انواع سیستمهای اعلام حريق
سیستمهای اعلان هوشمند حریق به دو دسته‌بندی کلی تقسیم می‌شوند که شامل :
1- سیستم متعارف یا Conventional به عنوان امکانات خانه هوشمند کار می‌کند و نمی‌تواند محل دقیق فعال‌سازی را تشخیص دهد، مگر آن که مورد بررسی قرار بگیرد. در مقابل سیستم اعلام حریق آدرس پذیر است. اصول کشف و تشخیص حریق این سیستم مانند سیستمهای متعارف است اما در آن‌ها هر یک از دتکتورها و یا شستی‌های متصل به پنل کنترل آدرس مشخص و منحصر به فردی دارند. در این صورت در هنگام وقوع یا احتمال آتش‌سوزی، محل دقیق آن مشخص می‌شود.
2-سیستم اعلام حریق یک مرحله‌ای، هنگام فعال شدن یک سنسور به همه افراد در ساختمان هشدار می‌دهد. اما سیستم دو مرحله‌ای، در مرحله اول به افرادی که مجاز به انجام اقدامات لازم هستند اطلاع می‌دهد تا قبل از ورود به مرحله دوم و اطلاع‌رسانی جمعی، اقدامات مناسب انجام گیرد. این سیستم برای ساختمان‌های پر رفت و آمد طراحی شده تا از ایجاد هراس بی‌دلیل جلوگیری کند.
مزایای سیستم اعلام حریق هوشمند
قابلیت اتصال و یکپارچه شدن با سایر سیستمهای امنیت و حفاظت ساختمان
هزینه نگهداری و تعمیرات نسبتا کم
مانیتورینگ ساختمان به صورت شبانه روزی
امکان تنظیم حساسیت هر یک از تجهیزات آشکارکننده حریق
امکان تشخیص احتمال آتش‌سوزی
کاهش احتمال آسیب‌های ناشی از آتش‌سوزی
کاهش خطای انسانی و صدمات ناشی از آن
اجزای تشکيل دهنده سیستم اعلام حریق در خانه هوشمند
یک متعارف از اجزای زیر تشکیل شده است:
1- پنل کنترل مرکزی بهترین خانه هوشمند در یک سیستم هوشمند اعلام حریق، پنل مرکزی نقش اصلی را دارد چرا که راه ارتباطی بین تجهیزات آشکارسازی حریق و دستگاه‌های هشدار و اطفاء را فراهم می‌کند. کنترل و یکپارچه‌سازی کل سیستم بر عهده این بخش است.
2- تجهیزات تشخیص حریق انواع دتکتورها مانند دتکتور نور و گرما و یا سنسورهایی مانند تخیص کربن مونواکسید یا آتش، همه در این دسته قرار می‌گیند. البته اگر تشخیص آتش توسط انسان انجام شود، می‌توان شستی‌ها را نیز در این دسته قرار داد.
3- تجهیزات اعلام حریق
شامل انواع هشداردهنده‌های صوتی و نوری، فلاشرها، آژیرها و … می‌شود.
به علاوه بسته به ابعاد مشکل و یا محل وقوع آتش، اعمال مختلفی توسط سیستم اعلام حریق انجام می‌گیرد. به عنوان مثال به طور خودکار با آتش‌نشانی تماس گرفته می‌شود، سیستم اطفاء خودکار آتش روشن می‌شود، تابلوهای خروج اضطراری روشن می‌شود و…
چگونگی عملکرد سیستم هوشمند اعلام و اطفاء حریق
به طور ساده می‌توان گفت سیستمهای اعلام حریق امروزی برای تشخیص یا پیشگیری از آتش‌سوزی از عملکردهای خودکار استفاده میکنند. به این صورت که سیگنالی را از یک آشکاردهنده دود، گرما، کربن مونواکسید و … دریافت میکنند و سپس به طور خودکار آن را به پنل کنترل می‌فرستند. در سیستمهای بیسیم، این سیگنال از دتکتور به پنل کنترل با فرکانس رادیویی فرستاده می‌شود.
