سفر کردن با قطار

آخرین به روز رسانی: 08/خرداد/1404

مشاهده این مطلب 13 دقیقه وقتتان را خواهد گرفت

سفر با قطار تجربه ای دلنشین و متفاوت است که فرصت تماشای مناظر بدیع در طول مسیر را فراهم می آورد. برخلاف سرعت بالای هواپیما یا محدودیت های رانندگی با خودروی شخصی سفر ریلی امکان آسودگی خاطر و بهره مندی از زمان سفر را به شیوه ای دیگر ارائه می دهد. این شیوه حمل ونقل با قدمت خود همچنان به دلیل امنیت راحتی و هزینه های مقرون به صرفه جایگاه ویژه ای در میان انتخاب های مسافران دارد. با این حال برای داشتن یک سفر ریلی بی دغدغه و لذت بخش آشنایی با جزئیات و نکات مهم از مراحل اولیه خرید بلیت تا قوانین و خدمات حین سفر ضروری است. این راهنمای جامع تمامی اطلاعات مورد نیاز شما را برای برنامه ریزی و اجرای سفری ایده آل با قطار در بر می گیرد.

خرید و رزرو بلیط قطار

اولین گام برای آغاز یک سفر ریلی تهیه بلیت است. امروزه با پیشرفت تکنولوژی اصلی ترین و ساده ترین راه برای خرید بلیت قطار استفاده از سامانه های آنلاین است. این روش امکان مقایسه گزینه های متعدد صرفه جویی در زمان و خرید آسان در هر زمان و مکانی را فراهم می کند. خرید حضوری از ایستگاه ها یا آژانس ها همچنان ممکن است اما به دلیل مزایای فراوان خرید اینترنتی کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

شرایط و نکات خرید بلیط

برای خرید بلیت قطار چه به صورت آنلاین و چه حضوری ارائه اطلاعات دقیق مسافر شامل نام و نام خانوادگی کد ملی و تاریخ تولد ضروری است. در خرید اینترنتی علاوه بر این موارد نیاز به شماره تلفن همراه و آدرس ایمیل برای دریافت اطلاعات بلیت و پیگیری های بعدی خواهید داشت. پس از ورود اطلاعات و انتخاب مسیر تاریخ و نوع قطار باید مبلغ بلیت را از طریق درگاه های پرداخت آنلاین تسویه کنید. بسیار مهم است که پیش از نهایی کردن خرید تمامی اطلاعات وارد شده به خصوص تاریخ و ساعت حرکت مبدا و مقصد و مشخصات مسافر را به دقت بررسی و از صحت آن ها اطمینان حاصل کنید. انتخاب سایت یا اپلیکیشن معتبر برای خرید امنیت تراکنش و دریافت بلیت معتبر را تضمین می کند.

خرید اینترنتی و پیش فروش بلیط

خرید اینترنتی بلیت قطار مزایای قابل توجهی دارد. از جمله این مزایا می توان به دسترسی ۲۴ ساعته به سیستم فروش امکان مقایسه قیمت و امکانات قطارهای مختلف در یک مسیر انتخاب صندلی یا کوپه مورد نظر (در صورت امکان) خرید بلیت رفت و برگشت به صورت همزمان و استفاده از خدمات پشتیبانی آنلاین اشاره کرد. همچنین سیستم پیش فروش بلیت قطار که معمولاً در بازه های زمانی مشخص پیش از شروع سفرهای پرتقاضا (مانند تعطیلات نوروز یا تابستان) فعال می شود فرصت مناسبی برای تضمین جایگاه شما در قطار و مسیر دلخواهتان است. با خرید زودهنگام در زمان پیش فروش می توانید از پر شدن ظرفیت قطارها در روزهای شلوغ جلوگیری کنید و با آرامش خاطر بیشتری برای سفر برنامه ریزی نمایید.

قوانین و مقررات سفر با قطار

مانند هر سیستم حمل ونقل دیگری سفر با قطار نیز تابع قوانین و مقررات خاصی است که رعایت آن ها برای تمامی مسافران الزامی است. این قوانین برای تضمین ایمنی آسایش و نظم در طول سفر وضع شده اند و شامل جنبه های مختلفی از پذیرش مسافر تا حمل بار و استرداد بلیت می شوند.

