۲ عامل اصلی که کبد شما را چرب می‌کند
دکتر فهیمه گندمی ثانی گفت: بیماری کبد چرب غیر الکلی که به اختصار NAFLD (Nonalcohol-associated fatty liver disease) نامیده میشود، شایع‌ترین اختلال کبدی در جهان است که ابتلا به آن می‌تواند عوارض جبران ناپذیری مانند بیماری سیروز کبدی و بعضا سرطان کبد را ایجاد کند، البته این بیماری تاحدزیادی قابل پیشگیری و درمان است؛ شیوع این بیماری درآسیا تا ۴۵ درصد گزارش شده است و تشخیص آن معمولا در بین سنین ۴۰ تا ۵۰ سال صورت می‌گیرد.
وی ادامه داد: در تعریف بیماری کبد چرب غیر الکلی میتوان گفت: این بیماری در واقع تجمع چربی در کبد یا اصطلاحاً steatosis کبدی است؛ البته در شرایطی که علل ثانویه تجمع چربی درکبد شامل الکل، مصرف کورتون و هپاتیت و.. را نداشته باشیم.
این بیماری به دو دسته NAFL (nonalcoholic fatty liver) و NASH (nonalcoholic steatohepatitis) تقسیم میشود، دسته اول یعنی NAFL شامل مواردی است که تجمع چربی در کبد داریم، اما التهاب همراه نداریم و دسته دوم یعنی NASH شامل تجمع چربی همراه با التهاب قابل توجه کبد است که مرحله پیشرفته‌تر بیماریست.
این متخصص بیماری داخلی خاطرنشان کرد:ریسک فاکتور‌های این بیماری مواردی همچون چاقی مرکزی (افزایش دور کمر به دور باسن) دیابت تیپ دو، دیس لیپیدمی و سندرم متابولیک که شامل فشارخون، چاقی، چربی خون بالا و مقاومت به انسولین است.
متخصص بیماری‌های داخلی با بیان اینکه بیماری کبد چرب غیر الکلی می‌تواند با بیماری‌های قلبی و عروقی همراه شود افزود: مشاهده شده که افراد دارای کبد چرب غیر الکلی بیشتر دچار مشکلات قلبی و عروقی می‌شوند، چون از یک طرف ریسک فاکتور‌های مشابه را دارند و از سوی دیگر بیماری کبدچرب ماهیت التهابی دارد و لذا ریسک عوارض قلبی و عروقی بالا می‌رود.
دکتر گندمی یادآور شد؛ این بیماری اغلب بدون علامت است، ولی در مواردی احساس خستگی مختصر، کسالت و درد مبهم در قسمت فوقانی و راست شکم می‌تواند جزو علائم آن باشد اگر چه این علایم بسیار غیراختصاصی هستند و مواردی مثل خستگی و کسالت، بیشتر از کبد چرب، در بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز دیده می‌شوند. برخلاف تصور بعضی افراد، درگیری و تغییر رنگ پوست از علائم کبد چرب غیرالکلی نیست.
وی در خصوص روش‌های غربالگری در این بیماری هم گفت: اسکرنینگ یا غربالگری کبد چرب بر اساس ریسک فاکتور‌های آن است بخصوص در افرادی که دیابت غیرکنترل دارند
غربالگری این بیماری ازطریق سونوگرافی می‌باشد. بطور کلی تشخیص کبد چرب بر اساس سونوگرافی است که حساسیت آن تا ۸۵ درصد می‌تواند باشد، البته در افراد چاق این حساسیت کاهش می‌یابد و امکان تشخیص سخت‌تر خواهد بود.
دکتر گندمی اضافه کرد: دریافته‌های آزمایشگاهی این بیماری افزایش مختصر آنزیم‌های کبدی می‌باشد که البته یافته‌ای غیراختصاصی است و این یافته در هپاتیت‌های مزمن ویروسی، هپاتیت خودایمن و … نیز دیده میشود.
وی سونوگرافی یا بیوپسی مبنی بر کبد چرب t ردسایر علل ثانویه کبد چرب (مثل مصرف الکل، هپاتیت ویروسی، مصرف دارو‌های کورتیکواستروئیدی و رد سایر بیماری‌های مزمن کبدی (مثل هپاتیت‌های ویروسی) را از جمله راه‌های تشخیص کبد چرب برشمرد و گفت:، اما اینکه چه زمانی باید سونوگرافی یا بیوپسی انجام دهیم باید گفت درمواردیکه شک کنیم بیمار دچار سیروز کبدی شده باید بیوپسی انجام شود. چون کبد چرب، یک بیماری خاموش است و ممکن است تا زمانی که فرد دچار نارسایی کبدی میشود تشخیص داده نشود؛ بنابراین زمانیکه پزشک جهت بیمار شک به ابتلا به سیروز کبدی دارد (مثلا درصورت آب آوردن شکم) اقدام به بیوپسی می‌نماید.
عضو هیات علمی گروه داخلی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه بیوپسی کبد درمبتلایان به کبد چرب که در ریسک بالای سیروز قرار دارند مثل مبتلایان با سن بیشتر از ۴۵ سال بهمراه چاقی یا دیابت، نیز می‌تواند در نظر گرفته شود تصریح کرد: در مواردی هم که تشخیص کبد چرب غیر الکلی قطعی نیست و تشخیص افتراقی‌های دیگر هنوز مدنظرند، هم بیوپسی کبد انجام میشود.
دکتر گندمی با بیان اینکه یک روش تصویر برداری دیگر برای بررسی کبد چرب، ترنزینت الاستوگرافی می‌باشد که از سونوگرافی دقیقتراست و مثل بیوپسی کبد تهاجمی نیستند. اظهار کرد: در بحث درمان این بیماری هم چند نکته شامل اول حذف ریسک فاکتورها. مثلا کسی که دیابت و قندخون‌های بالا دارد، قند خون خود را با رژیم و دارو کنترل کند. همین طور درمورد چربی خون و فشارخون t دوم کاهش وزن از طریق اصلاح شیوه زندگی که شامل رژیم غذایی و ورزش است و لازم است که این رژیم تحت نظر پزشک کارشناس تغذیه صورت گیرد.
دکتر گندمی تاکید کرد: کاهش وزن باید همراه با رژیم و ورزش باشد، میزان کاهش وزن بسته به اینکه فرد NAFL دارد یا NASH، از ۵_۱۰درصد وزن بدن فرد، متغیر است. در مواردیکه این کاهش وزن اتفاق می‌افتد، اما آنزیم‌های کبدی همچنان درحال افزایش است توصیه میشود وزن بیشتری کم شود.
وی تصریح کرد: درمواردی که فرد قادر به کاهش وزن از طریق اصلاح شیوه زندگی نباشد ممکن است طبق صلاحدید پزشک و مشورت با بیمار، دارو‌هایی مثل ویتامین E با دوز بالا یا آگونیست‌های GLP۱ مثل لیراگلوتاید تجویز شود که البته این دارو‌ها می‌توانند عوارض مربوط به خود را داشته باشند؛ و در نهایت چنانچه طی شش ماه بیمار موفق به کاهش وزن با هدف ۵-۱۰ درصد وزن خود نشد با توجه به خطر ابتلا به سیروز در صورت پیشرفت بیماری، جراحی باریاتریک جهت کاهش وزن و بدنبال آن کنترل و درمان کبدچرب برای وی توصیه میشود.