پنل کنترل مرکزی، پس از دریافت سیگنال و با توجه به تنظیمات از پیش تعیین شده، خروجی خاصی را فعال می‌کند. به علاوه اگر سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر باشد، محل وقوع در پنل کنترل مشخص خواهد شد. کاربران در طبقات مختلف ساختمان به روشهای مختلفی مانند پیغام‌های صوتی، هشدار روی تلفن همراه، صدای آژیر و … از خطر مطلع شده و به هر بخش توصیه مناسب برای پیشگیری از آتش‌سوزی و یا به حداقل رساندن صدمات ارسال می‌شود
سیستم اعلام حریق هوشمند چگونه از جان و مال افراد درمقابل آتش‌سوزی حفاظت می‌کند؟
اگر در موقعیتی قرار بگیرید که نظرتان را درباره پیشرفت تکنولوژی بپرسند، از آن دسته افرادی هستید که همواره فکر میکنند در قدیم همه چیز بهتر از حال حاضر بوده و پیشرفت تکنولوژی از پدیده‌های ناخوشایندی است که زندگی‌ها را تحت تاثیر منفی خود قرار داده است؟ یا جزو افرادی هستید که از این مسئله همواره استقبال کرده‌اید و سعی در آشنایی با فناوری‌های جدید و نوظهور داشته‌اید؟ اگر از دسته دوم هستید، می‌توان گفت مناسب‌ترین موضع را انتخاب کرده‌اید چرا که همراهی با تکنولوژی، مفیدترین کاری است که می‌توان برای بهره گرفتن از آن برای بهبود سبک زندگی انجام داد.
اما اگر از دسته افراد بدبین به تکنولوژی هستید و فکر می‌کنید بدون پیشرفت‌های چند ده سال اخیر، احتمالاً زندگی بهتری داشتید، باید گفت شما کمی در این مورد ناعادلانه فکر می‌کنید. در کنار تغییرات مختلفی که فناوری‌های پیشرفته در زندگی ما به وجود آورده‌اند، در خیلی از موقعیت‌ها نیز ما را از خطرهای بعضاً مرگبار نجات داده‌اند.
برای این موضوع مثال‌های بسیاری وجود دارد اما اگر بخواهیم مرتبط با متن مثالی بزنیم، بهترین مصداق است برای این موضوع که پیشرفت فناوری کمک‌های انکارناپذیری به بهبود زندگی افراد داشته است و خطراتی که در گذشته به آسانی می‌توانست باعث مرگ یا (در بهترین حالت) از بین رفتن خانه و سرمایه‌ی افراد شود، امروزه با کمک سیستمهای اعلام حریق (خصوصا سیستم اعلام حریق هوشمند) تا حد زیادی کنترل شده و از میزان خسارتی که ممکن بود به بار بیاید، به میزان قابل توجهی کاسته می‌شود.
اما سیستم اعلام حریق هوشمند چیست و تفاوت آن با سایر انواع سیستم اعلام حریق چیست؟
برای پرداختن به این مسئله باید ابتدا با انواع سیستمهای اعلام حریق آشنا شویم سپس به بررسی نوع هوشمند آن بپردازیم. سیستمهای اعلام حریق براساس فاکتورهای مختلفی دسته‌بندی می‌شوند. از نظر سطح حفاظت و نحوه اطلاع رسانی به دسته‌های مختلفی می شوند. سطح حفاظت درواقع مشخص می‌کند ما چه انتظاری از سیستم اعلام حریق موردنظرمان داریم! آیا می‌خواهیم از جان افراد محافظت کند یا همین که وسایل و اموالمان را از خطر آتش‌سوزی حفظ کند برایمان کافی است؟ ما باید بدانیم هدفمان از پرداخت هزینه برای خرید و نصب سیستم اعلام حریق چیست، تا بهترین گزینه را باتوجه به نیازمان انتخاب کنیم، گرچه بسیاری از سیستمهای اعلام حریق هردوی این نیازها را برطرف میکنند.
نحوه اطلاع رسانی سیستمهای مختلف اعلام حریق چه تفاوت‌هایی دارند؟
سیستمهای اعلام حریق انفرادی برای اطلاع رسانی حریق، بلافاصله پس از تشخیص وقوع حریق(به روشهای مختلف بیته به نوع دتکتور و حساسیت آن) بواسطه‌ی آژیر هشدار و چراغ‌های چشمک‌زن، خطر را به اطلاع افراد حاضر در محل می‌رسانند.
اما در سیستمهای اعلام حریق مرکزی (که سیستم اعلام حریق هوشمند، در این دسته جای می‌گیرد) بخشی در سیستم وجود دارد به نام کنترل پنل یا تابلوی کنترل مرکزی که اطلاعات توسط دتکتورها (آشکارسازها) به آن گزارش شده و پس از آن طبق برنامه‌هایی که از پیش در سیستم تنظیم شده است، واکنش مناسب نشان داده می‌شود. این واکنش‌ها بسته به نوع سیستم کنترل حریق متفاوت است.
