آیا روسیه گرای مستشاران ایرانی در سوریه را به اسرائیل می‌دهد؟
هماهنگی اسرائیل و روسیه در سوریه، موضوع چندان پنهانی نیست
پس از آنکه خبرگزاری‌های داخلی کشور، شهادت ۴ مقام نظامی ایران در سوریه را تایید کردند، تلویزیون دولتی سوریه نیز گزارش داد که این حمله در محله مزه در غرب دمشق رخ داده است. یک خواربار فروش به اسوشیتد پرس گفت که در حدود ساعت ۹:۱۵ دقیقه صبح، صدای ۵ انفجار متوالی را در ساختمان محل استقرار نیرو‌های جمهوری اسلامی ایران شنیده است.
تعدد حملات اخیر به مستشاران ایرانی در سوریه و شهادت برخی از آنها، احتمال وجود یک گرای قوی و اطلاعاتی را در میان اهالی رسانه، صاحبنظران و کارشناسان امنیتی ایران تقویت کرد. سردار کوثری عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در اینباره گفت: «عوامل جاسوس در دمشق باید دستگیر شوند.»
اما طیفی از کاربران در شبکه‌های اجتماعی انگشت اتهام را به سمت روسیه نشانه رفتند. علیرضا مصطفی خبرنگار اصلاح طلب در اینباره نوشت: آقای رئیسی هر وقت از فیروزکوه برگشتید، لطفاً از عالیجناب پوتین بپرسید، چرا هیچ وقت پدافند هوایی اس ۴۰۰ روسیه در سوریه برای حفاظت از منافع ایران فعال نمی‌شود، مگر روسیه متحد استراتژیک ایران نبود؟
علی قلهکی فعال رسانه‌ای اصولگرا هم در این خصوص نوشت: اکثر پدافند‌های سوریه در اختیار کدام کشور است؟ آیا امروز هم مانند روز شهادت سید رضی پدافند اس ۴۰۰ خاموش بود؟
سید صادق حسینی دیگر فعال رسانه‌ای اصولگرا هم گفت: از وقتی حضور روس‌ها در سوریه افزایش یافته و تثبیت شده، شاهد افزایش حملات هوایی رژیم اشغالگر علیه نیرو‌های ایرانی هستیم، ترور‌های اخیر در سوریه لزوم بازنگری روابط ایران و روسیه در سوریه را بیشتر کرده است.
هماهنگی اسرائیل و روسیه در سوریه، موضوع چندان پنهانی نیست. بر اساس مدعای بلومبرگ، اسرائیل در حملات خود به سوریه برای هماهنگی با روسیه یک «مکانیزم عدم تعارض» ایجاد کرده است. به نوشته همین رسانه، مقامات سفارت روسیه در اسرائیل اظهار کردند: «مقامات نظامی ما (روسیه) مسائل عملی این مکانیزم را به صورت عملی هر روز مورد بحث قرار می‌دهند. این مکانیزم ثابت کرده که مفید است و به کار خود ادامه خواهد داد.»
اندیشکده آمریکایی شورای اتلانتیک: دلیل عدم تمایل اسرائیل برای کمک به اوکراین در زمان یائیر لاپید و در حال حاضر توسط بنیامین نتانیاهو را، ملاحظات اسرائیل در سوریه و توافقات با روسیه در این زمینه، عنوان کرد. بر اساس مقاله جوزف روشه، تحلیلگر ارشد این اندیشکده، اسرائیل تا کنون در مقابل فشار‌های غرب برای ایفا کردن نقشی فعال‌تر در جنگ اوکراین مقاومت کرده است، زیرا مسائل مهمتری میان تل آویو و روسیه وجود دارد. بخش قابل توجهی از ساکنان اسرائیل را یهودیان روس‌تبار تشکیل می‌دهد، اسرائیل همواره پیوند‌های نظامی و اطلاعاتی پر دامنه‌ای با مسکو داشته است و منازعات مسکو_واشنگتن نیز نتوانسته این رابطه را از هم بگسلاند. مسکو هم همواره نشان داده که یک طرف اهل معمامله است و بار‌ها از کارت ایران در مراودات و امتیازگیری‌های بین المللی استفاده کرده است.
موسسه مطالعات خاورمیانه (mei) مستقر در واشنگتن در گزارشی با عنوان: “روسیه، ایران و رقابت برای شکل دادن به آینده سوریه” نوشت که این دو کشور در حین همکاری در سوریه در حال رقابت نیز هستند تا نفوذ خود در در این کشور را افزایش دهند. به ادعای این موسسه، این رقابت در زمان اوج جنگ آثار منفی کمتری داشت، اما با کاهش جنگ داخلی در سوریه، آثار منفی آن بیشتر ظاهر می‌شود. به نوشته این موسسه، رامی مخلوف تاجر ثروتمند سوری، چهره نزدیک به جمهوری اسلامی ایران بود که دسترسی ایران به بندر لاذقیه را فراهم کرده بود، به همین دلیل با فشار شدید مسکو توسط بشار اسد ترد شد و اموال او مانند شرکت‌های بزرگ سوریه تل و البوستان نیز مصادره شد.
۳۰ مقام مرتبط با مخلوف نیز از دستگاه اطلاعاتی و سازمان‌های دولتی سوریه پاک‌سازی شدند. به گفته این موسسه، بلافاصله بعد از برکناری مخلوف، یک مقام نزدیک به روسیه به ریاست نیرو‌های ببر از اداره اطلاعات نیروی هوایی سوریه منصوب شد و نفوذ مسکو در ساختار وزارت دفاع سوریه تشدید گردید. روسای ۴ اداره اطلاعاتی سوریه مانند محمد دیب زیتون، غسان اسماعیل، حسام لوکا و ناصر العلی به نزدیکی با روسیه شهرت دارند و چهره‌های وابسته به ایران از مدیریت این ادارات کنار زده شده‌اند.
با وجود نقش موثر پهپاد‌ها و تسلیحات ساخت ایران در جنگ اوکراین، اما روسیه تا کنون حاضر نشده به وعده فروش اس ۴۰۰ و سوخو ۳۵ به ایران عمل کند. ایران در صورتی که این جنگنده و سامانه ضدهوایی را در اختیار داشته باشد، می‌تواند آسمان کشور را به شکلی موثرتر در مقابل حملات هوایی احتمالی آتی اسرائیل بیمه نمایید، مسئله‌ای که خوشایند تل آویو نیست و ظاهراً صهیونیست‌ها تا کنون توانسته‌اند روسیه را از چنین کاری برحذر دارند.
آنچه که مشخص است، مستشارانی که اخیراً به شهادت رسیدند، وابسته به بخش اطلاعاتی سپاه قدس بودند و افشای محل دقیق اقامت و رفت و آمد آنها نمی‌تواند کار چند خبرچین معمولی محلی بوده باشد. این خواسته به حق دلسوزان داخلی برای در نظر گرفتن نیات و نوع بازی آمیخته با نیرنگ مسکو در سوریه، به نظر مستحق پاسخ و بررسی است و مسئولین کشورمان باید به آن توجه نشان دهند.