دادگاه کیفری چیست؟

یکی از اصلی ترین مراجع رسیدگی کننده به شکایت های کیفری در کشور دادگاه کیفری است. در ادامه به جزئیات بیشتر در این زمینه و وظایف این نهاد قضایی خواهیم پرداخت. اگر سوالی در این زمینه داشتید با بهترین وکیل در تهران تماس بگیرید.

دادگاه کیفری چیست؟

دادگاه کیفری دادگاهی است که به موضوعات کیفری که در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری گردیده است رسیدگی می کند. مانند قتل ، ضرب و جرح، کلاهبرداری، توهین و غیره. بنابراین اگر شخصی جرمی انجام دهد مطابق قانون مجازات اسلامی به مجازات آن جرم محکوم خواهد شد. شخصی که مرتکب جرم شده است حسب مورد با توجه به موضوع جرم و شرایط شخصی در دادگاه کیفری محاکمه می شود در ادامه نوشته به انواع دادگاه کیفری و صلاحیت هر کدام از آنها می پردازیم با ما همراه باشید.

انواع دادگاه کیفری

انواع دادگاه کیفری، طبق قانون ، به‌طور کلی دادگاهها در یک تقسیم بندی با عناوین متفاوت به لحاظ موضوع رسیدگی به دادگاههای کیفری ، حقوقی تقسیم می گردد. لیکن دادگاههای کیفری به جرایمی که علیه اشخاص جان یا مال یا حیثیت یا ناموس و … به وقوع می پیوندد و در قانون به آن تصریح گردیده و جرم انگاری شده است رسیدگی می نماید. انواع دادگاه کیفری به شرح ذیل است :

دادگاه کیفری دو ، دادگاه کیفری یک ، دادگاه انقلاب ، دادگاه اطفال و نوجوانان ، دادگاه نظامی ، دادگاه ویژه روحانیت

لازم است در خصوص دادگاههای کیفری و منظور از تفکیک دادگاه کیفری ذیلاً توضیح مختصری ارائه گردد :

طبق روال معمول ، زمانی که اشخاص (حقیقی یا حقوقی)  شکایتی را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می نمایند شکوائیه از طریق دفاتر خدمات قضایی به دادسرای محل وقوع جرم ارسال می گردد تا پس از انجام تحقیقات مقدماتی در دادسرا و در صورت احراز وقوع جرم و  صدور قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست، پرونده جهت رسیدگی ماهوی به دادگاه کیفری ارسال گردد.

شایان ذکر است ، برخی از  جرایم از جمله جرایم منافی عفت رسیدگی ابتدا از دادگاه کیفری یک آغاز شده و مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسرا، در مورد این جرایم وجود ندارد. جهت مشاوره با با شماره های مندرج در سایت تماس بگیرید.

صلاحیت دادگاه کیفری چیست؟

شاید یکی از سوالاتی که در این زمینه مطرح شود آن است که اصولا صلاحیت دادگاه کیفری چیست و به چه موضوعاتی رسیدگی می کند؟ در پاسخ به این سوال می توان گفت منظور از دادگاه مرجع رسیدگی به دعاوی است که افراد در صورت اختلاف به آن مراجعه می کنند و منظور از واژه کیفری به دعاوی اشاره دارد که در آن جرمی محقق شده است و مرتکب آن مجازات می گردد.

بنابراین، می توان گفت همانطور که از عنوان آن بر می آید دادگاه کیفری دادگاهی است که به موضوعات کیفری رسیدگی می کند. موضوعات کیفری نیز موضوعاتی  هستند که در قانون مجازات اسلامی ارتکاب و انجام آن جرم شناخته شده و برای آن مجازات تعیین شده است . به عبارت دیگر، اگر فردی عملی را انجام دهد که در قانون جرم بوده است و برای آن مجازات تعیین شده است در دادگاه های کیفری بررسی می گردد .

به عنوان مثال موضوعاتی از جمله توهین ، سرقت ، ترک انفاق زوجه ، کلاهبرداری ، مزاحمت تلفنی ، ضرب و جرح ، تهدید ، کلاهبرداری اینترنتی و غیره جرم بوده و باید در دادگاه کیفری بررسی شوند. به منظور شکایت و طرح دعوا در این دادگاه فرد شاکی باید ابتدا در فرمی با عنوان شکواییه شکایت خود را تهیه و تنظیم کند و آن را به دادسرا و یا به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا به نیروی انتظامی حسب مورد ارائه کند. بنابراین، مرجع اولیه جهت بررسی این گونه دعاوی دادسرا است که با بررسی مقدماتی و تحقیق در خصوص موضوع در صورتی که مجرم بودن متهم و ارتکاب جرم احراز شود پرونده را به یکی از دادگاه های کیفری ارسال می کند. دادگاه کیفری نیز به موضوع پرونده رسیدگی کرده و مجازات مجرم را تعیین و اجرا می نماید.

صلاحیت دادگاه کیفری 2

صلاحیت دادگاه کیفری دو در رسیدگی به جرایم به صورت عام است. مگر اینکه رسیدگی به جرمی را در صلاحیت خاصی مرجع دیگری قرار داده باشد. مانند قتل که به طور خاص در دادگاه کیفری یک رسیدگی می شود. بنابراین دادگاه کیفری دو صلاحیت رسیدگی به کلیه جرایم را دارد، مگر اینکه قانون رسیدگی به برخی از جرایم را در صلاحیت دادگاه دیگری قرارداده باشد. مانند کلاهبرداری، خیانت در امانت ، انتقال مال غیر ، تهدید، توهین ، تخریب و …..