سیستم اعلام حریق آدرس پذیر
سیستم اعلام حریق هوشمند، یکی از انواع سیستم اعلام حریق مرکزی است. رایج‌ترین انواع سیستم اعلام حریق مرکزی که امروزه مورد استفاده قرار می گیرند، سیستمهای متعارف یا Conventional و سیستمهای آدرس‌پذیر یا Addressable هستند. باتوجه به اینکه هردوی این سیستم‌ها جزو سیستمهای مرکزی هستند، پس به محض تشخیص خطر، آن را به تابلوی کنترل مرکزی گزارش می‌دهند اما تفاوتشان در این نکته است که سیستمهای آدرس‌پذیر طوری طراحی شده‌اند که به هریک از اجزا، آدرس جداگانه و منحصر بفردی اختصاص یافته است، به دلیل یافتن اینکه دقیقا کدام وسیله فعال شده و خطر حریق را مخابره کرده است، بسیار آسانتر شده و به این ترتیب یافتن محل دقیق آتش سریعتر انجام می‌شود. همین ویژگی در پیشگیری از به بار آمدن خسارات سنگین تاثیر بسزایی خواهد داشت.
در مقابل در سیستم متعارف، منطقه (Zone) بندی وجود دارد و تشخیص محل دقیق آتش‌سوزی امکانپذیر نیست اما می‌توان منطقه کلی آن را تشخیص دهید (مثلا شاید این نکته که حریق در کدام طبقه اتفاق افتاده است، قابل تشخیص باشد) اما تشخیص نقطه‌ی دقیق آن امکانپذیر نیست.
از نظر سیم‌کشی نیز، در سیستم متعارف سیم‌کشی به شکل ستاره‌ای است اما در مدل آدرس‌پذیر، تمام تجهیزات و تابلوی کنترل مرکزی در یک حلقه قرار می گیرند.
سیستم اعلام حریق آدرس پذیر
معرفی این دونوع سیستم و آشنایی با تفاوت برجسته‌ی آن‌ها، پیش زمینه‌ای بود برای معرفی سیستم اعلام حریق هوشمند که با نام آنالوگ آدرس‌پذیر نیز خوانده می‌شود. در این بخش با این سیستم بیشتر آشنا می‌شویم.
- اگر با دتکتورها آشنایی داشته باشید، این موضوع را نیز می‌دانید که نوع و میزان حساسیت آن‌ها با یکدیگر متفاوت است. یکی از مزایای سیستم اعلام حریق هوشمند این است که در آن مقدار جریان خروجی هر دتکتور بستگی به احساس دتکتور از شرایط محیط دارد و طبق آن جریان آنالوگ تغییر می‌کند. همانطور که گفته شد، سیم‌کشی در سیستم آدرس‌پذیر به صورت حلقوی بوده و با هر حلقه می‌توان فضایی به متراژ ده‌هزار متر مربع را پوشش داد.
- یکی دیگر از تفاوت‌های سیستم اعلام حریق هوشمند و عادی در این نکته است که دتکتورها در اغلب سیستمهای اعلام حریق در شرایط نرمال غیرفعال هستند و پس از احساس خطر و وجود نشانه‌های حریق، فعال می‌شوند و اطلاع رسانی را به افراد حاضر یا تابلوی کنترل مرکزی انجام می‌دهند. اما در سیستم هوشمند، دتکتورها همواره فعال و درحال گزارش وضعیت به تابلوی کنترل مرکزی و درمقابل، دریافت اطلاعات از آن هستند.
- علاوه براین‌ها سیستم هوشمند از نظر نرم‌افزاری، امکان اتصال با سایر سیستمهای امنیتی و حفاطتی ساختمان را نیز دارد. گاهی نیز ممکن است بخواهید یک یا چند دتکتور را از سیستم حذف کنید، این کار از نظر نرم‌افزاری امکانپذیر است.
- یکی از مزایای قابل توجه سیستم اعلام حریق هوشمند، این است که بسته به وضعیت موجود، سیستم گاهی هشدار را در چند مرحله شامل پیش هشدار و هشدار اصلی، مخابره می کند. ضمن اینکه تمام این اتفاقات قابل ثبت و گزارش‌گیری هستند و درانتها می‌توان آن‌ها را با جزئیات مورد بررسی قرار داد.
- مقایسه قیمت سیستم اعلام حریق متعارف و آدرس پذیر
به لحاظ قیمت، تجهیزات و مواد اولیه سیستمهای متعارف شاید به نظر مناسب‌تر باشد، اما در مجموع هزینه‌ها با احتساب نصب و هزینه‌های مربوط به آن، معمولا سیستم آدرس‌پذیر به صرفه‌تر از سیستم اعلام حریق متعارف است. البته باید آن‌سوی مسئله را نیز در نظر گرفت. سیستمهای هوشمند، به دلیل نشان دادن نقطه دقیق آتش‌سوزی، امکان کنترل سریعتر و پیشگیری از خسارت سنگین را نیز فراهم میکنند. بنابراین حتی در صورتی که مجموع هزینه‌ی سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر از سیستم Conventional یا متعارف بیشتر باشد، باز هم سیستم آدرس پذیر گزینه‌ی به صرفه‌تری محسوب می‌شود
منبع : control4.com