قوانین پذیرش مسافر

برای سوار شدن به قطار مسافر باید در زمان مقرر (معمولاً حداقل یک ساعت قبل از حرکت) در ایستگاه حضور یابد و مدارک لازم برای احراز هویت و تطابق با اطلاعات بلیت را ارائه دهد. این مدارک شامل اصل بلیت قطار (چاپی یا الکترونیکی) و کارت شناسایی معتبر (کارت ملی یا شناسنامه) است. مسئولین قطار در هنگام ورود یا پس از حرکت بلیت و مدارک شناسایی مسافران را بررسی می کنند. اطلاعات مندرج در بلیت باید کاملاً با مشخصات فردی مسافر مطابقت داشته باشد. عدم ارائه مدارک یا عدم تطابق اطلاعات ممکن است منجر به ممانعت از ادامه سفر شود.

استرداد بلیط قطار

امکان استرداد یا کنسل کردن بلیت قطار یکی از حقوق مسافران است که طبق مقررات شرکت های ریلی انجام می شود. مسافران می توانند به دلایل مختلفی مانند تغییر برنامه انصراف از سفر یا تأخیرهای طولانی قطار نسبت به پس دادن بلیت خود اقدام کنند. قوانین استرداد و میزان کسر جریمه بسته به زمان باقی مانده تا حرکت قطار متفاوت است. معمولاً استرداد در زمان های نزدیک تر به حرکت شامل جریمه بیشتری می شود. استرداد بلیت هایی که به صورت آنلاین خریداری شده اند نیز معمولاً باید از طریق همان سامانه خرید انجام پذیرد. در صورت تأخیر بیش از حد مجاز قطار (که معمولاً بیش از ۶۰ دقیقه در مبدا یا مقاصد میانی تعریف می شود) مسافران حق استرداد کامل بلیت بدون کسر جریمه را دارند.

قوانین حمل وسایل (ممنوعه و بار مجاز)

برای حفظ ایمنی و آسایش مسافران حمل برخی وسایل در قطار ممنوع است. این وسایل شامل انواع سلاح گرم و سرد مواد منفجره و آتش زا مواد سمی بیماری زا و خطرناک مواد رادیواکتیو و هرگونه وسیله ای که سلامت مسافران یا کارکنان را به خطر اندازد می شود. همچنین حمل موادی که باعث ایجاد مزاحمت برای سایر مسافران شود مانند مواد غذایی با بوی نامطبوع یا حیوانات (با برخی استثنائات بسیار محدود) ممنوع است. در خصوص بار مجاز همراه مسافر معمولاً محدودیتی برای حمل وسایل شخصی متعارف مانند چمدان کیف دستی کوله پشتی کالسکه کودک یا ویلچر وجود ندارد به شرطی که حجم و وزن آن ها برای قرارگیری در فضای بالای صندلی یا محل های تعبیه شده در واگن مناسب باشد و برای سایر مسافران مزاحمت ایجاد نکند. برای بارهای حجیم تر یا سنگین تر امکان ارسال از طریق بخش حمل بار ایستگاه (توشه) وجود دارد که تابع قوانین و هزینه های جداگانه است. میزان بار مجاز همراه معمولاً تا ۳۰ کیلوگرم رایگان است و مازاد بر آن شامل هزینه می شود.

قوانین حمل حیوانات

طبق قوانین عمومی حمل ونقل ریلی در ایران ورود هرگونه حیوان زنده (اعم از اهلی و وحشی) به داخل کوپه ها و سالن های مسافری قطار ممنوع است. این قانون برای حفظ بهداشت و آرامش تمامی مسافران وضع شده است و حتی با داشتن قفس یا رزرو کوپه دربست نیز امکان پذیر نیست. در صورت لزوم حمل حیوان باید از روش های جایگزین مانند حمل هوایی (کارگو) یا حمل زمینی با خودروی شخصی استفاده نمود.

