اطمینان RCCB بررسی می شود.

هر انسان می تواند یک شوک الکتریکی را تا 30 میلی آمپر تحمل کند. این در حالی است که حداکثر 10 میلی آمپر ممکن است تنها احساس سوزش را برانگیزد، 10 میلی آمپر به بعد، می تواند منجر به انقباض عضلانی شود که به فلج تنفسی منجر خواهد شد.

بنابراین، کلیدهای محافظ جان، برای جستجوی تغییرات جزئی در جریان باقیمانده طراحی شده اند. در مواردی که به دنبال حفاظت در برابر آتش است، از RCCB برای ردیابی تغییرات بیشتر در جریان باقیمانده تا 300 میلی آمپر نیز استفاده می شود که در نکته هایی درباره محافظ جان اشنایدر، مطرح است.

محافظ جان اشنایدر ساخت کدام کشور است؟

گروه اشنایدر، یکی از شرکت های فعال در صنعت برق است که در فرانسه مستقر شده است. این شرکت معتبر، اکنون یکی از پخش کنندگان بزرگ صنعت برق در اروپا بوده و محصولات خود را در بسیاری از کشورهای جهان، توزیع نموده است.

منبع: الکتروشتاب