عفو «گناهان صغیره» ارتشیان دورۀ شاه

به گزارش دیباروز، در یادداشتی زبان عصر ایران در مطلب مهرداد خادر آمده است: امروز 30 فروردین ماه به عنوان روز ارتش جمهوری اسلامی ایران نامگذاری شده است و پس از گذشت دو سال (1399 و 1400) که به دلیل شیوع ویروس کووید 19 رژه برگزار نشد، شاهد بودیم. یک مراسم خاص

نامگذاری ایام مناسب است البته در روز ارتش ممکن است این سوال پیش بیاید که مناسبت چیست؟

تصاویر قائد القرنی، اولین فرمانده ارتش پس از انقلاب که توسط گروه فرقان ترور شد و سرلشکر صیاد شیرازی، فرمانده نیروی زمینی در دوران جنگ، این تصور را ایجاد می کند که برای این دو مناسبت بوده است. اما اینطور نیست و ماجرا را باید دید و تاریخی گفت.

با پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357، وضعیت ارتش به عنوان یکی از مهمترین ارکان حکومت شاهنشاهی در هاله ای از ابهام قرار گرفت. اولین گروهی که در 27 بهمن 1357 اعدام شدند، چهار ژنرال ارتش بودند: سرلشکر نعمت الله نصیری (رئیس سوم ساواک)، سرلشکر رحیمی (فرماندار نظامی تهران)، سپهبد خسرود (فرمانده نیروی هوایی) و سرلشکر ناجی (نظامی). استاندار اصفهان). .

یک نظر ارتش را غیر قابل اعتماد می دانست و خواستار انحلال آن و ایجاد ارتش جدید شد. این نظر یک ماه پس از پیروزی انقلاب در اولین نشست مجاهدین خلق در دانشگاه تهران رسما توسط مسعود رجوی اعلام شد و تیتر یک روزنامه کیهان شد.

در مورد نظر دوم، معتقد به تطهیر ارتش و قدردانی از نیروهای میانه رو بود و در عین حال نهادی جدید برای مقابله با احتمال کودتا و جلوگیری از تکرار آن در 28 مرداد 1332 تأسیس کرد. دولت موقت معتقد بود. دیدگاه دوم و بر این اساس سرلشکر ولی قرنی که برای کودتای نافرجام رژیم پهلوی برنامه ریزی کرده بود به عنوان رئیس ستاد ارتش. پس از تیمسار ریاحی، رئیس ستاد کل دولت، دکتر مصدق که در دولت بازرگان وزیر دفاع شد، دکتر مصطفی چمران به این سمت منصوب شد. در آن زمان وزارت دفاع صرفاً نقش پشتیبانی و لجستیکی نداشت و وزیر جدید از پاکسازی ارتش خبر داد.

شورای انقلاب و امام هم همین نظر را داشتند. همزمان تحرکاتی در غرب کشور بالا گرفت و به ویژه شهر نقده مرکز درگیری شد. با گسترش نیروها در نقده، اعتماد نیروهای انقلابی به ارتش تقویت شد و امام خمینی (ره) در حالی که هنوز قانون اساسی جدید برای تعیین سمت فرماندهی کل قوا تدوین نشده بود، عفو در مورد ارتش را صادر کردند. سه شنبه 19 آوریل 1979. گناهان صغیره » لشکریان را تأیید کرد و چهارشنبه 30 فروردین 1358 را در نمایش عمومی دستگاه نظامی و اعلام همراهی با مردم، تعطیلی ارتش اعلام کرد. این در جریان برکناری سرلشکر القرنی از سمت رئیس ستاد کل ارتش بود و سرلشکر ناصر فربود جای او را گرفت.

بنابراین، این تصور که مناسبت روز ارتش، سالروز ترور و شهادت عماد القرنی است، صحیح نیست، زیرا چهارشنبه 20 آوریل 1979 روز ارتش بود، اما القرنی – که کلمه «القرنی» را اشتباه نوشت. – دوشنبه است. 3 می و کمتر از یک هفته بعد ترور شد. در حالی که او دیگر فرمانده ارتش نیست. ترور سرلشکر صیاد شیرازی در اواخر فروردین ماه بود، اما حدود 20 سال پس از 19 فروردین، روز ارتش اعلام شد.

قاعدتا 19 بهمن، روز همبستگی نیروی هوایی با انقلاب و حضور آنها در مدرسه مراقبت، مناسبتر بود که آن را روز ارتش بنامیم، اما رهبری انقلاب نخواستند تا 19 بهمن صبر کنند و تصمیم گرفتند ارتش را در سال 1394 پاکسازی کنند. آوریل، 7 فوریه روز نیروی هوایی نام گرفت.

