سوغاتی ها و صنایع دستی مسجد سلیمان

سفر به هر گوشه از ایران فرصتی است برای آشنایی با فرهنگ تاریخ و البته طعم ها و دست ساخته های منحصربه فرد آن منطقه. مسجد سلیمان شهری که نامش با «اولین ها» در تاریخ معاصر ایران گره خورده و در دل کوه های سر به فلک کشیده زاگرس جای گرفته مقصدی است که فراتر از تاریخ پرفرازونشیب نفتی اش دنیایی از زیبایی های طبیعی آداب ورسوم کهن بختیاری و گنجینه ای از سوغاتی های اصیل و صنایع دستی بومی را در خود جای داده است. برای بسیاری از مسافران بخش جذاب سفر گشت وگذار در بازارهای محلی و یافتن یادگارهایی است که روح و اصالت مقصد را با خود به خانه ببرند. اما در میان تنوع محصولات بومی چگونه می توان بهترین ها را شناخت و انتخابی داشت که هم معرف واقعی منطقه باشد و هم نیازها و سلیقه های مختلف را پوشش دهد؟ این محتوا راهنمای جامع شما برای کشف دنیای رنگارنگ سوغاتی ها و صنایع دستی مسجد سلیمان و منطقه خوزستان است.

سفر به مسجد سلیمان شهر اولین ها در ایران

مسجد سلیمان نگین درخشان خوزستان در میان رشته کوه های زاگرس شهری است که نامش با پیشگامی و نوآوری در تاریخ معاصر ایران عجین شده است. این شهر نه تنها به دلیل کشف و استخراج اولین چاه نفت در خاورمیانه در سال ۱۹۰۸ میلادی شهرت جهانی دارد بلکه مهد بسیاری از اولین های صنعتی ورزشی و رفاهی در کشور محسوب می شود. اولین کارخانه گوگردسازی اولین تصفیه خانه آب اولین کارخانه تولید برق اولین راه آهن اولین فرودگاه مجهزترین بیمارستان اولین کارخانه شیر پاستوریزه اولین پیست دوچرخه سواری باشگاه گلف استخر شنا باشگاه سوارکاری کارخانه گچ زمین فوتبال رسمی تله کابین و موزه زمین شناسی همگی برای اولین بار در ایران و حتی خاورمیانه در این شهر پایه گذاری شدند. این پیشینه غنی و نقش کلیدی در تحولات اقتصادی و اجتماعی ایران هویتی منحصربه فرد به مسجد سلیمان بخشیده و آن را به مقصدی جذاب برای علاقه مندان به تاریخ صنعتی و تحولات اجتماعی تبدیل کرده است. سفر به این شهر فرصتی است برای قدم زدن در مسیری که آغازگر عصری جدید در ایران بود و از نزدیک شاهد بقایای این «اولین ها» بودن.

گذری بر تاریخ شهر مسجد سلیمان

ریشه های تاریخی مسجد سلیمان به هزاران سال پیش و دوران تمدن ایلام بازمی گردد. نام باستانی این منطقه «آساک» بوده که بخشی از قلمرو سیماش در ایلام قدیم محسوب می شده است. پس از چیرگی آریایی ها بر ایلامیان این ناحیه به «پارسوماش» تغییر نام داد و اهمیت خود را به عنوان یکی از مراکز اولیه پارس ها حفظ کرد. آتشکده باستانی «سر مسجد» که بر فراز تپه ای به همین نام قرار دارد گواه این پیشینه کهن است و برخی باستان شناسان آن را مرتبط با نیاکان کوروش بزرگ می دانند. نام کنونی شهر نیز برگرفته از همین آتشکده است که در طول تاریخ و تحت تأثیر روایات محلی به «مسجد سلیمان» شهرت یافته است. نقطه عطف تاریخ معاصر مسجد سلیمان کشف نفت در سال ۱۲۸۷ هجری شمسی بود که منجر به تحولات شگرفی در این منطقه شد. این کشف مسجد سلیمان را به قلب تپنده اقتصاد ایران تبدیل کرد و پای شرکت های خارجی از جمله شرکت نفت ایران و انگلیس را به این منطقه باز نمود. با احداث زیرساخت های نفتی خطوط لوله پالایشگاه و تأسیسات شهری مدرن برای کارکنان شرکت مسجد سلیمان به سرعت رشد کرد و چهره ای متفاوت به خود گرفت. هرچند با کاهش ذخایر و انتقال تمرکز فعالیت های نفتی به مناطق دیگر رونق گذشته تا حدی کمرنگ شد اما تاریخ پربار و نقش پیشگام این شهر همواره بخشی جدایی ناپذیر از هویت آن باقی مانده است.