قوانین حمل خودرو و مراحل آن

شرکت های ریلی امکان حمل خودروی شخصی مسافران را نیز فراهم می کنند. این سرویس برای افرادی که قصد دارند در مقصد از خودروی خود استفاده کنند اما مایل به رانندگی در مسیر طولانی نیستند بسیار کاربردی است. برای حمل خودرو با قطار خودرو باید دارای پلاک ملی بیمه شخص ثالث معتبر و معاینه فنی باشد و ابعاد آن (طول عرض و ارتفاع) از حد مجاز تعیین شده توسط شرکت ریلی تجاوز نکند. مراحل حمل خودرو شامل رزرو بلیت مخصوص حمل خودرو (که معمولاً به صورت آنلاین یا حضوری از نمایندگی های مجاز انجام می شود) تحویل خودرو به بخش مربوطه در ایستگاه مبدا در زمان مقرر (معمولاً چند ساعت پیش از حرکت قطار) همراه با مدارک شناسایی و مدارک خودرو و در نهایت دریافت خودرو در ایستگاه مقصد با ارائه رسید تحویل است. هزینه حمل خودرو بسته به مسافت نوع خودرو و زمان سفر متغیر است.

قوانین کوپه دربست

مسافران می توانند برای حفظ حریم خصوصی و راحتی بیشتر یک کوپه را به صورت دربست اجاره کنند. این امکان به ویژه برای سفرهای خانوادگی یا گروهی کوچک مناسب است. هزینه کوپه دربست بر اساس تعداد تخت های موجود در کوپه محاسبه می شود حتی اگر تعداد مسافران کمتر از ظرفیت کامل کوپه باشد. به این معنی که مسافر باید هزینه تمامی تخت های کوپه را پرداخت کند. با این حال امکان اضافه کردن مسافر بیش از ظرفیت اسمی کوپه (مثلاً ۵ نفر در کوپه ۴ نفره) وجود ندارد و تعداد مسافران نباید از ظرفیت استاندارد کوپه تجاوز کند.

انواع بلیط واگن و قطارها در ایران

صنعت حمل ونقل ریلی در ایران پیشرفت های قابل توجهی داشته و امروزه انواع مختلفی از بلیت واگن و قطار با امکانات متفاوت برای پاسخگویی به نیازها و بودجه های مختلف مسافران ارائه می شود.

انواع بلیط قطار

انواع بلیت قطار شامل بلیت یک طرفه برای سفرهای بدون برنامه بازگشت مشخص بلیت رفت و برگشت که با تخفیف جزئی همراه است و برای سفرهایی با تاریخ برگشت مشخص مناسب است و بلیت ویژه خواهران و برادران که امکان سفر در کوپه های مجزا بر اساس جنسیت را برای مسافرانی که به تنهایی سفر می کنند فراهم می آورد. انتخاب نوع بلیت بستگی به برنامه سفر و ترجیحات شخصی مسافر دارد.

انواع واگن و کوپه قطار

قطارها از انواع مختلفی از واگن ها تشکیل شده اند. واگن های مسافری عموماً به دو دسته کوپه ای و سالنی (اتوبوسی) تقسیم می شوند. واگن های کوپه ای شامل چندین کوپه مجزا هستند که هر کوپه معمولاً ۴ یا ۶ تخت (صندلی تبدیل شونده به تخت) دارد و فضای خصوصی تری را برای مسافران فراهم می کنند. واگن های سالنی شبیه به اتوبوس یا هواپیما هستند و صندلی ها در کنار یکدیگر قرار گرفته اند و فضای خصوصی کمتری دارند. قطارهای مختلف ممکن است از ترکیبی از این واگن ها استفاده کنند و امکانات رفاهی در هر نوع واگن متفاوت است.

انواع قطارها در مسیرهای داخلی

شرکت های ریلی در ایران انواع مختلفی از قطارها را با درجه بندی های گوناگون ارائه می دهند. این قطارها از نظر سرعت امکانات کیفیت خدمات و قیمت بلیت متفاوت هستند. از جمله انواع قطارها می توان به قطارهای عادی (معمولاً سالنی یا کوپه های ۶ تخته با امکانات پایه) قطارهای سریع السیر (مانند پردیس با صندلی های اتوبوسی و سرعت بالاتر) و قطارهای لوکس و پنج ستاره (مانند فدک نورالرضا زندگی و…) با کوپه های ۴ تخته مجهز به امکانات رفاهی پیشرفته مانند سیستم صوتی و تصویری سرویس پذیرایی متنوع اینترنت و خدمات هتلینگ اشاره کرد. انتخاب نوع قطار بستگی به بودجه طول مسیر و اولویت های مسافر از نظر راحتی و امکانات دارد.