اطلاعیه 29 فروردین روز ارتش و معرفی دستگاه های نظامی شامل سه پیام بود:

اولاً، اعدام و مجازات رهبران و رهبران ارشد ارتش شاهنشاهی به همه اقشار سرایت نمی‌کند. به ویژه در این نامه مکتوب به صراحت بر بخشش گناهان صغیره یا اشتباهات نیروهای نظامی تاکید شده است. منظور از «گناهان صغیر» همکاری ارتش در حدی است که در زمینه امنیت کشور قابل توجیه است، نه همکاری با ساواک یا شهربانی در سرکوب مردم. دوم اینکه ارتش منحل نمی شود و رسماً خواسته های گروه هایی مانند سازمان مجاهدین خلق را رد کرده است.

پیام سوم این است که دشمنان خارجی و گروه های داخلی فکر نکنند که ارتش ضعیف است و سازوکار ندارد و به فکر حمله باشد. زیرا هر زمان که دولت مرکزی و نظامیان در ایران تضعیف می شدند، تلاش برای جدایی آنها صورت می گرفت و البته این نگرانی وجود داشت. (برخی نیز کودتای نگای را به این دلیل می دانند که هدف اولیه از خلع سلاح ارتش، حمله به عراق و دور نگه داشتن ارتش از چشم انقلابیون و اینکه اعدام ها به رابطه ارتش با دولت جدید آسیب می رساند).

در 30 فروردین 1358 حضور ارتش در خیابان ها قطعی شد و در قم از مقابل بیت امام خمینی (ره) عبور کردند و ارتش متلاشی شد.

در تهران و شهرستان‌ها با استقبال گرم مردم مواجه می‌شد و شعار خودجوش «لشکر فدای ملت» در همه جا سر می‌داد و گاه این‌گونه پاسخ می‌دادند: «لشکر فدای ملت» و انگار چنین بود. نه همان ارتشی که چندین دهه آموزش دیده، مجهز، مسلح و مطیع بود، با سلطنت سوگند یاد کرده بود و با سقوط سلطنت، فرماندهان ارشد آن ناگهان با جوخه آتش روبرو شدند.

از آن زمان، 19 آوریل هر سال به عنوان روز ارتش جشن گرفته می شود.

تعداد شهدای ارتش در جنگ هشت ساله 48000 نفر اعلام شد و اگرچه با کشف کودتای نوگا در تابستان 1359، اندکی پس از آن و با شروع جنگ، صدای خش خش انحلال ارتش دوباره شنیده شد. در مورد نیاز به ارتش شکی وجود نداشت.

اگر چه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که از ابتدای انقلاب تشکیل شده بود و گمان می رفت تنها نهاد مقابله با تهدید کودتا است، به سرعت تقویت شد و نقش مهمی در جنگ ایفا کرد، اما به یکی از این نهادها تبدیل شد. نهادهای اساسی جمهوری اسلامی تا جایی که در معادلات منطقه ای نیز نقش آفرینی می کند.

به مناسبت 29 فروردین در واقع سالروز بخشش نامه «گناهان کوچک» نیروهای ارتش شاهنشاهی و فعالیت جدید آنها با عنوان «ارتش جمهوری اسلامی ایران» است.

با گذشت 43 سال از پیروزی انقلاب 1357، البته عملاً چیزی بیش از ارتش سابق نیست و بیشتر جانبازان بازنشسته را می توان یافت که اکنون فرمانده کل ارتش از دوران خدمت وظیفه هستند. آکادمی افسری چند ماه پس از اعلام 29 فروردین 1358. او از طریق سلسله مراتب به فرماندهی کل رسید و هیچ پیشینه ای از رژیم گذشته ندارد.

اما شکی نیست که ارتش در جمهوری اسلامی نقشی کاملاً متفاوت از ارتش در دولت قبل ایفا می کند و به جز موارد جنگ و امداد در موارد خاص، کمتر از ارتش و معیشت مردم می شنویم. کارکنان آن مطالبات منعکس نمی شود و رسانه ها حضور گسترده ای ندارند. در نوروز امسال البته گفت و گوی جالبی با فرمانده کل ارتش از تلویزیون و یوفگ به مدیریت فرهاد جم (بازیگر) پخش شد. یک سال پس از پیروزی انقلاب، فرماندهی از یکی از محله های فقیرنشین قم به ارتش پیوست. در حالی که فرماندهان ارتش سال‌ها در دولت قبل سابقه داشتند، البته نه در سطح فرماندهی بالا، اما از طریق دوره‌های آموزشی و حضور در ستاد آن».

انتهای پیام