همه چیز در مورد معده درد
درد معده با چه ارگان‌هایی در شکم ارتباط دارد؟
به گفته محله ایترنتی ایده آل مگ درد معده یکی از بیماری های دستگاه گوارش است که می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. این درد همچنین نشانه‌ای از بیمار‌های دیگر بخش‌های بدن هم باشد. شکایتی شایع در کودکان و بزرگسالان است. درد معده ممکن است از یک درد مبهم تا یک درد شدید و تیر کشنده متفاوت باشد. در اطراف معده چندین ساختار حیاتی وجود دارد از جمله:
- قسمت فوقانی رودهها
- کیسه‌ی صفرا
- کبد
- لوزالمعده
- و قلب.
بیماری‌های مرتبط با این ارگان‌ها می‌توانند باعث معده درد هم شوند که به آن درد انعکاسی گفته می‌شود. علائم همراه با درد معده می‌تواند به شناسایی علت اصلی و تشخیص درد معده کمک کند. درد معده شدید به صورت ناگهانی بروز می‌کند و می‌تواند در اثر آسیب، باکتری، ویروس، استرس یا خوردن مواد تحریک کننده مانند الکل، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID)، استروئیدها یا غذاهای تند ایجاد شود و اغلب موقتی است. اگر درد معده زیاد است و بعد از غذا اتفاق می‌افتد، ممکن است علت آن ریفلاکس معده به مری، زخم معده یا سوء هاضمه باشد.
برای تشخیص علت معده درد و درمان معده درد باید به متخصص گوارش مراجعه کنید. پس لطفا از تشخص و مصرف داروی خودسرانه پرهیز کنید. معده‌درد در اثر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود و بسته به دلیل آن علائم و درمان‌های مختلفی دارد.
انواع درد معده
از ویژگی‌های مختلف درد و انواع درد معده می‌توان برای تمایز دلایل اصلی درد معده استفاده کرد.
زمان شروع درد
درد معده ناگهانی ممکن است نشان دهندهی انسداد مجرای صفراوی توسط سنگ صفرا یا خون‌رسانی ناکافی به رودهها باشد.
الگوی درد
درد معده‌ی مداومی که به طور معمول تا چند ساعت ادامه دارد ممکن است به دلیل وجود سنگ صفرا باشد.
معده درد شدید که از قسمت فوقانی شکم به قسمت بالایی کمر تیر می‌کشد ممکن است به علت التهاب پانکراس ایجاد شده باشد.
محل درد
درد موضعی ممکن است به مشکلی در اندام‌های ناحیه‌ی فوقانی شکم اشاره داشته باشد. به عنوان مثال، وجود درد در سمت راست و پایین شکم نشان دهندهی آپاندیسیت است.
درد در سمت چپ و پایین شکم ممکن است ناشی از دیورتیکولیت باشد.
اختلال مثانه و رحم باعث ایجاد درد در سمت پایین شکم می‌شود.
مدت زمان درد
درد معده به دلیل سندروم روده‌ی تحریک پذیر ممکن است به صورت دوره‌ای ظاهر شود و سال‌ها ادامه داشته باشد، در حالی که درد معده به علت مشکلات صفراوی، قولنج، زخم معده، یبوست و دردهای قاعدگی معمولا چند ساعت طول می‌کشند.
زمان شروع درد، الگوی درد، محل دقیق درد و مدت زمان درد در تعیین علت معده‌درد اهمیت زیادی دارد.
علت درد معده چیست؟
ما انواع درد معده را داریم. این درد را شما ممکن است در قسمت‌های مختلف معده و با شدت‌های مختلف حس کنید. هر یک از این انواع درد معده دلایل متفاوتی دارند که در زیر به بررسی آنها می‌پردازیم:
۱. گاز معده یا نفخ
علت درد در قسمت فوقانی معده ممکن است گاز باشد. گاز به طور طبیعی در رودهها و دستگاه گوارش ایجاد می‌شود. هنگامی که این گاز تجمع یابد، می‌تواند باعث ایجاد احساس فشار، نفخ یا پُری در فرد شود. ابتلا به عفونت، ویروس‌ها، اسهال یا یبوست می‌تواند باعث افزایش شدت گاز شود. علائم معده درد در اثر نفخ عبارت‌اند از:
- دردی که باعث ورم معده می‌شود.
- احساس می‌کنید چیزی در معده در حال حرکت است.
- زیاد آروغ می‌زنید.
- اسهال یا یبوست دارید.
این نوع درد معده معمولا جدی نیست و طی چند ساعت برطرف می‌شود. یکی از مهمترین کارها، جلوگیری از بلع هوا و آرام غذاخوردن است.
۲. سوزش سر دل
سوزش سر دل باعث احساس سوزش در قسمت فوقانی معده یا همان درد سر معده و گاهی درد در دهان یا گلو می‌شود. این درد همچنین ممکن است با درد قلب در قفسه‌ی سینه اشتباه گرفته شود. زخم معده، ریفلاکس اسید یا حتی سرطان معده و مری می‌توانند از عوامل اصلی درد سر معده یا سوزش سر دل باشند. سوزش معده دايمی یا مکرر که بسیار دردناک است و با کاهش وزن غیرقابل توجیه اتفاق می‌افتد، می‌تواند نشانه‌ی بیماری جدی‌تری باشد و نیاز به بررسی دارد.