معرفی شرکت های ریلی ایران

حمل ونقل ریلی مسافری در ایران توسط شرکت های مختلفی انجام می شود که هر یک ناوگان قطارها و سطح خدمات متفاوتی دارند. شناخت این شرکت ها می تواند به مسافران در انتخاب بهتر قطار کمک کند. شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران (رجاء) به عنوان قدیمی ترین و بزرگترین شرکت نقش مهمی در این صنعت دارد و انواع مختلفی از قطارها را در اکثر مسیرها ارائه می دهد. علاوه بر رجاء شرکت های خصوصی متعددی نیز در سال های اخیر وارد عرصه شده اند و با ارائه قطارهای باکیفیت تر و خدمات متنوع سهم قابل توجهی از بازار را به خود اختصاص داده اند. از جمله این شرکت ها می توان به فدک (شناخته شده برای قطارهای لوکس ۵ ستاره) نورالرضا بن ریل جوپار مهتاب سیر جم و ترابر سبا اشاره کرد که هر یک در مسیرهای خاصی فعالیت دارند و خدمات متفاوتی ارائه می دهند. مقایسه خدمات و امکانات این شرکت ها قبل از خرید بلیت توصیه می شود.

مسیرهای مهم ریلی و شهرهای دارای قطار

شبکه ریلی ایران شهرهای مهم و پرجمعیت کشور را به یکدیگر متصل می کند و امکان سفر با قطار به مقاصد مختلف را فراهم آورده است. برخی از مهم ترین و پرترددترین مسیرهای ریلی کشور عبارتند از: تهران به مشهد تهران به بندرعباس تهران به اصفهان تهران به شیراز تهران به تبریز تهران به اهواز تهران به یزد تهران به کرمان مشهد به بندرعباس مشهد به اصفهان اصفهان به بندرعباس و مسیرهای منتهی به شهرهای شمالی مانند ساری و گرگان. تقریباً تمامی مراکز استان های بزرگ و شهرهای مهم کشور دارای ایستگاه راه آهن هستند و امکان سفر ریلی به آن ها وجود دارد. این مسیرها نه تنها از نظر حمل ونقل اقتصادی اهمیت دارند بلکه بسیاری از آن ها از میان مناظر طبیعی زیبایی عبور می کنند و خود بخشی از جاذبه سفر محسوب می شوند.

امکانات و خدمات قطارها

امکانات و خدماتی که در قطارها ارائه می شود بسته به نوع قطار و شرکت ریلی متفاوت است. در قطارهای لوکس و پنج ستاره طیف وسیعی از خدمات برای رفاه مسافران فراهم شده است. این امکانات می تواند شامل سرویس پذیرایی در کوپه (شامل وعده های غذایی اصلی میان وعده و نوشیدنی) سیستم تهویه مطبوع سیستم صوتی و تصویری با امکان انتخاب محتوا پریز برق برای شارژ وسایل الکترونیکی اینترنت وای فای کتابخانه سرویس بهداشتی ایرانی و فرنگی در هر واگن و ارائه لوازم خواب تمیز (پتو بالش ملحفه) باشد. برخی قطارها دارای واگن رستوران یا کافه هستند که مسافران می توانند در طول سفر از آن ها استفاده کنند. در قطارهای با درجه پایین تر امکانات اولیه مانند تهویه سرویس بهداشتی و لوازم خواب ارائه می شود و پذیرایی معمولاً به صورت مختصر یا با هزینه جداگانه است. اطلاع از امکانات قطار قبل از خرید بلیت به انتخاب مناسب کمک می کند.