فرهنگ و آداب ورسوم

فرهنگ و آداب ورسوم در مسجد سلیمان عمیقاً ریشه در سنت های غنی ایل بزرگ بختیاری دارد. مردم این منطقه که غالباً به زبان لری با گویش بختیاری سخن می گویند بسیاری از رسوم اجدادی خود را حفظ کرده اند. لباس محلی بختیاری به ویژه در میان مردان که شامل چوقا (بالاپوش پشمی دست باف) کلاه خسروانی شلوار دبیت شال و گیوه است و در میان زنان شامل لچک (روسری) مینا (چارقد بلند) پیراهن و شلوار قری نمادی از هویت و اصالت این قوم محسوب می شود. چوقا با بافت منحصربه فرد خود که آب در آن نفوذ نمی کند یکی از شاخص ترین عناصر پوشاک بختیاری است که از نخ های نازک پشم گوسفند بافته می شود. آداب ورسوم اجتماعی نیز جایگاه ویژه ای دارند؛ مراسم عزاداری با خواندن ترانه های سوزناک توسط زنان مسن (گاگریو) و کمک های مالی متقابل خویشاوندان در هزینه های مراسم نشان دهنده همبستگی جامعه است. نصب شیر سنگی بر مزار بزرگان یا دلیران نمادی از دلاوری و شجاعت فرد متوفی است. رسم شکار به خصوص شکار بز در کوه های مرتفع یکی دیگر از سنت های کهن است که نشان دهنده مهارت و دلاوری جوانان بختیاری محسوب می شود. این آداب ورسوم در کنار موسیقی محلی (ساز و دهل کرنا) و رقص های گروهی (چوب بازی) تصویری زنده و پویا از فرهنگ بختیاری در مسجد سلیمان ارائه می دهند.

غذاهای محلی در مسجد سلیمان

سفره مردم مسجد سلیمان بازتابی از فرهنگ غنی بختیاری و محصولات بومی منطقه است. غذاهای محلی اینجا ساده اما مقوی و سرشار از طعم های اصیل هستند. کباب بختیاری که ترکیبی از گوشت گوسفند و مرغ است یکی از معروف ترین غذاهاست که شهرت ملی دارد. اما غذاهای دیگری نیز وجود دارند که شاید کمتر شناخته شده باشند اما بخش مهمی از هویت غذایی منطقه را تشکیل می دهند. «اوگندی» یا آب گوشت گندم یک خورش مقوی با گندم شکسته و گوشت است. «اوپیازی» یا اشکنه پیاز غذایی ساده و سریع با پیاز و تخم مرغ است. «گمنه» یا للک غذایی تهیه شده از بلغور گندم ریز است که معمولاً با خورش یا آب گوشت سرو می شود و به دلیل پخت آسان و مقوی بودن جایگاه ویژه ای در سفره های منطقه دارد. «شولوا کشک» یا شوربای کشک نوعی آش یا سوپ غلیظ با کشک و سبزیجات است. «آش برنج سوری» و «آش بلگ» نیز از دیگر آش های محلی هستند که بسته به فصل و مواد اولیه در دسترس طبخ می شوند. «کباب په به جیر» که همان جگرپیچ یا کباب جگر در پرده دیافراگم گوسفند است از غذاهای لذیذ و محبوب منطقه به شمار می رود. «پنیر پوست» و «توچری» نیز از دیگر خوراکی های محلی هستند که ممکن است برای مسافران تازگی داشته باشند. این تنوع غذایی تجربه ای خوشایند از طعم های بومی منطقه را برای بازدیدکنندگان فراهم می کند و برخی از این خوراکی ها به خصوص شیرینی ها و فرآورده ها می توانند به عنوان سوغاتی نیز مورد توجه قرار گیرند.

جاذبه های گردشگری

مسجد سلیمان علاوه بر اهمیت تاریخی و صنعتی دارای جاذبه های گردشگری متنوعی است که بازدیدکنندگان را به خود جذب می کند. آتشکده باستانی «سر مسجد» به عنوان یکی از قدیمی ترین بناهای مذهبی در فلات ایران و مرتبط با دوران هخامنشی از مهم ترین دیدنی های تاریخی شهر است. «معبد برد نشانده» یا سنگ نشانده نیز از دیگر محوطه های باستانی مهم منطقه است که بقایای یک نیایشگاه باستانی را در خود جای داده است. تپه های باستانی «کلگه زرین» و «گلگیر» نیز از دیگر سایت های باستانی هستند که نشان دهنده قدمت سکونت در این ناحیه می باشند. علاوه بر این مکان های تاریخی مسجد سلیمان دارای زیارتگاه ها و اماکن مذهبی متعددی است که مورد احترام مردم محلی هستند از جمله مقبره شهدای گمنام و آرامگاه شهید بهنام محمدی قدمگاه امام رضا (ع) در منطقه تمبی آرامگاه بی بی زهرا و آرامگاه بی بی بتول. طبیعت اطراف مسجد سلیمان نیز زیبایی های خاص خود را دارد. دریاچه و پارک جنگلی تمبی منطقه ی حفاظت شده شیمبار با طبیعتی بکر و چشم نواز منطقه نمونه گردشگری تاراز که به دلیل ارتفاع و طبیعت کوهستانی مورد توجه است و چشمه های آب گرم گلگیر که خواص درمانی دارند از جمله جاذبه های طبیعی هستند که فرصت هایی برای طبیعت گردی کوهنوردی و استراحت در دل طبیعت را فراهم می آورند. این ترکیب از تاریخ فرهنگ و طبیعت مسجد سلیمان را به مقصدی با پتانسیل های گردشگری متنوع تبدیل کرده است.