در این ویدئو دکتر بهروز مقدادی متخصص نوزادان، کودکان و نوجوانان در مورد رفلاکس معده نوزادان با شما صحبت می‌کند.
۳. ورم معده یا گاستریت
گاستریت یا ورم معده باعث تورم و دردناک‌شدن مخاط معده می‌شود. ورم معده شدید یا حاد در کوتاه مدت اتفاق می‌افتد و به سرعت خود را نشان می‌دهد. گاستریت معمولا به دلیل عفونت باکتریایی مانند هلیکوباکتر پیلوری رخ می‌دهد. عفونت‌های باکتریایی معده با آنتی بیوتیک‌ها درمان می‌شوند.
برخی شرایط باعث تحریک مخاط معده می‌شوند و ورم معده مزمن را ایجاد می‌کند. بیماری کرون، بیماری‌های خود ایمنی، سارکوئیدوز، آلرژی و ضعف سیستم ایمنی از دلایل ورم معده مزمن هستند. در ورم معده مزمن، تشخیص و درمان علت اصلی می‌تواند در روند درمان کمک‌کننده باشد. موارد زیر می‌توانند از بدتر شدن علائم جلوگیری کنند:
- داروهای کاهش اسید معده
- رژیم غذایی حاوی موادی که کمتر اسیدی هستند
- مسکن‌ها و داروهایی که از پوشش داخلی معده محافظت می‌کنند.
۴. ویروسی شدن و عفونت معده
عفونت معده می‌توانند باعث معده‌درد، استفراغ و حالت تهوع در فرد شود. افراد مبتلا به ویروس معده ممکن است سردرد، دردهای عضلانی و کاهش انرژی را هم تجربه کنند. در بیشتر افراد، علائم در طی چند روز خودبهخود از بین می‌روند. پرهیز از خوردن وعده‌های غذایی سنگین و نوشیدن مایعات به کاهش درد و استفراغ کمک می‌کند.
اجتناب از کم آبی بدن امری حیاتی است؛ بنابراین نوشیدن مایعاتی که الکترولیت‌های از‌دست‌رفته را به بدن باز می‌گرداند بسیار مهم است. اما برخی افراد برای جلوگیری از کم آبی بدن ممکن است به درمان پزشکی احتیاج داشته باشند. از جمله افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند، نوزادان و کودکان بسیار خردسال و افرادی که دارای بیماری‌های جدی مانند سرطان هستند.
۵. درد عضلانی
بسیاری از عضلات تا قسمت بالای معده گسترش می‌یابند. درد ناشی از آسیب عضلانی یا اسپاسم خفیف می‌تواند باعث ایجاد درد موقتی در قسمت فوقانی شکم شود. این نوع درد اغلب با ماساژ و استراحت بهتر می‌شود. دردهای عضلانی در برخی افراد با استفاده از کیسه‌ی آب سرد و گرم نیز تسکین پیدا می‌کنند. اگر درد عضلانی شدید است یا بعد از چند روز بهتر نشد، برای ارزیابی به پزشک مراجعه کنید. برای تشخیص علت معده‌درد و درمان آن باید به متخصص گوارش مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین متخصصین گوارش آشنا شوید، به‌صورتی اینترنتی یا تلفنی با آنها مشورت کنید و برای دریافت نوبت مراجعه حضوری اقدام کنید.
۶. آپاندیسیت
آپاندیسیت به معنای عفونت آپاندیس است. اگر آپاندیسیت درمان نشود، می‌تواند باعث پاره شدن آپاندیس شود که تهدید کننده‌ی حیات است. در مراحل اولیه‌ی آپاندیسیت، فرد ممکن است درد مبهمی را در اطراف ناف خود احساس کند، اما این درد می‌تواند به قسمت بالای معده کشیده شود. با پیشرفت عفونت، درد به سمت راست و پایین حرکت می‌کند. در بیشتر موارد، پزشک جراح عمومی با برداشتن آپاندیس از طریق عمل جراحی، آپاندیسیت را درمان می‌کند.
۷. سنگ صفرا
سنگ صفرا به علت غلیظ شدن ماده‌ی صفرا تشکیل می‌شود و معمولا از جنس کلسترول یا بیلی روبین است. این سنگ‌های صفرا تا زمانی که باعث انسداد مجاری صفراوی نشود، مشکلی ایجاد نمی‌کند. انسداد مجاری صفراوی به وسیله‌ی سنگ صفرا می‌تواند باعث ایجاد درد شدید در بالای معده و استفراغ شود. عدم درمان سنگ‌های صفراوی می‌تواند بر عملکرد کبد و پانکراس تاثیر بگذارد.