وسایل ضروری برای سفر با قطار

برای داشتن سفری راحت و دلپذیر با قطار همراه داشتن برخی وسایل ضروری توصیه می شود. مهمترین مدارک شامل بلیت و کارت شناسایی معتبر است که باید همیشه در دسترس باشند. لباس و کفش راحت برای پوشیدن در طول سفر که ممکن است طولانی باشد آسایش شما را افزایش می دهد. لوازم بهداشتی شخصی مانند مسواک خمیر دندان صابون کوچک یا دستمال مرطوب و ضدعفونی کننده ضروری هستند. اگر داروی خاصی مصرف می کنید حتماً به میزان کافی همراه داشته باشید. برای سرگرمی در طول مسیر می توانید کتاب مجله تبلت یا لپ تاپ همراه ببرید؛ شارژر وسایل الکترونیکی را فراموش نکنید. اگر به نور حساس هستید یا می خواهید در طول روز بخوابید چشم بند مفید است. گوش گیر نیز می تواند در کاهش سروصدای محیط کوپه مؤثر باشد. همراه داشتن یک بطری آب و مقداری میان وعده سالم نیز توصیه می شود هرچند که در بسیاری از قطارها امکان خرید غذا و نوشیدنی وجود دارد. قراردادن وسایل ضروری در یک کیف کوچک دستی که به راحتی قابل دسترس باشد دسترسی شما را در طول سفر آسان می کند.

مزایا و معایب سفر با قطار

سفر با قطار مانند هر روش حمل ونقل دیگری مزایا و معایب خاص خود را دارد که در تصمیم گیری برای انتخاب آن باید مد نظر قرار گیرند.

مزایا:

ایمنی بالا: قطار به طور کلی یکی از ایمن ترین وسایل نقلیه محسوب می شود و آمار سوانح ریلی در مقایسه با حمل ونقل جاده ای بسیار پایین تر است.
راحتی: فضای نسبتاً وسیع در کوپه ها و امکان حرکت در واگن ها دراز کشیدن و خوابیدن سفر با قطار را به ویژه در مسافت های طولانی راحت تر از اتوبوس یا خودروی شخصی می کند.
مقرون به صرفه بودن: در بسیاری از مسیرها هزینه بلیت قطار از بلیت هواپیما کمتر است و آن را به گزینه ای اقتصادی تبدیل می کند.
مناظر زیبا: مسیرهای ریلی اغلب از مناطق دیدنی و طبیعی عبور می کنند و سفر با قطار فرصتی برای تماشای چشم اندازهای جذاب و متنوع فراهم می کند.
آزادی حرکت: برخلاف هواپیما در قطار می توانید در طول سفر در واگن ها قدم بزنید به رستوران بروید و از فضای عمومی قطار استفاده کنید.
مناسب برای حمل بار: امکان حمل بار بیشتر نسبت به هواپیما و همچنین استفاده از سرویس توشه برای بارهای حجیم تر وجود دارد.

معایب:

سرعت پایین: سرعت قطار به طور قابل توجهی کمتر از هواپیما است که باعث می شود سفر در مسافت های طولانی زمان بر باشد.
توقف های متعدد: توقف در ایستگاه های میانی ممکن است باعث افزایش زمان کلی سفر شود.
محدودیت در مسیرها: شبکه ریلی به اندازه شبکه جاده ای گسترده نیست و امکان سفر با قطار به همه شهرها وجود ندارد.
احتمال تأخیر: هرچند کمتر از اتوبوس اما قطار نیز ممکن است با تأخیر مواجه شود.
امکانات محدود در برخی قطارها: قطارهای عادی امکانات رفاهی کمتری نسبت به قطارهای لوکس دارند.

مراحل قبل و هنگام سوار شدن به قطار

برای اطمینان از سفری روان و بدون استرس انجام چند کار قبل از رسیدن به ایستگاه و هنگام سوار شدن به قطار اهمیت دارد. پیش از حرکت از زمان دقیق حرکت قطار و شماره سکو یا محل سوار شدن مطلع شوید. مدارک لازم (بلیت و کارت شناسایی) را در دسترس قرار دهید. وسایل ضروری خود را در یک کیف کوچک بسته بندی کنید تا در طول سفر به راحتی قابل دسترسی باشند. حداقل یک ساعت (و در ایام شلوغی بیشتر) قبل از حرکت در ایستگاه حضور یابید. پس از ورود به ایستگاه تابلوهای راهنما را دنبال کنید تا سکوی مربوط به قطار خود را پیدا کنید. هنگام سوار شدن شماره واگن و کوپه خود را روی بلیت چک کنید و به سمت آن بروید. پس از یافتن کوپه یا صندلی خود چمدان ها را در محل های مخصوص قرار دهید (بالای صندلی یا در فضای زیرین). پس از حرکت قطار مأمور قطار برای کنترل بلیت و مدارک به کوپه ها مراجعه خواهد کرد.

