استانداردهای قلاویز دستی چیست؟

قلاویز کاری چیست و نحوه قلاویز کاری چگونه است؟

قلاویز چیست؟ برای دنده کردن مهره به کمک دست معمولا از قلاویز استفاده می کنند. قلاویز را می توان به پیچی تشبیه کرد که در روی بدنه آن به منظور تامین زاویه براده و هم چنین زاویه گوه سه یا چهر شیارایجاد شده است.از این شیارها برای براده و روغن کاری استفاده می شود.انتهای دنباله قلاویز دستی را معمولا چهار گوش می سازند تا بتوان به وسیله قلاویز گردن حرکت دورانی آن را تامین نمود. در بعضی از قلاویزها زاویه آزاد وجود ندارد وبرخی دیگر بوسیله پشت سایی دندانه ها زاویه آزاد ایجاد می گردد.

محاسبه قطر سوراخ جهت قلاویز

زاویه براده برای فلزات سخت و نرم متفاوت می باشد از همین رو باید در نظر داشت که هر قلاویزی ،برای هر فلزی ،مناسب نیست (مخصوصا آنهایی که دارای جنس نرم وبراده طولانی میباشند مثل آلومینیوم ومس)زاویه براده برای فلزات مختلف روی قلاویزها درج شده اند .

به دلیل وجود شیارهای براده ،جان قلاویز ضعیف شده و معمولا قادر به تحمل نیروی برش ،در یک مرحله براده برداری نمی باشد.

برای کم کردن نیروی برش ، قلاویزه ها را در یک دست ،شامل سه قلاویز پیشرو ،میان رو و پس رو را می سازند.برای شناخت این قلاویزه ها ،روی دنباله ((پیشرو))یک خط، قلاویز ((میان رو))دو خط و برای قلاویز ((پس رو))بون خط ویا سه خط ،ایجاد می کنند.برای اینکه قلاویزها در شروع براده برداری باکار درگیر شوند ،قسمت ابتدایی آنها را به صورت مخروطی می سازند و آن را ((قسمت برس)) می نامند.

زاویه شیب برش در قلاویزهای پیش رو_میان رو وپس رو باهم مساوی نمی باشد.قسمت برش هر یک از قلاویزها وظیفه شروع براده برداری را به عهده داشته وبه تدریج که به انتها میرسند،دندانه ها کامل می شوند.

برای قلاویز کاری مهره های دنده ریز و مهره هایی که دندانه های  آنها از نوع پیچ لوله می باشند(به دلیل کم بودن عمق دندانه ها )،معمولا از دو دست قلاویز پیشرو و پسرو استفاده می کنند .

جدول استاندارد قلاویز کاری

برای قلاویز کاری ورق ها و قطعات کم ضخامت (تا ضخامت 1/5برابر قطر اسمی قلاویز)که سوراخ راه بدر داشته باشند ، از قلاویزهای دیگری استفاده می کنند که دارای قسمت برش طولانی (در حدود نصف طول دندنه ها )بوده و تمام قسمت های قلاویز معمولی در روی آن جمع شده است.از مشخصات ظاهری قلاویزها میتوان به طول بلند قسمت دندانه آن اشاره نمود،این قلاویزها بنام قلاویزه های مهره معروف می باشند.

در بعضی از آنها ابتدا شار براده را به صورت مورب سنگ می زنند تا براده ای که در قسمت جلو برداشته می شود بسمت سر قلاویز هدایت گردد.این قلاویزها دارای قسمت مخروطی کوتاه بوده و زمان انجام کار را کاهش می دهند. قلاویزها را در دو نوع دستی و ماشینی می سازند .دنباله قلاویزهای ماشنی استوانه بوده و انتهی آن را بصورت چهار گوش یا به فرم زبانه دار می سازند.

قلاویز دستی

امتداد شیارهای براده در قلاویزهای معمولی به موازات محور(مستقیم)می باشد ولی قلاویزهایی نیز وجود دارند که شیار براده آنها به صورت مارپیچ ساخته می گردد. اگر انحراف شیارهای براده این قلاویزه به سمت راست باشد،براده به سمت بیرون سوراخ هدایت شده و از آنها برای قلاویز کاری سوراخ های ته بسته استفاده می شود .چنانچه جهت پیچش شیار قلاویز به سمت چپ باشد،براده ها را از انتهای سوراخ به خارج هدایت می کند. قلاویزها را از جنس فولاد آلیاژی در دو سیستم متریک واینچی به صورت راست گرد و چپ گرد می سازند .