در این شرایط فرد ممکن است دچار زردی شود که این زردی در پوست و چشم دیده می‌شود و حتی ممکن است به عفونت جدی در لوزالمعده منجر شود. معمولا پزشک جراح عمومی با برداشتن کیسه‌ی صفرا، سنگ صفرا را درمان می‌کند و فرد می‌تواند زندگی منظمی بدون این عضو داشته باشد. در مواقعی که سنگ خیلی بزرگ نباشد، درمان دارویی می‌تواند علائم را برطرف کند. تغییر سبک زندگی، ورزش و رژیم کم چربی برای کاهش خطر بروز مجدد سنگ صفرا توصیه می‌شود.
بیمارری‌های بخش دیگر دستگاه گوارش مانند آپاندیست، سنگ صفرا، بیماری‌های کبد و پانکراس، گرفتگی روده و یبوست و غیره هم می‌توانید باعث ایجاد معده‌درد شود.
۸. بیماری‌های کبدی یا پانکراس
کبد، لوزالمعده و کیسه‌ی صفرا با هم کار می‌کنند تا از هضم غذا پشتیبانی کنند. هر سه اندام در سمت راست و بالای معده قرار دارند. گاهی اوقات سنگ‌های صفراوی درمان نشده، مجاری صفراوی را مسدود می‌کنند و باعث درد در کبد یا پانکراس می‌شوند. بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت، می‌توانند باعث درد کبد شوند. پانکراتیت که به معنای التهاب لوزالمعده یا پانکراس است هم ممکن است باعث معده‌درد شود. علائم دیگری که در بیماری‌های کبدی یا بیماری‌های پانکراس دیده می‌شوند عبارت‌اند از:
- زردی چشم یا زردی پوست
- تیره شدن ادرار
- کم رنگ یا سفید شدن مدفوع
- حالت تهوع
- استفراغ
- دردی که به تدریج بدتر می‌شود.
گاهی برخی بیماری‌های کبد و پانکراس و روده مانند پانکراتیت، انسداد روده، یبوست و غیره هم باعث معده‌درد می‌شوند.
۹. انسداد روده
انسداد روده، عبور مواد غذایی را از رودهها دشوار یا غیرممکن می‌کند. این موضوع می‌تواند باعث درد شدید در معده، یبوست و بروز اختلال در هضم و جذب غذا شود. علاوه بر معده‌درد، علائم دیگر انسداد روده عبارت‌اند از:
- استفراغ صفراوی (به رنگ زرد مایل به سبز)
- متورم شدن معده
- ناتوانی در دفع گاز یا دفع مدفوع
- گرفتگی شدید.
انسداد روده یک فوریت پزشکی است، زیرا روده می‌تواند پاره شود یا عفونی شود. داروها، مایعات و مسکن‌ها اغلب به درمان علائم کمک می‌کنند. در بعضی موارد، ممکن است برای رفع انسداد به جراحی نیاز داشته باشید.
۱۰. بیماری دیورتیکول
کیسه‌های کوچکی به نام دیورتیکول در رودهها به خصوص در روده‌ی بزرگ قرار دارند. وقتی این کیسه‌ها ملتهب یا عفونی می‌شوند، فرد می‌تواند دل‌درد شدیدی را احساس کند. محل درد به محل قرارگیری دیورتیکول بستگی دارد. اگرچه دیورتیکول‌ها بیشتر در قسمت‌های پایین رودهها دیده می‌شوند، اما می‌تواند در قسمت‌های فوقانی رودهها نیز ظاهر شوند و باعث درد در بالای معده شوند. دیورتیکول ممکن است بر عملکرد رودهها نیز تأثیر بگذارد و علائمی مانند یبوست و اسهال ایجاد کند.
مصرف پروبیوتیک‌ها و رژیم غذایی سرشار از فیبر اغلب به درمان دیورتیکولیت کمک می‌کنند. اگر عفونت بدتر شود یا به درمان مقاوم باشد، پزشک می‌تواند با جراحی دیورتیکول یا بخشی از روده را بردارد.
۱۱. مصرف برخی داروها
احتمالا تا به حال این جمله را شنیده‌اید که مثلا فلان دارو به معده من سازگار نیست! البته این حرف چندان بی‌راه هم نیستن. بعضی داروها باعث می‌شوند که شما درد شدید معده را تجربه کنید. برخی از این داروها عبارت‌اند از:
- داروهای کاهش فشار خون
- آسپرین
- داروهای ضد التهابی
- داروهای تجویز‌شده برای مدیریت علائم آلزایمر.
البته این لیست کامل نیست و مثال‌هایی از داروهایی را آوردیم که یکی از عوارض آنها درد معده است. مصرف برخی داروها باعث معده‌درد شدید می‌شود مانند برخی مسکن‌ها.
