بازی درمانی کودکان بیش فعال
بازی درمانی برای کودکان بیش فعال بازی‌ها و فعالیت های مناسب
امروزه، استفاده از بازی‌درمانی برای کودکان بیش‌فعال، بسیار رایج شده‌است. این یک رویکرد پویا است که به کودکان کمک‌می‌کند احساساتشان را با بازی بیان‌کنند. در بازی‌درمانی، از بچه‌ها خواسته‌می‌شود تا شخصیتشان را باتوجه به واکنش‌های دوستانشان، بسنجند. یکی از مسائل مهم در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه_بیش‌فعالی (ADHD)، مشکلات احساسی_رفتاری است، که باعث اختلال در روابط اجتماعی آن‌ها در خانه و مدرسه می‌شود. برخی از این مشکلات عبارتند از: مشکلات اجتماعی، رفتارهای قانون‌شکن و رفتارهای خشن. چنانچه این مشکلات در کودکی درمان نشود، می‌تواند در بزرگسالی منجربه مشکلاتی مانند: مصرف مواد مخدر، نافرمانی در محل کار، ماندن کوتاه مدت در یک شغل و رفتارهای ضداجتماعی دیگر شود. بازی‌درمانی در کودکی، کمک‌می‌کند تا از این مشکلات و اختلالات پیشگیری شود.
جهت خرید لباس نوپو بچه گانه، لباس پلیس بچه گانه در مشهد و دستبند اسباب بازی پلیس با ما تماس بگیرید.
بازی‌درمانی چیست؟
بازی‌درمانی چیستمدت زیادی است که از بازی به عنوان ابزاری برای درمان علائم کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه_بیش‌فعالی (ADHD یا ADD) و اختلالات احساسی و اضطرابی، استفاده‌می‌شود. روانپزشکان و روانشناسان اطفال، همواره بر این باور بوده‌اند که بازی می‌تواند برای ارتباط، یادگیری، احساس اطمینان، ازبین‌بردن اضطراب و شاید تقویت عزت‌نفس، استفاده‌شود. کودکان کم‌سن‌وسال که نمی‌توانند از راه تعامل معنادار استفاده‌کنند، با بازی ابراز وجود می‌کنند. از طرف دیگر، بازی برای درمانگر روشی غیرمستقیم برای واکنش به ادراکات، شناخت‌ها و رفتار کودک است. کودکان از طریق بازی ارتباط برقرارمی‌کنند. به عنوان ابزاری درمانی، مانند استفاده از قرص شیرین به‌جای قرصی تلخ است.
مداخلات بازی‌درمانی برای مبتلایان به ADHD: چگونه کارمی‌کند؟
مداخلات بازی‌درمانی برای مبتلایان به ADHD چگونه کارمی‌کندبازی‌درمانی، سه مکانیسم اصلی دارد:
1) به کودک کمک‌می‌کند تا احساسات مختل‌کننده را پردازش‌کند
2) قدرت تصمیم‌گیری و فعالیت‌های اجرایی را بهبودبخشد
3) رفتار تکانشی را کاهش‌دهد. درصورت ترکیب با مشاوره‌ی والدین، اثر آن دوبرابر می‌شود.
کودکان بیش‌فعال، در تمرکز بر کارها، توجه‌کردن و گوش‌دادن، مشکل‌دارند. خیلی راحت حواسشان پرت می‌شود و دچار تکانش و اختلال می‌شوند. یک روان‌درمانگر اطفال، چگونه این مشکلات را با بازی درمان می‌کند؟
برطرف‌کردن احساسات پرت‌کننده‌ی حواس
باید بگوییم که کودک در خانواده دچار استرس و کشمکش و تعارض می‌شود؛ حتی کمی تعارض و کشمکش هم می‌تواند باعث ایجاد احساس خشم نسبت به اعضای خانواده شود. خشم برطرف‌نشده، یکی از عواملی است که علائم ADHD را تشدید می‌کند. این خشم و عصبانیت در ذهن کودک آرام می‌جوشد و در زمان انجام تکالیف درسی، حواس او را پرت می‌کند. در طول این مدت ممکن‌است نداند که عصبانی است؛ او حتی ابزاری برای مقابله با این خشم ندارد، چون حتی نمی‌داند منشاء آن چیست.