سوغاتی های مسجد سلیمان

سوغاتی های هر شهر سفیران فرهنگ هنر و ذائقه مردم آن منطقه هستند که یادآور خاطرات سفر می شوند و بخشی از هویت بومی را به دیگر نقاط منتقل می کنند. مسجد سلیمان نیز با توجه به پیشینه تاریخی و قرارگیری در منطقه بختیاری نشین خوزستان دارای مجموعه ای از سوغاتی های خوراکی و صنایع دستی است که می تواند برای بازدیدکنندگان جذاب باشد. این سوغاتی ها نه تنها محصولاتی برای خرید و یادگاری هستند بلکه نمایانگر سبک زندگی مهارت های سنتی و محصولات کشاورزی منطقه محسوب می شوند. از شیرینی ها و فرآورده های محلی که طعم اصیل منطقه را به همراه دارند تا دست بافته ها و اشیاء ساخته شده با الیاف طبیعی که هنر دستان هنرمندان بومی را به نمایش می گذارند همگی بخشی از سبد سوغاتی مسجد سلیمان را تشکیل می دهند. انتخاب سوغاتی مناسب می تواند تجربه ی سفر را کامل تر کرده و فرصتی برای حمایت از تولیدکنندگان و هنرمندان محلی فراهم آورد. در ادامه به معرفی تفصیلی تر این سوغاتی ها با تمرکز بر محصولات شاخص منطقه خوزستان که در مسجد سلیمان نیز رواج دارند می پردازیم تا بتوانید با آگاهی بیشتری به انتخاب بپردازید.

معرفی سوغات اصلی مخصوص خوزستان

استان خوزستان به دلیل تنوع اقلیمی از مناطق گرمسیری در جنوب تا کوهستانی در شمال و همچنین پیشینه تاریخی و فرهنگی غنی دارای طیف گسترده ای از سوغاتی ها است که هر یک ویژگی های خاص خود را دارند. این سوغاتی ها شامل محصولات کشاورزی به ویژه خرما و فرآورده های آن شیرینی ها و خوراکی های محلی با طعم های منحصربه فرد و همچنین صنایع دستی متنوعی است که ریشه در سنت ها و هنرهای بومی منطقه دارد. مسجد سلیمان به عنوان بخشی از این استان پهناور بسیاری از این سوغاتی های شاخص خوزستان را در خود عرضه می کند و آن ها بخشی از هویت سوغات این شهر نیز محسوب می شوند. شناخت این سوغاتی های اصلی مخصوص خوزستان به شما کمک می کند تا در سفر به مسجد سلیمان با دید بازتری به سراغ بازارهای محلی بروید و از میان محصولات موجود اصیل ترین و معرف ترین آن ها را انتخاب کنید. این محصولات نه تنها یادگاری هایی از سفر هستند بلکه بخشی از اقتصاد محلی را نیز حمایت می کنند و طعم و رنگی از خوزستان را به همراه شما به خانه می برند. در ادامه به تفکیک خوراکی ها و صنایع دستی شاخص خوزستان را که در مسجد سلیمان نیز یافت می شوند معرفی می کنیم.

خوراکی های سوغات خوزستان

خوراکی ها همواره یکی از جذاب ترین بخش های سوغات هر منطقه هستند و خوزستان نیز با تنوع محصولات کشاورزی و غذاهای محلی خود سفره ای رنگین از طعم های بومی را پیش روی مسافران می گذارد. سوغاتی های خوراکی خوزستان به خصوص آن هایی که ماندگاری بیشتری دارند گزینه های بسیار مناسبی برای هدیه دادن یا استفاده شخصی پس از بازگشت از سفر هستند. این خوراکی ها از شیرینی های سنتی که با دستور پخت های قدیمی تهیه می شوند تا فرآورده های طبیعی که حاصل دسترنج کشاورزان منطقه است هر یک داستانی از اقلیم و فرهنگ خوزستان را روایت می کنند. طعم شیرین خرما عطر دل انگیز کلوچه های محلی و بافت منحصربه فرد حلواها تنها بخشی از تجربه ای است که سوغاتی های خوراکی این استان برای شما به ارمغان می آورند. در مسجد سلیمان نیز می توانید بسیاری از این خوراکی های شاخص خوزستان را بیابید و از آن ها به عنوان یادگاری های خوش طعم سفر خود بهره مند شوید. شناخت انواع این خوراکی ها به شما کمک می کند تا مطابق با ذائقه خود و عزیزانتان بهترین انتخاب را داشته باشید و از طعم های اصیل خوزستان لذت ببرید.