۱۲. یبوست
بله یبوست هم می‌تواند یکی از دلایل معده درد شما باشد. درد معده و نفخ از علائم شایع یبوست است. شما با رعایت یک رژیم غذایی با فیبر بالا و البته نوشیدن مایعات زیاد می‌توانید تا حد زیادی یبوست را درمان کنید. اگر این شرایط خیلی شدید یا طولانی بود بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
۱۳. زخم معده
زخم معده یا به صورت کلی زخم‌های گوارشی، زخم‌های بازی هستند که روی روی پوشش معده یا قسمت بالایی روده کوچک ایجاد می‌شوند که باعث ایجاد درد در وسط معده می‌شوند. البته درد معده و پشت هم می‌تواند به دلیل زخم معده باشد. دلیل اصلی ایجاد این زخم‌ها وجود یک باکتری به نام هلیکو باکتری است.
البته استفاده طولانی‌مدت از برخی داروهایی مثل مسک‌ها و آسپرین و غیره هم می‌تواند باعث ایجاد زخم معده شود. سیگار کشیدن و مصرف مشروبات الکلی شانس ابتلا به زخم معده را افزایش می‌دهد. این مشکل عموما با دارودرمانی و با مصرف داروهای ضد اسید و شاید آنتی‌بیوتیک برطرف می‌شود.
۱۴. سرطان معده
سرطان معده زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌ها دچار نقص در تکثر شوند و در قسمتی از معده انباشته شوند. این توده سرطانی باعث ایجاد درد در معده، دل‌درد، نفخ، احساس سیری بعد از خودن مقدار کمی غذا، سوزش سردل، سوهاضمه و غیره شود. عفونت هلیکوباکتری که باعث زخم و ورم معده می‌شود، احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش می‌دهد. هرچند این سرطان چهارمین سرطان شایع دنیاست اما قابل درمان است. برای درمان پزشکان از روش‌های ایمونوتراپی، رادیوتراپی، شیمی‌درمانی و در صورت نیاز از جراحی استفاده می‌کنند.
۱۵. مسمومیت غذایی
مسمومیت غذایی هم باعث ایجاد درد در معده و دیگر قسمت‌های شکم می‌شود. این مسمومیت می‌تواند دلیل باکتریایی، ویروسی یا انگلی داشته باشد. علاوه بر معده‌درد ممکن است اسهال، حالت تهوع و استفراغ را هم تجربه کنید. این مشکل معمولا خودبهخود درمان می‌شود اما اگر اسهال شدیدی داشتید یا اگر بیش از 3 روز اسهال داشتید، باید به پزشک مراجعه کنید. برای تشخیص علت معده‌درد و درمان آن باید به متخصص گوارش مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین متخصصین گوارش آشنا شوید، به‌صورتی اینترنتی یا تلفنی با آنها مشورت کنید و برای دریافت نوبت مراجعه حضوری اقدام کنید.
۱۶. خوردن بعضی غذاها و زیاد غذا خوردن
خوردن بعضی غذاها به خصوص برای کسانی که معده حساسی دارند، می‌تواند مشکل‌ساز باشد. عموما غذاهای پرادویه، غذاهای تند، غذاهای اسیدی و غذاهای نفاخ باعث ایجاد درد در معده می‌شوند. پرهیز از خوردن این غذاها بهترین راه چاره برای درمان این درد به نظر می‌رسید. زیاد غذا خوردن و پر کردن معده و همچنین سریع غذا خوردن هم می‌تواند دردسرساز باشد. اگر دچار درد معده بعد از غذاخوردن هستید، احتمالا این عارضه به دلیل زیاد غذاخوردن است.
۱۷. سوء هاضمه
سوء هاضمه یا ناراحتی معده مشکلی است که عموما بعد از خوردن غذا احساس می‌کنید. علائم سوء هاضمه شامل معده‌درد، نفخ و آروغ زدن است. در واقع یکی از علل اصلی معده‌درد همین سوء هاضمه است که مسئول حدود 40% از درد در این ناحیه است. غذاهای خیلی چرب، مصرف مشرولات الکی و کافئین باعث سوء هاضمه می‌شوند.
۱۸. عدم تحمل غذایی یا عدم تحمل لاکتور
لاکتوز قندی است که در شیر و سایر محصولات لبنی وجود دارد. برخی فراد آنزیم لازم برای تجزیه این لاکتوز را ندارند و وقتی شیر، پنیر، ماست و غیره می‌خورند بدن آنها دچار مشکل می‌شود. نفخ، اسهال و معده‌درد از علائم آن است. راه چاره این افراد این است که از محصولات بدون لاکتور مثل شیر سویا یا قرص لاکتیک استفاده کنند.
۱۹. آلرژی غذایی
گاهی سیستم اسمنی بدن برخی افراد بعضی غذاها را با مواد آلرژن اشتباه می‌گیرد و پاسخ آلرژی نشان می‌دهد. علاوه بر معده‌درد، علائمی مانند سوزن‌سوزن‌شدن و تورم در دهان و گلو را هم شاهد خواهید بود. در مو اگر حساسیت شدید باشد نیاز به درمان فوری پزشکی دارد. برخی مواد غذایی مانند صدف، آجیل، ماهی، تخم‌مرغ، بادام‌زمینی و شیر از جمله غذاهایی هستند که بیشتر باعث آلرژی غذایی می‌شوند. رفلاکس معده در اثر بازگشت اسید به مسیر مری ایجاد می‌شود و از علائم آن درد و سوزش قفسه سینه است.