صلاحیت دادگاه کیفری 1

دادگاه کیفری یک ، همان دادگاه کیفری استان سابق است که صلاحیت رسیدگی به جرایم سنگین را دارد مانند :

1) جرمی که مجازات آن سلب حیات است. (قتل)

2)جرمی که مجازات آن قطع عضو است (سرقت حدی) یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن.

3) جرمی که مجازات آن حبس ابد است.

4) جرایمی که موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر باشند.

5) جرایم سیاسی و مطبوعاتی

صلاحیت دادگاه انقلاب

رسیدگی به یک سری جرایم خاص در صلاحیت دادگاه انقلاب می باشد از جمله جرایمی که علیه امنیت داخلی و خارجی، افساد فی الارض، محاربه، تمام جرایم مربوط به مواد مخدر، بغی ، تبانی و اجتماع علیه جمهوری اسلامی ایران یا احراق ، تخریب و اتلاف اموال بمنظور مقابله با نظام ، توهین به مقام بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و مقام رهبری و ……

صلاحیت دادگاه اطفال و نوجوانان

صلاحیت دادگاه اطفال در رسیدگی به جرایم اطفال و افراد کمتر از 18 سال تمام شمسی است. در صورتیکه طفل یا نوجوان کمتر از 18 سال ،مرتکب یکی از جرایمی شود که در صلاحیت دادگاه کیفری یک یا انقلاب است به جرم آنان در دادگاه کیفری یک ویژه رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان رسیدگی می شود. لازم به ذکر است تشریفات رسیدگی در این دادگاه متمایز از دیگر دادگاههای کیفری است.

در تعریف دادگاه اطفال و نوجوانان، می توان گفت، دادگاه اطفال و نوجوانان، دادگاهی است که به جرائم اطفال و افراد کمتر از 18 سال تمام شمسی، رسیدگی می کند. دادگاه اطفال و نوجوانان، یک دادگاه تخصصی است که در معیت آن، دادسرای تخصصی اطفال و نوجوانان، به فعالیت مشغول می باشد.

نکته : چنانچه طفل یا فردی که مرتکب جرم شده ، کمتر از 18 سال باشد ، ولی پیش از رسیدگی به جرم در دادگاه سن طفل از 18 سال بیشتر شود، رسیدگی به جرم ارتکابی طفل ، در دیگر دادگاههای کیفری طبق صلاحیت دادگاه انجام می گیرد.

اگر طفل کمتر از 18 سال، مرتکب جرمی شود و رسیدگی در دادگاه اطفال و نوجوانان، آغاز شده  و در حین رسیدگی، سن طفل بیش از 18 سال گردد، رسیدگی در همان دادگاه اطفال و نوجوانان، ادامه خواهد یافت.

صلاحیت دادگاه نظامی

رسیدگی به جرایم خاص نظامی که افسران نظامی یا انتظامی در حیطه وظابف تخصصی خود مرتکب می شوند حسب مورد در صلاحیت دادگاه نظامی یک یا دو تهران است. در صورتیکه به جرایم عمومی افسران نظامی و انتظامی حسب مورد در دادگاه کیفری یک یا دو رسیدگی می شود. کارکنان ارتش، کارکنان سپاه پاسداران و کارکنان ستاد کل نیروهای مسلح، کارکنان وزارت دفاع و پشتیبانی، کارکنان مشمول قانون نیروی انتظامی و کارکنان وظیفه از مهم ترین افرادی هستند که به جرایم خاص آنان که در حیطه  وظایف نظامی و انتظامی آنها، در دادگاه نظامی، رسیدگی می گردد.

صلاحیت دادگاه ویژه روحانیت

این دادگاه صلاحیت رسیدگی به کلیه جرایم عمومی و کلیه جرایمی که خلاف شان روحانیت ،توسط روحانی انجام می شود را داراست و دادگاه ویژه روحانیت دارای پروسه ای متفاوت از سایر دادگاه ها است.

تفاوت دادگاه کیفری دو و یک به شرح ذیل می باشد :

صلاحیت : همانطور که پیشتر گفته شد دادگاه کیفری دو صلاحیت رسیدگی به کلیه جرایم را دارد مگر اینکه قانون رسیدگی به برخی از جرایم مانند قتل و… را در صلاحیت دادگاه دیگری قرارداده باشد. ولی دادگاه کیفری یک ،همان دادگاه کیفری استان سابق است که صلاحیت رسیدگی به جرایم سنگین و مهم را دارد مانند : قتل ، زنا محصنه و ….

ساختار :  طبق قانون ، دادگاه کیفری دو، متشکل از یک قاضی یا دادرس می باشد که وظیفه رسیدگی ماهوی و صدور رای را بر عهده دارد. اما دادگاه کیفری یک، متشکل از یک رئیس (قاضی)  و دو دادرس مستشار می باشد که جلسه رسیدگی در دادگاه، با حضور حداقل دو عضو رسمیت می یابد. ریاست دادگاه به عهده مستشاری است که سابفه قضایی بیشتری دارد.

مقر و محل تشکیل دادگاههای کیفری یک و دو : دادگاه کیفری یک، صرفا در مرکز استان و به تشخیص رییس قوه قضائیه در حوزه قضایی شهرستان ها  تشکیل می شود و دادگاه کیفری دو، در مقر هر شهرستان بسته به مساحت و تعداد دادسرا ، دادگاه کیفری دو از سوی قوه قضاییه ایجاد می شود.