خرما و فرآورده های آن

خوزستان بهشتی برای دوستداران خرما است و این محصول استراتژیک جایگاه ویژه ای در سبد سوغاتی این استان دارد. تنوع ارقام خرما در خوزستان بسیار بالاست و هر یک طعم بافت و کاربرد خاص خود را دارند. از جمله معروف ترین انواع خرمای خوزستان می توان به استعمران (سعمران) گنتار برحی زاهدی و کبکاب اشاره کرد که هر کدام در زمان خاصی از سال برداشت می شوند. خرمای مرغوب شیرین پرشیره و با بافتی نرم یکی از بهترین و سالم ترین سوغاتی هایی است که می توانید از مسجد سلیمان و خوزستان تهیه کنید. علاوه بر خود میوه خرما فرآورده های متنوعی نیز از آن تولید می شود که به عنوان سوغاتی بسیار محبوب هستند. شیره خرما یک شهد طبیعی و مقوی است که جایگزین مناسبی برای شکر محسوب می شود. قند خرما حبه های کوچک و شیرینی است که از خرما تهیه می شود. خمیر خرما برای تهیه انواع شیرینی و دسر کاربرد دارد. همچنین گاهی خرما را با مغزیجات مختلف مانند گردو یا بادام پر کرده و به عنوان یک شیرینی طبیعی عرضه می کنند. خرید خرما و فرآورده های آن نه تنها یک سوغاتی خوشمزه و مقوی است بلکه حمایت از کشاورزان نخل دار منطقه نیز محسوب می شود.

رنگینک خوزستان

رنگینک یکی از دسرهای سنتی و بسیار محبوب در جنوب ایران به ویژه استان خوزستان است که به دلیل طعم لذیذ و مقوی بودن گزینه بسیار مناسبی برای سوغاتی محسوب می شود. این دسر از ترکیب خرما آرد تفت داده شده در روغن یا کره و معمولاً مقداری دارچین و هل تهیه می شود و روی آن را با پودر پسته نارگیل یا بادام تزیین می کنند. روش تهیه رنگینک به این صورت است که ابتدا هسته خرماها را جدا کرده و در ظرفی می چینند سپس آرد را در روغن یا کره تفت می دهند تا رنگ آن طلایی یا قهوه ای روشن شود و عطر دل انگیزی پیدا کند. این مخلوط آرد تفت داده شده را روی خرماها می ریزند و در نهایت با پودر مغزیجات و ادویه ها تزیین می کنند. رنگینک را معمولاً به صورت سرد سرو می کنند و ماندگاری نسبتاً خوبی دارد. این دسر سرشار از انرژی و مواد مغذی است و طعم شیرین و گرم آن یادآور اقلیم جنوب است. خرید رنگینک تازه و باکیفیت از قنادی ها یا بازارهای محلی در مسجد سلیمان تجربه ای دلپذیر از طعم های بومی خوزستان را برای شما و عزیزانتان به ارمغان می آورد.

لوز کنجدی خوزستان

لوز کنجدی یکی دیگر از شیرینی های سنتی و خوشمزه خوزستان است که به دلیل سادگی در عین حال طعم دلپذیر می تواند انتخاب خوبی برای سوغاتی باشد. این شیرینی که با نام های دیگری مانند حلوا کنجدی یا کنجد عسلی نیز شناخته می شود عمدتاً از کنجد بو داده و شیرین کننده های طبیعی مانند شیره خرما شیره انگور یا عسل تهیه می شود. روش تهیه آن نسبتاً ساده است؛ کنجد را پس از بو دادن با شیرین کننده مخلوط کرده و روی حرارت ملایم قرار می دهند تا مواد به هم بچسبند و قوام پیدا کنند. سپس مخلوط را روی سطحی صاف پهن کرده و قبل از سرد شدن کامل به شکل لوزی برش می دهند. لوز کنجدی ترد و شیرین است و عطر و طعم کنجد در آن غالب است. این شیرینی منبع خوبی از انرژی کلسیم و فیبر محسوب می شود. ماندگاری لوز کنجدی معمولاً خوب است و به راحتی قابل حمل است که این ویژگی ها آن را به یک گزینه مناسب برای سوغاتی تبدیل می کند. این شیرینی سنتی نمایانگر استفاده خلاقانه از مواد اولیه بومی در تهیه خوراکی های خوشمزه در منطقه خوزستان است.