۲۰. رفلاکس معده
همه با رفلاکس معده آشنا هستیم. این مشکل زمانی به وجود می‌آید که بخشی از اسید به مری برمی‌گردد و باعث احساس سوزش و درد سر معده و مری می‌شود. ای درد را ممکن است در قفسه سینه هم احساس کنید. این سوزش عموما بعد زا غذاخورن یا شب‌های ایجاد می‌شود. اگر این علائم را داشتید و بیش از دوبار در هفته بهورت مداوم دچار رفلاکس می‌شود باید به متخصص گوارش مراجعه کنید:
- سوزش معده
- بوی بد دهان
- پوسیدگی دندان
- حالت تهوع
- درد قفسه سینه
- مشکل در بلع و تنفس.
این بیماری را با نخوردن غذاهای تحریک‌کننده و داروهای ضد اسید می‌توان مدیریت کرد. بالابردن سر هنگام خواب، دراز نکشیدن بعد از غذا، نپوشیدن لباس‌های تنگ و ترک سیگار هم می‌تواند به درمان رفلاکس معده کمک کند.
۲۱. درد معده و قلب
معده‌درد و درد قلب دو دردی هستند که حتی گاهی با هم اشتباه گرفته می‌شود. برخی بیماری‌های قلبی مانند سکته قلبی یا آنوریسم آپورت می‌توانند باعث معده‌درد هم شوند. حمله قلبی علائم دیگری هم دارد که باید به دقت بررسی شود مانند:
- درد قفسه سینه
- تعریق
- تنگی نفس
- سوزش معده
- سردرد
- حالت تهوع و استفراغ
- درد فک.
اگر معده‌درد و قفسه سینه را تجربه کردید، بهتر است آن را نادیده نگیرید. گاهی درد بالای معده یا شکم می‌تواند از ریه‌ها گرفته باشد و نشانه‌ای از ذات‌الریه یا آمبولی ریه باشد.
درد معده و قلب گاهی با هم اشتباه گرفته می‌شوند و معده‌درد یکی از علائم برخی بیماری‌های قلبی است.
۲۲. درد معده عصبی
نمی‌دانید دلیل معده‌درد در زمان عصبانیت یا ناراحتی یا استرس چیست؟ اگر در حالات روانی خاصی دچار معده درد می‌شوید دچار درد معده عصبی هستید. مطمئنا شما هم کسانی را دیده‌اید که زمانی که ناراحت می‌شوند معده‌شان درد می‌گیرد. درد معده عصبی با وضعیت عاطفی و روانی، سلامت دستگاه گوارش و یا ترکیبی از همه اینها در ارتباط است. علائم معده درد عصبی عبارت‌اند از:
- دل‌شوره
- گرفتگی و سفتی معده
- احساس اضطراب
- انقباض عضلات
- نفخ
- ناراحتی معده
- حالت تهوع
- سوءهاضمه.
گاهی با داروهای گیاهی، مدیتیشن و استراحت می‌توان علائم را کاهش داد. اما در صورت عدم درمان با این روش‌ها باید به متخصص گوارش مراجعه کنید.
۲۳. اختلالات دستگاه گوارشی
زمانی از اصطلاح اختلالات گوارشی استفاده می‌کنیم و علاپم وجود مشکلی در سیستم گوارش را می‌بینیم ولی توضیح پزشکی منتطقی برای آن وجود ندارد. مثل دردهای جسمی غیر قابل توضیح مانند خستاگی، سردرد، اسهال، یبوست، حالت تهوع، سرگیجه و غیره که در افراد مبتلا به برخی از بیماری‌های روانی مانند اضطراب و افسردگی دیده می‌شود.
۲۴. گاستروپارزی یا فلج معده
در این بیماری معده آرام‌آرام محتویات خود را به داخل روده کوچک می‌ریزد. این بیماری باعث ایاد علاپم زیر می‌شود:
- درد در تمام شکم
- احساس سیری
- استفراغ بعد از غذا خوردن
- حالت تهوع.
البته این شرایط بیشتر در بیماران مبتلا به دیابت رایج است.
معده‌درد می‌توانید از دلایل کمتر شایعی هم داشته باشد مانند فلج معده که در بیماران دیابتی معمولا دیده می‌شود.
۲۵. گاستروانتریت یا آنفولانزای معده
آنفولانزای معده یک عفونت ویروسی است که با علائم زیر همراه است:
- اسهال آبکی
- معده‌درد
- حالت تهوع
- استفراغ.
آنفولانزای معده در اثر خوردن مواد غذایی آلوده ایجاد می‌شود و به این خاطر به آن آنفولانزا می‌گوییم که مانن انفولانزای معمولی بین افراد منتقل می‌شود و مسری است. این بیماری درمانی ندارد و عموما خودبهخود از بین می‌رود.