اما در محیط امن اتاق بازی، می‌تواند احساس خشم خود را تشخیص‌داده و بروز دهد؛ یعنی با یک چکش اسباب‌بازی ضربه بزند، به آدمک یا خمیر مشت بزند و احساساتش را روکند و آن‌ها را به‌طور نمادین بروز دهد. درمانگر، حتی در حد 5دقیقه در هر جلسه، این احساس خشم را تشخیص داده، شناسایی کرده و به آن پاسخ‌می‌دهد. حالا کودک یادگرفته که از احساس خشمش آگاه باشد و می‌تواند آن را پردازش، تعدیل و حل کند و اجازه‌دهد که در همان گذشته بماند و حواس کودک را در زمان انجام تکالیف درسی پرت نکند.
نقش گروه درمانی در افزایش اعتماد بنفس کودکان: مزایای گروه درمانی
به‌علاوه، کودکانی که در معرض عوامل استرس‌زا قرار دارند، معمولاً خجالتی هستند و این حس نیز باعث پرت‌شدن حواسشان خواهدشد. خجالتی‌بودن یک عامل تخریب شخصیت است و باعث می‌شود کودک احساس بی‌فایده‌بودن، عدم کارایی و بدبودن داشته‌باشد. به‌خاطر این حالت، درگیر است و نمی‌تواند روی کار خود تمرکز داشته‌باشد. احساس ارزش و خودباوری او، در اتاق بازی به شرح زیر ساخته خواهدشد.
علاوه‌بر این‌ها، ترس نیز باعث پرت‌شدن حواس کودک می‌شود. کودکان در مقایسه با بزرگسالان، کوچک و ضعیف هستند و ممکن‌است اغلب احساس آسیب‌پذیری، بی‌قدرتی و وابستگی داشته‌باشند. این امر باعث ترس از این خواهدشد که نیازهایشان برآورده نشود. کودک مبتلا به ADHD، متمرکز نیست، اما این احساس ترس نیز در ذهن او جای می‌گیرد و بیش از پیش باعث اختلال در تمرکز او می‌شود.
این احساس در ذهن او می‌جوشد و برای تمرکزکردن، به رقیبی برای معلم تبدیل می‌شود. بااین‌حال، بازی‌کردن ترس او به‌صورت نمایشی در اتاق بازی، وقتی‌که درمانگر ترس او را تشخیص داده و به‌زبان می‌آورد و نشان می‌دهد، باعث می‌شود که کودک بتواند آن‌ها را پردازش کند و بر آن‌ها غلبه یابد. درنتیجه ترس او باعث هراس نشده و دیگر به اندازه‌ی قبل باعث پرت‌شدن حواسش نخواهدشد.
تقویت قدرت تصمیم‌گیری
کودکان بیش‌فعال، در کاری که «عملکرد اجرایی» نامیده می‌شود نیز مشکل دارند. آن‌ها در جمع‌کردن قدرت تصمیم‌گیری خود برای مقابله با عوامل قدرتمند پرت‌کننده‌ی حواس، مشکل دارند. بازی‌درمانی باعث درمان این مشکلات در اتاق بازی می‌شود. در آن‌جا، کودک تمام تصمیم‌هایش را خودش می‌گیرد و این پروسه‌ی تصمیم‌گیری توسط درمانگر حمایت و تأیید می‌شود.
من به هر تصمیمی که کودک می‌گیرد، پاسخ‌می‌دهم. تصمیم‌گیری، هرچند تصمیم‌های کوچک، باعث تشویق او خواهدشد و پاسخ‌دادن من به آن، باعث می‌شود کودک از همه‌ی این تشویق‌ها خودآگاهی داشته‌باشد. این امر باعث احساس موفقیت و لذت در تصمیم‌گیری شده و درنتیجه او را برای تصمیم‌گیری‌های بیشتر تشویق خواهدکرد. با تمرین، قدرت تصمیم‌گیری او افزایش‌می‌یابد و حالا قدرت بیشتری برای انتخاب تمرکز و تصمیم‌گیری برای آن، در کلاس درس دارد.
کاهش تکانشی بودن
علاوه‌بر این‌ها، کودکان بیش‌فعال، معمولاً خیلی تکانشی هستند. آن‌ها در زمان محدودیت، تحمل کمی دارند و تکانشی و نامناسب عمل می‌کنند. بازی‌درمانی، باعث افزایش قدرت تحمل محدودیت‌های اتاق بازی، در آن‌ها می‌شود؛ زیرا درمانگر به آن‌ها برای اعمالشان اختیار کامل می‌دهد. در این حال، من به دنبال او می‌روم و هرکاری که انجام می‌دهد را به زبان می‌آورم. این کار باعث بیدارشدن احساس کنترل و تصمیم‌گیری او خواهدشد. او خیلی دوست دارد که کنترل را به دست داشته‌باشد.