کلیچه خوزستان

کلیچه نوعی شیرینی یا کلوچه سنتی است که در مناطق مختلف خوزستان از جمله مسجد سلیمان بسیار محبوب است و به عنوان یکی از سوغاتی های شاخص استان شناخته می شود. کلیچه های خوزستانی معمولاً بافتی نرم و لطیف دارند و با مواد مختلفی پر می شوند. رایج ترین نوع آن کلیچه خرمایی است که با خمیر خرما پر می شود و گاهی به آن پودر هل یا دارچین نیز اضافه می کنند تا عطر و طعم بهتری پیدا کند. انواع دیگری از کلیچه نیز ممکن است با مغزیجات مانند گردو یا کنجد تهیه شوند. خمیر کلیچه از آرد روغن یا کره شکر یا پودر قند شیر یا ماست و گاهی تخم مرغ و پودر خمیرمایه تهیه می شود. پس از آماده سازی خمیر و مواد میانی خمیر را قالب زده یا به شکل های مختلف درآورده و در فر می پزند. کلیچه های خوزستانی اغلب با پودر قند تزیین می شوند. این شیرینی ها به دلیل اندازه مناسب و بسته بندی آسان گزینه بسیار خوبی برای سوغاتی هستند و طعم خانگی و سنتی آن ها یادآور فرهنگ مهمان نوازی خوزستان است. خرید کلیچه تازه از شیرینی فروشی ها یا خانگی پزها در مسجد سلیمان طعمی اصیل از منطقه را به شما هدیه می دهد.

حلوا سفید خوزستان

حلوا سفید یکی دیگر از شیرینی های سنتی و مقوی است که در خوزستان و مناطق اطراف از جمله مسجد سلیمان تهیه می شود و می تواند به عنوان سوغاتی مورد توجه قرار گیرد. برخلاف بسیاری از حلواهای دیگر که رنگ تیره دارند این حلوا همان طور که از نامش پیداست رنگی روشن یا سفید کرم دارد. مواد اصلی تشکیل دهنده حلوا سفید معمولاً شامل آرد گندم یا برنج شکر یا شیره گلاب هل و گاهی روغن یا کره است. روش تهیه آن نیازمند مهارت و دقت است؛ آرد را با شیرین کننده و آب یا شیر مخلوط کرده و روی حرارت ملایم قرار می دهند و به طور مداوم هم می زنند تا غلیظ شود و به بافت مورد نظر برسد. در مراحل پایانی گلاب و هل را اضافه کرده و مخلوط را در ظرف پهن می کنند و پس از سرد شدن برش می دهند. حلوا سفید بافتی نرم و لطیف دارد و عطر گلاب و هل در آن مشهود است. این حلوا به دلیل مقوی بودن و طعم شیرین معمولاً در مراسم و مناسبت های خاص نیز تهیه می شود. بسته بندی مناسب حلوا سفید می تواند آن را به یک سوغاتی جذاب و خوشمزه تبدیل کند که طعمی متفاوت از حلواهای رایج را ارائه می دهد.

صنایع دستی سوغات خوزستان

صنایع دستی آینه تمام نمای فرهنگ هنر و مهارت های بومی هر منطقه هستند و در خوزستان نیز تنوع اقلیمی و فرهنگی منجر به پیدایش دست ساخته های زیبایی شده است. این صنایع دستی نه تنها اشیاء تزئینی هستند بلکه بسیاری از آن ها کاربردی بوده و ریشه در نیازها و سبک زندگی مردم محلی به ویژه عشایر بختیاری دارند. استفاده از مواد اولیه طبیعی موجود در منطقه مانند الیاف گیاهی پشم حیوانات اهلی و چوب ویژگی بارز صنایع دستی خوزستان است. هر یک از این هنرها داستانی از سنت ها نقوش بومی و مهارت هایی را روایت می کنند که نسل به نسل منتقل شده اند. خرید صنایع دستی از مسجد سلیمان فرصتی است برای حمایت از هنرمندان و صنعتگران محلی و همچنین به همراه بردن یادگاری منحصربه فردی که روح منطقه را در خود جای داده است. این دست ساخته ها از بافته های رنگارنگ با نقوش هندسی تا اشیاء چوبی یا بافته شده با الیاف گیاهی هر یک زیبایی و اصالت خاص خود را دارند. در ادامه به معرفی برخی از شاخص ترین صنایع دستی خوزستان می پردازیم که در مسجد سلیمان نیز می توانید نمونه هایی از آن ها را بیابید و به عنوان سوغاتی تهیه کنید.

کپوبافی

کپوبافی یکی از هنرهای اصیل و زیبای جنوب ایران به ویژه در مناطق دزفول و شوش است که در سایر نقاط خوزستان از جمله مسجد سلیمان نیز شناخته شده و محصولات آن عرضه می شود. کپو نوعی سبد یا ظروف دردار است که با استفاده از برگ های جوان نخل (کرتک) و کامواهای رنگی بافته می شود. ساختار اصلی کپو با پیچاندن و تاباندن برگ های نخل به صورت طناب های ضخیم شکل می گیرد و سپس با استفاده از سوزن های بلند این طناب ها را به هم می دوزند و شکل می دهند. ویژگی منحصربه فرد کپوبافی استفاده از نخ های کاموای رنگی برای ایجاد نقوش هندسی زیبا روی سطح بافته است. این نقوش معمولاً به شکل لوزی مثلث یا خطوط موازی هستند و رنگ های شاد و زنده در آن ها به کار می رود. کپوها در اندازه ها و اشکال مختلفی بافته می شوند؛ از سبدهای کوچک دردار برای نگهداری اشیاء ریز تا سبدهای بزرگ تر و حتی زیربشقابی و کلاهک آباژور. کپوبافی هنری کاربردی و تزئینی است که زیبایی طبیعت و هنر دست را در هم می آمیزد. محصولات کپو به دلیل زیبایی دوام و اصالت بومی سوغاتی بسیار مناسبی از خوزستان و مسجد سلیمان محسوب می شوند.