۲۶. بیماری التهابی روده
بیماری التهابی روده یا IBD دو نوع دارد: کولیت اولسراتیو و بیماری کرون. در هر دو هم ایراد کار از سیستم ایمنی بدن است که به رودهها حمله کرده و باعث التهاب آن می‌شود. درد شکم و معده‌درد از علائم این بیماری‌ها است.
دیگر دلایل معده درد
- استرس شدید
- مصرف کافئین
- التهاب مری یا ازوفاژیت
- مصرف مشروبات الکی
- کولیت اولسراتیو
- تیروئید پرکار
- اختلالات خود ایمنی که باعث حمله‌ی سیستم ایمنی بدن به پوشش معده می‌شود.
- بیماری‌های گوارشی و اختلالاتی مانند بیماری کرون
- رفلاکس صفرا
- بیماری سلیاک
- مصرف کوکائین
- بلعیدن مواد خورنده مانند سم یا اسید
- عمل جراحی در شکم
- میگرن
- نارسایی کلیه
- استرس سیستمیک
- بیمارانی که زیر دستگاه تنفس هستند.
- اضافه وزن
معده‌درد می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد مانند ناسازگاری‌های غذایی، استفاده از برخی داروها، بیماری‌های گوارشی و حتی بیماری قلبی و میگرن.
ریسک فاکتورهای بروز درد معده
عوامل خطر برای درد معده عبارت‌اند از:
- سیگار کشیدن
- سطح بالای استرس
- استفاده بیش از حد از الکل یا کوکائین
- بلعیدن مواد خورنده یا اشیا خارجی
- سابقه‌ی استفراغ مزمن
- کمبود ویتامین B12
- استفاده معمول از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID ها)
- استفاده‌ی منظم از استروئیدهای تجویز شده
- شیمی درمانی
- مکمل‌های پتاسیم
- مکمل‌های آهن
- قرار گرفتن در معرض اشعه
- ریفلاکس صفرا بعد از جراحی معده
- اختلالات خود ایمنی مانند تیروئیدیت هاشیموتو یا دیابت نوع ۱
- HIV
- بیماری کرون
- عفونت‌هایی که می‌توانند خطر التهاب معده را افزایش دهند مانند سل و سیفلیس.
چه موقع برای درد معده به پزشک مراجعه کنیم؟
- در صورت داشتن تب همراه با درد معده باید ظرف ۲۴ ساعت به پزشک مراجعه کنید.
- استفراغ بیش از ۱۲ ساعت ادامه داشته باشد.
- اگر درد شکم به دنبال آسیب دیدگی مانند ضربه به معده ایجاد شده باشد.
- در صورتی که بعد از مصرف داروی جدیدی دچار شکم درد شده باشید.
- اگر در کسی که دارای سیستم ایمنی ضعیف باشد مانند HIV، به دنبال شیمی درمانی یا مصرف داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی معده‌درد ایجاد شده باشد.
- وجود درد شدید در قسمت فوقانی شکم
- اگر درد غیر قابل تحمل است.
- اگر درد با مدفوع سفید یا رنگ پریده همراه باشد.
- درد معده‌ی ناگهانی در زنان باردار
- اگر معده‌درد همراه با علائم کم آبی شدید باشد مانند ادرار نکردن، خشک شدن لب، خشکی پوست، گیجی، سرگیجه یا گود افتادن زیر چشم‌ها.
- پزشک تخصص گوارش بعد از معاینه فیزیکی و شرح حال برای تشخیص علت معده‌درد از تست‌های مختلفی کمک می‌گیرد.
تشخیص علت درد معده
همان‌طور که بالاتر گفتیم علت معده درد بسیار متنوع است. بسیاری از عادات غذایی، برخی غذاها و نوشیدنی‌ها، سبک زندگی، بسیاری از بیماری‌های دستگاه گوارشی و حتی بیماری‌ها و مشکلات مربوط به دیگر اندام‌ها مثل قلب، پانکراس، روده و غیره می‌توانند علت معده درد شما باشد.
برای تشخیص علت درد معده باید به متخصص گوارش مراجعه کنید. پزشک بر اساس تاریخچه پزشکی شما، علائم، معاینه فیزیکی و در صورت نیاز با کمک برخی آزمایش‌ها علت اصلی مشکل شما را تشخیص می‌دهد. سؤالاتی که پزشک برای تشخیص علت درد معده ممکن است از شما بپرسد عبارت‌اند از:
دقیقا کجای معده درد می‌کند؟ درد بالای معده، درد پایین معده، درد وسط معده، درد معده و پشت، درد معده و قلب و درد نواحی دیگر هر یک می‌تواند نشانه‌ی مشکل خاصی باشد و می‌تواند در تشخیص علت اصلی به پزشک کمک کند.
شدت درد شما چقدر است؟ درد معده مزمن، درد معده شدید و درد معده ناگهانی در بیماری‌های مختلفی مشاهده می‌شوند و در روند تشخیص کمک‌کننده هستند.
نوع درد معده چطور است؟ درد تیرکشنده و چاقومانند، سوزش یا گرفتگی و غیره.
