به طور کلی چرخه تولید ورق های فولادی تحت دو فرآیند اصلی احیا و نورد صورت می گیرد. پس از احیا سنگ آهن و تبدیل شدن آن به فولاد مذاب، آنالیز شیمیایی محصول و سپس عرض آن مشخص می گردد تا اسلب فولادی به دست آید. با انجام گیری عملیات نورد گرم بر روی تختال ورق سیاه و با انجام دادن فرآیند نورد سرد ورق روغنی تولید می شود؛ از این رو در ادامه به بررسی تفاوت این دو فلز پرکاربرد و محبوب در صنایع پرداخته ایم تا در زمان خرید ورق های فولادی با مشکل مواجه نشوید.

تفاوت در تولید

یکی از اصلی تفاوت های میان ورق سیاه و روغنی در نحوه و فرآیند تولید می باشد. ورق های سیاه با استفاده از فرآیند نورد گرم و ورق های روغنی توسط فرآیند نورد سرد تولید می شوند؛ به همین علت در صنایع به این فلزات ورق های گرم و سرد نیز گفته می شود. این دو فرآیند تفاوت های بسیاری با یک دیگر دارند که به میزان دما، نوع دستگاه، مواد اولیه و سپس محصول نهایی می رسد.

 در فرآیند نورد گرم دما برای انجام عملیات در حدود 932 درجه سانتی گراد می باشد؛ در صورتی که فرآیند نورد سرد در دمای زیر تبلور و فضای معمولی انجام می شود. با این تفاوت که نورد سرد سبب ایجاد فشار بسیار زیادی به قطعات می گردد، اما فرآیند نورد گرم به وسیله حرارت صورت می گیرد. همچنین ورق سیاه به وسیله انجام فرآیند بر روی اسلب یا تختال فولادی تولید می شود؛ در صورتی که ورق های روغنی به وسیله انجام عملیات اسیدشویی و سپس نورد سرد بر روی ورق سیاه به دست می آید.

تمایز در ضخامت

فرآیند نورد گرم سبب تولید ورق سیاه در بازه ضخامتی متنوعی می باشد؛ زیرا اسلب اولیه که تحت این فرآیند قرار می گیرد، ضخامتی در حدود 200 تا 300 میلی متر دارد که پس از چند مرحله نورد به بازه ضخامتی 2/1 تا 100 میلی متر می رسد. این در صورتی است که ورق های سرد یا روغنی در فرآیند نورد سرد با ایجاد فشار و نورد بر روی ورق سیاه در نهایت ضخامتی در حدود 3/0 تا 3 میلی متر دارند.

سطح ظاهری

نورد گرم و حرارت بسیار بالایی که در انجام آن بر روی قطعات فولادی اعمال می شود، سبب تولید ورق سیاهی با سطحی بسیار زبر، کمی ناصاف، رنگی کدر و مات می شود. بر خلاف آن با صورت گرفتن فرآیند های اسیدشویی و سپس نورد سرد محصول نهایی این فرآیند یعنی ورق روغنی دارای سطحی بسیار صیقلی، صاف، درخشان و رنگ نقره ای روشن است.

ساختار درونی

اصلی ترین تفاوت ورق های گرم و سرد در ترکیبات شیمیایی و عناصر آلیاژی به کار رفته در آن ها می باشد که سبب تمایز در کاربرد، گرید و کیفیت نهایی آن ها شده است. ترکیب شیمیایی ورق سیاه شامل عناصری است که سبب ایجاد یک محصول سخت، مستحکم، مقاوم در برابر حرارت، ضربه، نیروهای مختلف، آب های شور و … شده است.

ورق سیاه گریدهای بسیار زیادی دارد که هر کدام با داشتن ترکیبات مختلف دارای ویژگی های خاصی هستند. ورق های روغنی بیشتر از نظر خواص مکانیکی درونی تقویت می شوند. میزان استحکام کششی این فلزات، انعطاف پذیری و قابلیت های دیگر در این فلزات به راحتی قابل کنترل می باشد. در واقع فشاری که توسط فرآیند نورد سرد بر روی این قطعات وارد می شود، سبب افزایش طول عمر و بهبود خواص مکانیکی آن ها می گردد.