جدول استاندارد قطر مته جهت سوراخکاری

قطر سوراخ برای قلاویز کاری ،کمی بزرگتر از انرازه قطر داخلی مهره در نظر گرفته شود.زیرا در اثر فشار برش ،لبه دندانها باد کرده وبه سمت خارج هدایت می شوند.در غیر این صورت علاوه بر ناصافی دندانه ها ،قلاویز در کار گیر کرده و امکان شکستن آن نیز وجود دارد. در قطعاتی که جنس آنها نرها نرم بوده وبراده طویلی دارند ،بایستی قطر سوراخ زیادتر ازقطعاتی در نظر گرفت که جنس آنها سخت و شکننده بوده و دارای براده های کوتاهی می باشند.

پس از مته کاری بایستی لبه سوراخ را با یک مته سوراخ مخروطی90 درجه ،به اندازه نیم میلیمتر ،بزرگتر از قطر خارجی مهره خزینه کاری کرد تا قلاویز به راحتی در سوراخ جاافتاده و از ایجاد پلیسه جلوگیری شود.پس از جاافتادن قلاویز ،دسته قلاویز را باز می کنیم و با استفاده از گونیای 90 درجه ،فائم بودن امتداد قلاویز با سطح کار را کنترل می کنیم.

قیمت قلاویز

برای جلوگیری از ازدیاد براده و افزایش نیروی مقاومت ،بهتر است قلاویز را هر چند بار یکبار درجهت عکس بگردانیم. در سوراخهای ته بسته ،بایستی عمق سوراخ رابیشتر از عمق قلاویز کاری در نظر گرفت و حتی الامکان از قلاویزهای ،شیار مارپیچی استفاده کرد .برای جلوگیری از شکستن قلاویز بهتر است براده ها را به دفعات از داخل سوراخ خارج کرد. برای خارج کردن قلاویز شکسته ،در صورت امکان از ابزار مخصوصی که به همین منظور ساخته شده است،استفاده می گردد.این ابزار داری شاخک های قابل تنظیم می باشد و در شیار قلاویز شکسته ،گیر می کند.

برای تسهیل در خارج کردن قلاویز شکسته معمولا از مایعی استفاده می شود که در اثر خورندگی باعث آزاد سدن قلاویز در داخل سوراخ می گردد.برای این منظور در قطعات آلومینیومی از الکل، در قطعات مسی و برنجی از جوهرنمک ور در قطعات فولادی یا چدنی از محلول اسید سولفوریک رقیق استفاده می شود و پس از خارج کردن قلاویز شکسته بایستی سوراخ را با آب شستشو داد. در صورت عدم دسترسی به وسایل بالا ،می توان ابتدا به کمک مشعل جوشکاری آب قلاویز شکسته را پس گرفت و سپس با سوراخ کردن و با استفاده از قلاویز چپ گردآنرا خارج نمود.

آشنایی با قلاویز کاری و ۲ روش آن

هنگامی که فرآیند تولید یک ماشین بررسی می شود یکی از پرتکرارترین فعالیت ها قلاویز کاری است. قلاویز کاری یکی از روش های کاربردی برای رزوه زنی می باشد. در این مقاله به بررسی و معرفی این فرآیند در روند ساخت یک قطعه، انواع و نکات مهم مربوط به آن می پردازیم. با ما همراه باشید.

1# مفهوم قلاویز کاری

به ایجاد رزوه در یک سوراخ قلاویز کاری (Internal Threading) می گویند. برای قلاویزکاری یک سوراخ با قطر مشخص بر روی قطعه ایجاد شده و سپس به صورت دستی یا ماشینی دنده های رزوه در آن سوراخ ایجاد می شوند. با حرکت ابزاری به نام مته قلاویز درون سوراخ قطعه شیارهای رزوه مطابق شکل زیر به وجود می آیند. رزوه ها به صورت مارپیچی داخل سوراخ شکل می گیرند تا پیچ مناسب داخل آن بسته شود.

2# انواع قلاویز کاری

به طور کلی قلاویزها به دو دسته زیر تقسیم می شوند:

    قلاویز دستی

قلاویزهای دستی از یک سری سه تایی مته قلاویز تشکیل شده اند. این مته ها از شماره 1 تا 3 هستند و هرکدام عمق معینی از دنده را ایجاد می کنند. مته قلاویز 1 عمق زیادی را دنده می زند؛ با افزایش شماره مته، عمق شیارها کاهش می یابد.

سه مته قلاویز دستی عبارت اند از:

• پیش رو
• میان رو
• پس رو

در این نوع از رزوه زدن از یک ابزار به نام دسته قلاویز برای هدایت مته به داخل سوراخ ها استفاده می شود. دسته قلاویز انواعی دارد که بسته به محل سوراخ از هر کدام استفاده می شود. درصد براده برداری از مته قلاویز پیش رو تا پس رو به ترتیب برابر %50، %30 و %20 است. استفاده از مته قلاویز در قطعاتی مانند آهن و فولاد نیاز به استفاده همزمان از روغن مخصوص دارد.