گلیم بافی

گلیم یکی از قدیمی ترین زیراندازهای بافته شده دست باف در ایران است و گلیم بافی در میان اقوام مختلف از جمله بختیاری ها در خوزستان رواج دیرینه ای دارد. گلیم بافتی بدون گره است که با در هم تنیدن تاروپود نخ های پشمی یا پنبه ای بافته می شود. گلیم های بختیاری معمولاً دارای نقوش هندسی ساده و شکسته هستند که اغلب الهام گرفته از طبیعت اطراف حیوانات یا اشیاء روزمره زندگی عشایری است. رنگ های به کار رفته در گلیم های این منطقه اغلب طبیعی و از گیاهان رنگ زا به دست می آیند مانند روناس نیل پوست گردو و برگ مو که طیف های زیبایی از قرمز آبی قهوه ای و زرد را ایجاد می کنند. گلیم ها در اندازه های مختلفی بافته می شوند؛ از گلیمچه های کوچک تزئینی تا گلیم های بزرگ برای پوشش کف. علاوه بر زیرانداز گلیم بافی در تولید خورجین جوال (کیسه بزرگ برای حمل غلات) و نمکدان (کیسه نمک) نیز کاربرد دارد. گلیم های بختیاری به دلیل دوام زیبایی نقوش و رنگ های طبیعی سوغاتی ارزشمندی از منطقه محسوب می شوند که هنر و اصالت زندگی عشایری را بازتاب می دهند و می توانند جلوه ای از هنر بومی را به خانه شما بیاورند.

احرامی بافی

احرامی بافی نوعی بافت سنتی است که عمدتاً برای تولید سجاده (جانماز) و گاهی پرده یا رومیزی به کار می رود و در خوزستان به ویژه در شوشتر و دزفول رواج دارد و محصولات آن در سایر شهرهای استان مانند مسجد سلیمان نیز یافت می شود. احرامی بافتی تارنما است که معمولاً با نخ های پنبه ای یا ابریشمی بافته می شود و ویژگی اصلی آن طرح های راه راه و هندسی ساده و تکرار شونده است. این بافته ها اغلب دارای رنگ های شاد و متنوع هستند و ترکیب رنگ ها در آن ها نقش مهمی در زیبایی نهایی محصول دارد. نام «احرامی» به دلیل شباهت طرح های راه راه آن به پارچه های احرام حج است هرچند کاربرد اصلی آن در منطقه برای بافت سجاده است. سجاده های احرامی به دلیل سبکی زیبایی و قابلیت حمل آسان گزینه بسیار مناسبی برای سوغاتی هستند به خصوص برای کسانی که به دنبال محصولی کاربردی و در عین حال معرف هنر سنتی منطقه هستند. بافت احرامی نیازمند دقت و مهارت است و هر سجاده یا قطعه احرامی حاصل ساعت ها کار دست بافنده است که هنر خود را در تاروپود آن به نمایش می گذارد.

قلم نی

قلم نی ابزاری ساده اما بسیار مهم در هنر خوشنویسی ایرانی است و منطقه خوزستان به خصوص دزفول به دلیل وجود نیزارهای مرغوب یکی از مراکز اصلی تولید قلم نی باکیفیت در کشور محسوب می شود. نی های خوزستان به دلیل بافت محکم و مناسب برای برش و تراش توسط خوشنویسان سراسر ایران مورد استفاده قرار می گیرند. قلم نی خوب باید دارای ویژگی هایی باشد؛ از جمله اینکه توپر و محکم باشد گره های منظمی داشته باشد و پس از تراش نوک آن به خوبی فرم بگیرد و جوهر را به اندازه کافی در خود نگه دارد. قلم نی ها در اندازه ها و قطرهای مختلفی وجود دارند که هر یک برای نوشتن با قلم های مختلف (مانند دانگ های مختلف در خط نستعلیق) مناسب هستند. خرید قلم نی مرغوب از مسجد سلیمان به خصوص برای علاقه مندان به هنر خوشنویسی یک سوغاتی ارزشمند و کاربردی محسوب می شود. این قلم ها نه تنها ابزاری برای نوشتن هستند بلکه نمادی از هنر و فرهنگ غنی ایرانی به شمار می روند و می توانند یادگاری ماندگار از سفر به خوزستان باشند که ریشه در طبیعت این منطقه دارد.