قیمت بلیط قطار و عوامل موثر بر آن

قیمت بلیت قطار ثابت نیست و تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. مهمترین این عوامل عبارتند از: نوع قطار (قطارهای لوکس و سریع السیر گران تر از قطارهای عادی هستند) مسافت مسیر (مسیرهای طولانی تر معمولاً هزینه بیشتری دارند) زمان سفر (در ایام پیک سفر مانند تعطیلات و تابستان قیمت ها افزایش می یابد) نوع بلیت (بلیت رفت و برگشت معمولاً کمی ارزان تر از خرید دو بلیت یک طرفه است) کلاس واگن (کوپه های ۴ تخته معمولاً گران تر از ۶ تخته و واگن های سالنی ارزان تر هستند) و شرکت ریلی ارائه دهنده خدمات. همچنین سیاست های قیمت گذاری شرکت های مختلف نیز در تعیین قیمت نهایی بلیت نقش دارد. برای اطلاع از قیمت دقیق باید در زمان خرید مسیر و تاریخ مورد نظر را در سامانه های فروش بلیت جستجو کنید.

توصیه های سفر با قطار

برای اینکه سفر با قطار برای شما لذت بخش تر باشد چند توصیه کاربردی وجود دارد. اگر مسیر طولانی است و شب در قطار هستید لباس راحت برای خواب همراه داشته باشید. برای جلوگیری از خستگی چشم و استفاده راحت تر از موبایل یا تبلت در نور کم می توانید از حالت شب یا نور آبی صفحه نمایش استفاده کنید. اگر زود سرما می خورید حتی در فصول گرم سال یک پتوی مسافرتی کوچک یا لباس گرم اضافی همراه داشته باشید زیرا سیستم تهویه ممکن است برای شما سرد باشد. برای حفظ ارتباط با خانواده یا دوستان از قبل از وضعیت پوشش شبکه در طول مسیر مطلع شوید یا از اینترنت وای فای قطار (در صورت وجود) استفاده کنید. در کوپه های مشترک به حریم خصوصی و آرامش سایر همسفران احترام بگذارید و از ایجاد سروصدای اضافی پرهیز کنید. از صحبت کردن با صدای بلند با تلفن یا گوش دادن به موسیقی بدون هدفون خودداری کنید. در صورت نیاز به کمک یا داشتن سؤال با مهمانداران قطار تماس بگیرید.

آیا می توان در قطار سیگار کشید؟

خیر کشیدن سیگار در تمامی فضاهای داخلی قطار شامل کوپه ها راهروها و سرویس های بهداشتی اکیداً ممنوع است و مشمول جریمه خواهد شد.

چگونه می توان از تاخیر قطار مطلع شد؟

برای اطلاع از وضعیت تأخیر قطارها می توانید با شماره تماس شرکت ریلی مربوطه تماس بگیرید یا از طریق وب سایت یا اپلیکیشن های معتبر فروش بلیت که اطلاعات به روز را نمایش می دهند پیگیری کنید.

مقدار بار مجازی که می توان با خود به داخل قطار برد چقدر است؟

میزان بار مجاز همراه مسافر معمولاً تا ۳۰ کیلوگرم برای هر نفر است که باید در محل های تعبیه شده در واگن جای گیرد. بارهای حجیم تر و سنگین تر باید از طریق بخش توشه حمل شوند.

قیمت بلیط قطار برای کودکان چقدر است؟

قیمت بلیت قطار برای کودکان زیر ۲ سال (بدون اختصاص صندلی) معمولاً ۱۰ درصد بهای کل بلیت است و برای کودکان بین ۲ تا ۱۲ سال نیم بها محاسبه می شود. کودکان بالای ۱۲ سال بلیت تمام بها دارند.