قلاویز ماشینی

فرآیند قلاویز کاری ماشینی برخلاف نوع دستی در یک مرحله انجام می شود و با استفاده از یک مته قلاویز که دنده های مخروطی بر روی سطح آن به وجود آمده است رزوه زدن روی قطعه تکمیل می شود.  فرآیند ماشینی معمولا بر روی دستگاه تراش انجام می شود. در قلاویز کاری ماشینی روش دیگری نیز وجود دارد که نیاز به مهارت تراشکار دارد. این روش با استفاده از دستگاه تراش انجام می شود که به آن دنده زنی داخلی یا پیچ تراشی می گویند.

3# مراحل قلاویز کاری دستی و ماشینی

    فرآیند انجام قلاویز کاری دستی مطابق زیر است:

• ابتدا سوراخ با قطر مناسب بر روی قطعه ایجاد می شود.
• این سوراخ ابعاد استانداردی دارد؛ مثلا اگر از قلاویز M10 (پیچ 10) استفاده می شود،
• باید سوراخی به قطر 8.5 میلی متر روی قطعه ایجاد شود.
• به طور کلی اندازه قطر سوراخ باید کوچک تر از قطر مته قلاویز باشد.
• سطح روی سوراخ با استفاده از یک مته بزرگ تر هموار می شود.
• با استفاده از دسته قلاویز به ترتیب شماره مته ها در داخل سوراخ دنده می زنند.
• در هر مرحله با استفاده از روغن عمل براده برداری را تسهیل می کنند.

نکته مهم این است که طول رزوه های ایجاد شده استاندارد خاصی ندارد و با توجه به نیاز قطعه، عمق سوراخ و طول رزوه تعیین می شوند.

• روش کار قلاویز کاری ماشینی هم به این صورت است که مته قلاویز روی مته مرغک دستگاه تراش بسته می شود و با روشن کردن دستگاه تراش مته قلاویز ماشینی به داخل سوراخ قطعه حرکت داده می شود.

4# اجزای یک مته قلاویز

یک مته قلاویز از بخش های مختلفی تشکیل شده است. شناخت این بخش ها کمک می کند که در طی فرآیند قلاویز کاری بتوان از استانداردها استفاده بهتری کرد و قلاویز کاری را با دقت بالاتری انجام داد. بخش های مختلف یک مته قلاویز به شرح زیر هستند:

• طول مته قلاویز: ابتدای لبه دنده ها تا انتهای مته را طول مته قلاویز می گویند.
• طول دندانه مته قلاویز: طول بخش دنده های موجود بر روی یک مته قلاویز را طول دندانه می گویند.
• لبه بنده: سطح زاویه داری است که روی ابتدایی ترین نقطه مته قلاویز و روی لبه سوراخ قرار می گیرد و
• باعث عمود بودن مته قلاویز در هنگام شروع قلاویز کاری می شود که یکی از نکات بسیار اثرگذار بر کیفیت قلاویز کاری است.
• شیار قلاویز: فاصله بین دندانه های مته قلاویز را گویند.
• آچارخور: در قسمت بالای مته قلاویز برای قرار گرفتن مته و انجام فرآیند قلاویز کاری تعبیه شده است.

5# انواع دسته قلاویز

دسته قلاویز ابزاری است که برای چرخاندن و هدایت مته به داخل سوراخ قطعات استفاده می شود و در سه نوع زیر وجود دارد:

·         دسته قلاویز جغجغه ای

معمولا برای قلاویز کاری قطعات بزرگ به کار می رود که فضای کافی برای چرخاندن دسته قلاویز در آن ها وجود دارد. در این دسته قلاویز ها می توان نیروی بیشتری را به مته قلاویز وارد کرد.

·         دسته قلاویز T شکل

معمولا برای قلاویز کاری قطعات ریز که فضای محدود و کم برای چرخاندن دست و آچار در آن ها وجود دارد، به کار می رود.

·         دسته قلاویز برقی

شباهت زیادی به دستگاه دریل دارد و با توجه به استفاده از نیروی برق سرعت و دقت بالاتری در فرآیند قلاویز کاری با این ابزار به وجود می آید.

6# کاربرد قلاویز کاری

کاربرد اصلی این فرآیند اتصال دو قطعه از طریق پیچ به یکدیگر است. در طراحی ماشین آلات زمانی که لازم است دو قطعه به یکدیگر اتصال غیردائم پیدا کنند، از پیچ استفاده می شود. مقطعی که پیچ داخل آن قرار می گیرد از طریق رزوه زدن حاصل می شود؛ بنابراین با رزوه زدن می توان یک محل اتصال غیردائم ایجاد کرد که باز کردن قطعات در هر زمانی ساده می باشد و آسیبی به هیچ یک از آن ها وارد نخواهد شد.