خراطی خوزستان

خراطی هنر شکل دادن به چوب با استفاده از دستگاه خراطی است و در خوزستان به ویژه در مناطقی که دسترسی به چوب مناسب وجود دارد این هنر رواج دارد. خراطی به هنرمند امکان می دهد تا با چرخاندن قطعه چوب و استفاده از ابزارهای برنده اشیاء مختلفی با اشکال دایره ای و منحنی بسازد. محصولات خراطی در خوزستان شامل انواع پیاله ها قندان ها شمعدان ها پایه های آباژور مهره های شطرنج دسته ابزار و اشیاء تزئینی مختلف است. چوب های مورد استفاده ممکن است از درختان بومی منطقه یا چوب های وارداتی باشد. هنرمندان خراط معمولاً چوب را پس از اره کردن و خشک کردن اولیه روی دستگاه خراطی سوار کرده و با دقت آن را می تراشند تا شکل مورد نظر را پیدا کند. سپس سطح چوب را سنباده زده و پرداخت می کنند و گاهی برای زیبایی بیشتر آن را رنگ یا روغن کاری می کنند. محصولات خراطی به دلیل زیبایی طبیعی چوب فرم های دلپذیر و کاربردی بودن می توانند سوغاتی های جذابی باشند. خرید اشیاء خراطی از بازارهای صنایع دستی در مسجد سلیمان حمایت از هنر بومی و به همراه بردن قطعه ای زیبا و دست ساز از چوب است.

عبا بافی خوزستان

عبا بافی هنری دیرینه و ارزشمند در جنوب ایران به ویژه در استان خوزستان و شهرستان شوشتر است که شهرت ملی و حتی جهانی دارد. عبا نوعی بالاپوش سنتی مردانه است که از الیاف طبیعی مانند پشم گوسفند یا موی شتر بافته می شود. عباهای خوزستان به خصوص عباهای شوشتر به دلیل کیفیت بالای بافت ظرافت و دوام شهرت دارند. بافت عبا معمولاً با استفاده از دستگاه های بافندگی سنتی انجام می شود و نیازمند مهارت و صبر فراوان است. الیاف پس از ریسیده شدن و آماده سازی روی دستگاه بافته می شوند و عباها معمولاً در رنگ های طبیعی الیاف مانند قهوه ای مشکی سفید یا خاکستری بافته می شوند هرچند گاهی از رنگ های گیاهی نیز برای رنگرزی استفاده می شود. عبا در منطقه به عنوان پوششی مناسب برای اقلیم گرم و خشک و همچنین نمادی از وقار و سنت مورد استفاده قرار می گیرد. خرید یک قواره عبای دست باف از خوزستان یک سوغاتی بسیار ارزشمند و اصیل است که هنر تاریخ و فرهنگ منطقه را در خود جای داده است. هرچند ممکن است قیمت عباهای مرغوب بالا باشد اما ارزش هنری و دوام آن ها این محصول را به یک یادگار ماندگار تبدیل می کند.

حصیر بافی

حصیر بافی یکی از قدیمی ترین هنرهای دستی بشر است که در مناطق گرمسیری و سواحلی که به الیاف گیاهی مانند برگ نخل نی و سوف دسترسی دارند رواج دارد. خوزستان نیز با توجه به اقلیم خود یکی از مراکز مهم حصیر بافی در ایران محسوب می شود. در این هنر هنرمند با استفاده از الیاف گیاهی که پس از خشک شدن و آماده سازی انعطاف پذیر می شوند انواع زیرانداز سبد کلاه بادبزن و سایر اشیاء کاربردی و تزئینی را می بافد. حصیر بافی در خوزستان معمولاً با استفاده از برگ نخل (سعف) و نی های موجود در تالاب ها و کنار رودخانه ها انجام می شود. محصولات حصیر بافی به دلیل سبکی دوام قابلیت تنفس و سازگاری با محیط زیست بسیار مورد توجه هستند. سبدهای حصیری در اندازه ها و طرح های مختلف برای حمل و نگهداری مواد غذایی یا اشیاء دیگر کاربرد دارند. زیراندازهای حصیری نیز برای نشستن در فضای باز یا داخل خانه مناسب هستند. محصولات حصیر بافی به دلیل سادگی زیبایی طبیعی و کاربردی بودن سوغاتی های مناسبی از منطقه محسوب می شوند که یادآور طبیعت و زندگی ساده و اصیل مردم محلی هستند.

موج

موج یکی دیگر از بافته های سنتی است که در میان عشایر و روستاییان بختیاری در خوزستان از جمله مناطق اطراف مسجد سلیمان رواج دارد. موج نوعی دست بافته پشمی است که معمولاً با استفاده از دستگاه های بافندگی افقی یا عمودی ساده بافته می شود. این بافته ها معمولاً برای تهیه روانداز پتو روفرشی یا کیف های بزرگ (موج پیچ) برای حمل لحاف و تشک در کوچ عشایری مورد استفاده قرار می گیرند. موج ها اغلب دارای طرح های راه راه یا چهارخانه با رنگ های متنوع و شاد هستند. نخ های پشمی که برای بافت موج استفاده می شوند معمولاً توسط خود عشایر از پشم گوسفندانشان تهیه و رنگرزی می شوند. رنگ های طبیعی یا شیمیایی برای رنگرزی پشم به کار می روند و ترکیب رنگ ها در موج ها زیبایی خاصی به آن ها می بخشد. بافت موج نیازمند مهارت و تجربه است و هر قطعه موج حاصل ساعت ها کار دست بافنده است. محصولات موج به دلیل گرما دوام و طرح های بومی سوغاتی های کاربردی و اصیلی از منطقه محسوب می شوند که نمادی از زندگی عشایری و هنر بافندگی بختیاری هستند.