ایا درد به نواحی مختلف بدن منتقل می‌شود؟ گاهی درد معده به پشت و کمر، یا قفسه سینه، رودهها یا پهلوها منتقل می‌شود و این موضوع می‌تواند به پزشک در تشخیص کمک کند.
چه زمانی درد بیشتر است یا شروع می‌شود؟
درد با غذاخوردن شروع می‌شود یا بدتر می‌شود؟
درد با خوردن غذاهای خاصی شروع می‌شود؟
آیا باردار هستید؟ یا بیماری خاصی دارید؟
و هر گونه فعالیتی که باعث شروع درد یا بدتر شدن آن می‌شود.
برای تشخیص علت معده درد و درمان آن باید به متخصص گوارش مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین متخصصین گوارش آشنا شوید، به‌صورتی اینترنتی یا تلفنی با آنها مشورت کنید و برای دریافت نوبت مراجعه حضوری اقدام کنید.
آزمایش‌های لازم برای تشخیص علت معده درد
همان‌طور که گفتیم متخصص گوارش کار تشخیص را با پرسیدن سؤالات و بررسی علائم و معاینه فیزیکی شروع می‌کند. اگر پزشک مشکوک به بیماری خاصی باشد ممکن است آزمایش‌هایی را برای شما درخواست کند:
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار یا مدفوع
- تصویربرداری اشعه ایکس از شکم
- سونوگرافی شکم
- سی تی اسکن شکم
- تنقیه باریم، عکس اشعه ایکس روده بزرگ
- روش های آندوسکوپی با قراردادن یک لوله با یک دوربین کوچک از طریق دهان یا راست روده برای مشاهده نواحی داخل دستگاه گوارش
- الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG).
برای تشخیص علت معده‌درد پزشک بعد از معاینه کامل و شرح حال، ممکن است برخی آزمایش‌ها مانند آزمایش خون، ادرار و مدفوع و تصویربرداری را تجویز کند. درمان درد معده با توجه به علت زمینه‌ای درد متفاوت است. درمان‌های موجود عبارت‌اند از:
داروی درد معده چیست؟
پزشکان بسته به علت معده درد داروهای زیادی را می‌توانند تجویز کنند از جمله:
آنتی بیوتیک‌ها: در صورت آلودگی معده با هلیکوباکتر پیلوری، درمان با مصرف یک دوره آنتی بیوتیک مانند کلاریترومایسین و مترونیدازول صورت می‌گیرد.
مهار کننده‌های پمپ پروتون: داروهای این دسته مثل امپرازول، پنتوپرازول و لانسوپرازول می‌توانند تولید اسید معده را مسدود کرده و به بهبودی کمک کنند. برای درمان سوزش معده در اثر رفلاکس معده (GERD) این داروها مفید هستند.
مسدود کننده‌های H2: این دسته از داروها شامل فاموتیدین و رانیتیدین می‌توانند تولید اسید معده را کاهش دهند. البته مدتی است که رانیتیدین از فهرست داروهای تجویزی کنار رفته است.
آنتی اسیدها: این داروها می‌توانند اسید معده را خنثی کنند.
عوامل پوشش دهنده مخاط معده: سوکرالفیت یا میزوپروستول می‌توانند از مخاط معده محافظت کنند.
سایر داروها
داروی کلیدینیوم سی یا همان قرص معده درد سبز رنگ، با آرام‌کردن عضلات معده و روده، حرکات طبیعی شکم را کند می‌کند.
برای درمان درد معده به دلیل گاز و نفخ، دارویی مانند سایمتیکون یا دایمتیکون می‌توانند مفید باشند.
به منظور درمان یبوست، یک نرم کننده یا ملین مدفوع مثل بیزاکودیل ممکن است به حرکت دوباره رودهها کمک کند.
برای درد معده همراه با اسهال، داروهایی مانند لوپرامید یا بیسموت ساب سالیسیلات ممکن است علائم شما را بهتر کنند.
از دیگر داروهای معده درد، هیوسین است.
اما از مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) مانند آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن خودداری کنید. این داروها می‌توانند درد معده را تشدید کنند.
جراحی معده
برای درمان، در موارد شدید مانند آپاندیسیت و فتق، سرطان معده و غیره ممکن است جراحی لازم باشد.
داروهای مختلفی برای درمان معده‌درد یا علاپم مختلف وجود دارد که توسط پزشک متخصص گوارش تجویز می‌شود.
درمان گیاهی معده درد در طب سنتی
یکی از سؤالات پرتکرار کسانی که به معده‌درد دچار هستید این است که برای معده درد چه باید خورد؟ روش‌های مختلفی در طب سنتی وجود دارد که با استفاده از داروهای گیاهی و روش‌های طب سنتی به درمان معده درد می‌پردازد. در ادامه روش‌های درمان گیاهی معده درد را با هم مرور می‌کنیم:
۱. درمان معده درد با نعنا
همه می‌دانیم که نعنا برای درمان معده درد و دل‌درد، ناراحتی معده، اسهال، استفراغ و اسپاسم روده مفید است. ماده مؤثر نعنا منتول نام دارد. شما می‌توانید به طرق مختلف از نعنا استفاده کنید:
- دمنوش نعنا، این دمنوش همراه با نبات یا مقدار هل مژثرتر خواهد بود.
