در ایران ، به دلیل شرایط ویژه ای که در طول جنگ پشت سر گذاشتیم ، در یک زمان محور امنیت اساس سیاست ها و تصمیمات بود. اما حدود 7 تا 8 سال پیش متوجه شده ایم که رهبر معظم انقلاب اولویت کشور را مرحله اقتصادی و معطوف به توسعه آن می دانند و بر اساس این محور که همان اقتصاد است دستورات و شعارهایی را برای سال تعیین می کنند. با وجود این درک از نیازهای کشور ، چشم انداز فعالی را در نهاد تصمیم گیری دولت شاهد هستیم که به جای اولویت قرار دادن سیستم اقتصادی ، دائماً سعی در ایجاد امنیت در کشور ، تصمیم گیری و اقدام بر اساس امنیت دارد. این گروه با تفکر و کنش سیاسی خود اجازه فعالیت اقتصادی و توسعه کشور را کانون اصلی قرار نمی دهند و دائماً در گسترش جهان وطنی تلاش می کنند و نمی خواهند روابط با کشورهای جهان را عادی و توسعه دهند.
یکی از دلایل این امر دشواری اقتصاد و تبدیل آن به یک محور سیاسی و امنیتی است. در مورد اقتصاد ، نتیجه گیری یک نسخه اولیه بر اساس قدرت محلی و محدود کردن بازار هدف به داخل امکان پذیر نیست. اقتصاد یک علم است و تعریف آن فراتر از امنیت است. به عبارت دیگر ، اقتصاد می تواند امنیت را تأمین کند. چشم انداز اقتصادی پیچیده است ، اما در بخش امنیت ، با تأکید بر سیاست ، به راحتی می توان معادلات را زیر سال برد و هر کلمه و عبارتی را نقض کرد و با دیگران روبرو شد. بدون در نظر گرفتن شرایط گوینده و موقعیتی که در آن قرار دارد. اما با توجه به اظهارات مقام معظم رهبری در مورد اهمیت اقتصاد فعلی ، باید بدانیم که تنها اتکا به بازار محلی و سرمایه گذاری داخلی نمی تواند ملاک توسعه باشد.
به عنوان مثال ، در بعضی از محصولات ، اقتصادی خواهد بود که تولید در مقیاس وسیع انجام شود و نیاز به دسترسی به بازارهای بزرگ خارج از بازار داخلی داشته باشد. اگر کشور را در مرحله امنیتی و سیاسی نگه داریم ، این ظرفیت ایجاد نمی شود. تمرکز بر محور امنیتی – سیاسی امروز یکی از اولویت های ایران نیست. ما باید وارد مرحله بعدی یعنی اقتصاد شویم و اجازه ندهیم اقتصاد کشور به شدت تحت تأثیر امنیت و سیاست قرار گیرد. ما نمی توانیم هر روز اقتصاد را تضعیف کنیم و انتظار موفقیت در سیاست و امنیت را داشته باشیم. باید شرایط اقتصادی کشور در نظر گرفته شود. ایران از اقتصاد 200 میلیارد دلاری امروز به 90 میلیارد دلار کاهش یافته است و این کاهش نتیجه این چشم انداز امنیت سیاسی است. هم اکنون از نظر منابع ارزی و منابع صادراتی و هم از نظر م componentsلفه های داخلی مانند رشد اقتصادی ، وضعیت کشور روشن است. رشد تجارت بر تمام م componentsلفه ها تأثیر می گذارد و کشور اکنون به این دیدگاه نیاز دارد.
این واقعیت که یک تصمیم سیاسی – امنیتی در مجلس شورای اسلامی اتخاذ شده است و بلافاصله بازتاب آن را در اقتصاد مشاهده می کنیم ، اهمیت موضوع را نشان می دهد. کمترین تأثیر تصمیمات ویرانگر سیاسی و امنیتی افزایش هزینه های اقتصادی کشور از جمله هزینه انتقال وجوه و از دست دادن بازارهای بین المللی است. اما اگر اقتصاد را از منظر سیستمی ببینیم ، بر این عدم توسعه غلبه خواهیم کرد. امروز وضعیت امنیتی کشور به گونه ای است که هیچ کس امیدوار به موفقیت در حمله نظامی به ایران نیست.
هیچ کشوری باور ندارد که بتواند ما را در زمینه امنیت شکست دهد. اما تلاش های زیادی برای قرار دادن ایران در صحنه اقتصادی و جنگیدن در صحنه اقتصادی وجود دارد. ما باید این را درک کنیم و حتی با این کار به تصمیمات سیاسی نگاه کنیم. ما باید مسیر توسعه اقتصادی را تسهیل کنیم و نگذاریم این ایده غالب در کشور وجود داشته باشد که بهبود وضعیت با رویکرد تیز و نگاه امنیتی امکان پذیر است. همانطور که سالها بود ، رهبر معظم انقلاب به حق به توسعه اقتصادی تکیه داشتند و به طور مداوم بر این موضوع تأکید داشتند.
* دبیرکل اتاق بازرگانی ایران و عراق
* منتشر شده در روزنامه ایران / 20 آذر 99