نساجی سنتی

نساجی سنتی در خوزستان شامل طیف گسترده ای از هنرهای بافندگی است که فراتر از گلیم موج و احرامی شامل بافت انواع پارچه های سنتی با کاربردهای مختلف نیز می شود. این هنرها ریشه در نیازهای روزمره مردم برای تهیه پوشاک زیرانداز روانداز و کیف دارند. در نساجی سنتی خوزستان از الیاف طبیعی مانند پشم پنبه و گاهی ابریشم استفاده می شود و با استفاده از دستگاه های بافندگی دستی پارچه هایی با طرح ها و بافت های متنوع تولید می شود. این بافته ها ممکن است شامل پارچه های ساده برای دوخت لباس های محلی پارچه های طرح دار برای رومیزی یا پرده یا بافته های ضخیم تر برای مصارف دیگر باشند. نقوش به کار رفته در این بافته ها اغلب الهام گرفته از طبیعت فرهنگ و نمادهای بومی منطقه است. رنگرزی الیاف نیز ممکن است با استفاده از مواد طبیعی یا شیمیایی انجام شود. محصولات نساجی سنتی خوزستان به دلیل کیفیت بافت زیبایی طرح ها و رنگ ها و اصالت بومی سوغاتی های مناسبی برای علاقه مندان به هنرهای پارچه ای محسوب می شوند و می توانند بخشی از زیبایی هنر دست را به خانه شما بیاورند.

تولیدات عشایری

زندگی عشایری در منطقه بختیاری نشین خوزستان منجر به تولید محصولات متنوعی شده است که برخی از آن ها می توانند به عنوان سوغاتی نیز مورد توجه قرار گیرند. این تولیدات عمدتاً شامل فرآورده های دامی و لبنی و همچنین دست بافته های مرتبط با زندگی کوچ نشینی است. فرآورده های لبنی مانند کشک (قره قروت) روغن حیوانی (روغن دون) و پنیر محلی از جمله محصولات دامی هستند که توسط عشایر تولید می شوند و به دلیل طبیعی و محلی بودن طعم و کیفیت منحصربه فردی دارند. این محصولات اگر به صورت مناسب بسته بندی شوند می توانند سوغاتی های خوشمزه ای باشند. دست بافته های عشایری نیز شامل انواع گلیم جاجیم موج خورجین نمکدان و بافته های دیگر است که با استفاده از پشم گوسفندان بافته می شوند و علاوه بر کاربردی بودن در زندگی عشایری دارای ارزش هنری و زیبایی خاصی هستند. این بافته ها با نقوش و رنگ های بومی نمادی از هنر و فرهنگ عشایر بختیاری هستند. خرید تولیدات عشایری فرصتی برای حمایت مستقیم از زندگی و اقتصاد عشایر و به همراه بردن محصولاتی اصیل و طبیعی از منطقه است.

سوغاتی مسجد سلیمان چیست ؟

سوغاتی های مسجد سلیمان شامل انواع خوراکی های محلی مانند خرما و فرآورده های آن کلیچه رنگینک حلوا سفید و لوز کنجدی است. همچنین صنایع دستی متنوعی چون کپوبافی گلیم بافی احرامی بافی و تولیدات عشایری نیز از سوغات این شهر و منطقه خوزستان محسوب می شوند.

بهترین سوغات خوزستان در بین خوراکی ها کدام است؟

انتخاب بهترین سوغات خوراکی سلیقه ای است اما خرما و فرآورده های آن به دلیل کیفیت و تنوع رنگینک به دلیل طعم سنتی و کلیچه به دلیل محبوبیت محلی از شاخص ترین و بهترین گزینه ها در میان خوراکی های سوغات خوزستان محسوب می شوند.

بهترین سوغات خوزستان برای کودکان کدام است؟

برای کودکان سوغاتی های خوراکی شیرین مانند لوز کنجدی یا خرماهای طعم دار و همچنین محصولات کوچک و رنگارنگ صنایع دستی مانند سبدهای کوچک کپو یا عروسک های پارچه ای محلی (در صورت وجود) می توانند جذاب باشند.

بهترین سوغات خوزستان برای سالمندان کدام است؟

برای سالمندان خرما به دلیل خواص مقوی و انرژی بخش حلوا سفید به دلیل بافت نرم و مقوی و همچنین محصولات کاربردی و گرم مانند یک قطعه موج کوچک یا سجاده احرامی می توانند گزینه های مناسبی برای سوغاتی باشند.