- استفاده از نعنای تازه در غذا یا همراه با غذا
- عرق نعنا
- آب نبات نعنایی یا قرص نعنا هم می‌تواند گزینه خوبی باشد.
۲. درمان معده درد با لیمو
شما می‌توانید از مخلوطی از آب لیمو و جوش شیرین برای درمان معده درد، نفخ و سوء هاضمه در خانه استفاده کنید. لیمو می‌تواند به هضم راحت‌تر چربی و الکل کمک کند و به کنترل اسیدیته معده هم کمک می‌کند.
۳. درمان معده درد با زنجبیل
زنجبیل به کنترل حرکات انقباضی معده کمک می‌کند و به درمان قطعی معده درد و سوء هاضمه کمک می‌کند. برای استفاده از زنجبیل برای معده درد چند راه دارید:
- مصرف روزانه مقدار ی زنجبیل تازه
- استفاده از پودر زنجبیل
- دمنوش زنجبیل یا استفاده از آن در چای.
داروهای گیاهی مانند زیره، دارچین، زنجبیل، عسل و لیمو و غیره می‌تواند در درمان بسیار مفید باشد.
۴. درمان معده درد با دارچین
بسیار دیده‌ایم که افراد از پودر دارچین و زنجبیل در چای خود می‌ریزند و اعتقاد دارند برای درد معده و خیلی مشکلات دیگر خوب است. دارچین آنتی‌اکسیدان‌هایی دارد که باعث می‌شود هضم غذا راحت‌تر شود. این ماده گیاهی برای درمان درد معده، سوء هاضمه، سوزش سر دل مفید است و معده را تقویت می‌کند.
۵. درمان معده درد با زیره
زیره برای درمان خانگی معده درد بسیار مفید است. این ماده گیاهی مزایای زیر را برای سیستم گوارشی دارد:
- کاهش ناراحتی معده یا سوء هاضمه
- کم کردن اسید معده
- درمان نفخ
- کاهش التهاب روده.
شما به سه طریق می‌توانید از زیره استفاده کنید:
- پودر زیره یا دانه زیره در غذا
- دمنوش زیره
- عرق زیره.
۶. درمان معده درد با انجیر
احتمالا می‌دانید که انجیر برای درمان یبوست و مشکلات روده مفید است. اما خواص انجیر به همینجا ختم نمی‌شود. انجیر ملین است و به درمان سوء هاضمه کمک می‌کند. دمنوش برگ انجیر هم از گزینه‌های درمان گیاهی معده‌درد به خصوص در بارداری است. البته اگر اسهال دارید، انجیر به درد شما نمی‌خورد.
۷. درمان معده درد با میخک
میخگ خواص مفید زیادی برای سیستم گوارش دارد، این ماده گیاهی خوشبو می‌تواند به کاهش درد معده کمک کند، معده درد در اوایل بارداری را کم می‌کند، ترشحات معده را بیشتر کرده و نفخ معده را کاهش می‌دهد، همچنین به رفع اسهال و استفراغ کمک کند. شما به روش‌های زیر می‌توانید از میخک استفاده کنید:
ترکیب پودر میخک یک قاشق غذاخوری عسل قبل از خواب: درمان قطعی معده درد
دمنوش میخک.
استفاده از نعنا، میخک، دارچین، زنجبیل، عسل، زیره، انجیر، لیمو عرقیات گیاهی در طب سنتی برای درمان معده‌درد تجویز می‌شوند.
۸. عسل برای درمان معده درد
عسل به میزان زیادی باعث التیام معده می‌شود. برای مثال اگر سوزش سر دل داشته باشید، خوردن یک قاشق عسل مفید است. همچنین می‌توانید عسل را با مواد دیگر ترکیب کنید تا نتیجه بهتری بگیرید:
- ترکیب عسل و دارچین
- عسل و آب جوش
- جوشانده عسل و دارچین.
۹. عرقیات گیاهی برای درمان معده درد در طب سنتی
عرقیات مختلفی هم در طب سنتی وجود دارد که می‌تواند تأثیر خوبی در کاهش درد معده داشته باشد از جمله:
- عرق بومادران برای درمان معده‌درد
- عرق ریحان برای درمان معده‌درد
۱۰. دیگر درمان‌های گیاهی معده درد
- چای بابونه
- استفاده از رازیانه (جویدن رازیانه به صورت خام یا دمنوش)
- سرکه سیب برای درمان دل درد و معده‌درد
- استفاده از آب نمک
- شیرین بیان
- تخم کتان
- پاپایا.
برای درمان معده‌درد با روش‌های طب سنتی باید به متخصص طب سنتی مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین متخصصین طب سنتی آشنا شوید، به‌صورتی اینترنتی یا تلفنی با آنها مشورت کنید و برای دریافت نوبت مراجعه حضوری اقدام کنید.