یک جلسه‌ی هفتگی (جلسه‌ی هفتگی با درمانگر)، باعث می‌شود که کودک یک روز رسماً کنترل‌کننده باشد؛ گویی او رئیس کل سازمان است. این امر باعث قدرتمندشدن او می‌شود و به قدری احساس استقلال می‌کند که می‌تواند محدودیت‌های معمولی بیرون از این محیط را نیز تحمل‌کند. درنتیجه دیگر نیازی به تکانشی رفتارکردن ندارد و نهایتاً این قدرتمندسازی جزئی از وجودش خواهدشد.
روش‌های بازی‌درمانی برای استفاده در منزل
روش‌های بازی‌درمانی برای استفاده در منزلوالدین باید از دستورات کودک پیروی کنند. درمورد کودکان دچار نقص تمرکز، که نیازمند تقویت توانایی تمرکز روی کاری هستند، استفاده از نمایش عروسکی و حیوانات را امتحان‌کنید. اجازه‌دهید کودک بگوید می‌خواهد چه کاری انجام‌دهد. اجازه‌دهید مشتاق باشد و نگران رضایت شما نباشد.
این یک کار متعادل‌کننده است. در زمان بازی، کودک باید رهبر باشد و وقتی‌که حواسش پرت می‌شود، به‌آرامی او را متوجه کاری که داشتید انجام‌دادید، کنید. این چهار نکته‌ی زیر، پیشنهادات مادری است که دریافته کمی بازی‌درمانی با دو دخترش باعث بهبود رفتار و نگرش آن‌ها شده‌است. او چهار روش بازی را پیشنهاد می‌کند:
شروع‌کردن با بازی
من روز را با بیرون‌بردن و بازی با دخترانم شروع‌می‌کنم. در چمن می‌دویم، خاک‌بازی می‌کنیم، پیاده‌روها را با گچ رنگی رنگ‌می‌زنیم و برای حمام‌کردن و شروع روزمان به خانه برمی‌گردیم. از وقتی‌که این روتین را پیش‌گرفته‌ایم، سرسختی و وابستگی آن‌ها کمتر شده‌است.
اسباب‌بازی‌هایی که کمک‌کننده هستند
هر دو دختر من عاشق عروسک خیمه‌شب‌بازی هستند که می‌تواند وقتی عصبانی یا ناراحتند، حالشان را عوض‌کند. دستم را به‌شکل عروسکی می‌کنم که هروقت صدایش بزنی خواهدآمد. دستی که با صدای خنده‌داری حرف‌بزند باعث خنده‌ی دخترهایم می‌شود و شرایط را تغییر خواهدداد.
بریزش بیرون
وقتی حرف‌های ناپسند و زشتی می‌زنند، به دخترانم می‌گویم: «وای نه! ببین چه دیوهایی دارن از دهنت میان بیرون! بیا همین الان همشون رو بریزیم بیرون.» بعد او را بغل می‌کنم و او را وارونه نگه‌می‌دارم و کمی تکانش می‌دهم تا دیوها بریزند. دخترانم این را دوست‌دارند و معمولاً آن نفری که حرف بدی نزده هم می‌خواهد که تکانش بدهم.
بازی فانتزی
یک روز دختران دوساله‌ی من از اینکه نمی‌توانستند به باغ‌وحش بروند، عصبانی بودند. به‌جای اینکه بگویم هوا خیلی گرم است و حیوانات نمی‌توانند بیرون باشد و همه باید ناراحت و ناامید باشیم، گفتم: «کاش توی حیاتمون باغ‌وحش داشتیم. باحال نیست؟ دوست‌دارید توی باغ‌وحش حیاتمون چه حیوونایی داشته‌باشیم؟ اوه! آره حتماً کروکدیل. زرافه چی؟ آره. و اسب‌آبی. بیاید یه نقاشی از باغ‌وحش حیاتمون بکشیم.» خیال‌پردازی و بازی فانتزی، باعث فروکش‌کردن احساس خشم و ناامیدی، که اغلب منشاء رفتارهای بد و ناخوشایند است، می‌شود.