گرید یا کیفیت

ورق های فولادی در جنس های مختلف دارای آلیاژهای متنوعی هستند. در واقع تغییر در ترکیبات شیمیایی ورق های سیاه و روغنی نیز سبب تولید گرید یا کیفیت های مختلف می شود. ورق های سیاه دارای بازه ابعادی و گریدهای متنوع تری هستند؛ زیرا قیمت مقرون به صرفه ای نیز دارند.

هر کدام از گریدهای این محصولات دارای ویژگی خاصی می باشد که سبب تقسیم بندی آن ها به انواع ورق سیاه معمولی، صنعتی، آلیاژی، آتش خوار، دریایی و … شده است. ورق های روغنی یا سرد نیز کیفیت های مختلفی دارند، اما بسیار محدود بوده و جمعاً شامل 6 گرید یا کیفیت هستند. این موضوع نیز سبب ایجاد تفاوت میان ورق های گرم و سرد شده است.

کاربرد ورق های گرم و سرد

تفاوت های ذکر شده برای محصولات گرم و سرد سبب ایجاد تمایز در ویژگی ها و کاربرد نهایی این فلزات نیز شده اند. ورق های سیاه با داشتن استحکام بالا، جوش پذیری، مقاومت و … در مصارف صنعتی مانند سازه های فلزی سنگین، سدسازی، پتروشیمی و … به کار می روند. این در صورتی است که کاربرد ورق روغنی در مصارف کوچک تر که سطح ظاهری و خواص مکانیکی مانند میزان کشش و انعطاف پذیری مد نظر است، استفاده می شوند. از جمله اصلی ترین کاربردهای این فلزات می توان به صنعت خودروسازی، قطعات لوازم خانگی، ساخت تسمه و لوله، ساخت تجهیزات گرمایشی و سرمایشی، تولید سایر ورق های پوششی، بشکه سازی و … اشاره داشت.

تفاوت در قیمت

در نهایت مهم ترین دغدغه خریداران پس از مطلع شدن از تفاوت های میان ورق سیاه و روغنی، قیمت این فلزات است. طبیعی است که ورق سیاه که اولین محصول تخت فولادی است و سطح ظاهری زیبایی ندارد، قیمت مناسب و مقرون به صرفه تری داشته باشد. در صورتی که خواص مکانیکی و سطح ظاهری ورق های روغنی با فرآیندها و عملیات های مختلف نورد، آنیلینگ، پرداخت و … کنترل شده و سبب تولید یک فلز با خواص مناسب و سطح ظاهری با کیفیت تری است؛ از این رو قیمت بالاتری را به خود اختصاص می دهد.

جمع بندی

در این مطلب به بررسی اختصاری از تفاوت های میان محصولات گرم و سرد یا همان رول های سیاه و روغنی پرداختیم تا خریداران برای کاربردهای مد نظر خود بدانند کدام محصول مناسب تر است. در پایان نیز می توان گفت این فلزات سبب تولید محصولات متعدد دیگری نیز می شوند که به طور مثال می توان به لوله و پروفیل، نبشی، ناودانی، ورق های پوششی و … اشاره داشت.

به طور مثال ورق های روغنی با داشتن خواص بهتر و ضخامت کمتر دارای قابلیت پوشش دهی و رنگ آمیزی است؛ از این رو برای تولید ورق های پوششی مانند گالوانیزه، رنگی، قلع اندود و… از آن استفاده می شود. از سوی دیگر استحکام و سازگاری ورق سیاه سبب به کارگیری آن در ساخت انواع لوله و پروفیل به خصوص در صنعت ساخت و ساز، تجهیزات ترافیکی، کشاورزی، نبشی و … شده است. داشتن بازه ابعادی متنوع ورق سیاه نسبت به ورق روغنی از دیگر تفاوت های این دو فلز است، اما باید توجه داشت هر کدام از آن ها برای کاربری خاصی مناسب می باشند و این موضوع نیز نیاز به مشورت با کارشناسان متخصص در این زمینه دارد.